Συνέντευξη: Τάσος Ρέτζιος
O Νικόλας Σεβαστάκης, με τα γραπτά του και την οξυμμένη πνευματικότητα του, έχει παρατηρήσει επαρκώς κι έχει περιγράψει πολλάκις παθογένειες και δυνατότητες της σύγχρονης ελληνικής πόλης. Παρακάτω περιγράφει με ενάργεια, ειλικρίνεια, αλλά και μια αγωνιώδη και υποδόρια αισιοδοξία τπον χαρακτήρα της Θεσσαλονίκης, τις αγκυλώσεις, αλλά και τα προοπτικά της βήματα…
Έχει η Θεσσαλονίκη, σήμερα, παγιώσει κάποια χαρακτηριστικά που μπορούν να της δώσουν μια διακριτή θέση σε μια νοητή γραμμή που στο ένα άκρο της μπορεί να γράφει «συντηρητική» και στο άλλο «σύγχρονη»;
Είναι κοινός τόπος να πούμε πως μια μεγάλη πόλη θα έχει και όψεις σύγχρονες και πλευρές ‘συντηρητικές’. Ότι, κατά κάποιο τρόπο, περιλαμβάνει τα πάντα ή φιλοξενεί διαφορετικές και συχνά ασυμφιλίωτες μεταξύ τους κοινωνικές και πολιτισμικές πραγματικότητες. Το ύφος ζωής της Θεσσαλονίκης είναι αυτό που βιώνει κανείς ζώντας εδώ αλλά και ό,τι έχει κατασκευαστεί ως πολιτισμικό στερεότυπο και εικόνα της πόλης. Νομίζω όμως πως ορισμένα στερεότυπα δεν είναι λάθος. Στη Θεσσαλονίκη είναι ορατός πάντα ένας πολιτιστικά φτωχός μικρο-εθνικισμός, μια κουλτούρα της καχύποπτης σύγκρισης, ρεύματα λαϊκίστικου ανορθολογισμού κρυμμένα πίσω από φιλο-ορθόδοξους ή παρα-ορθόδοξους κύκλους. Έχει λίγα κανονικά βιβλιοπωλεία (όχι βιβλιοχαρτοπωλεία ή καταστήματα σχολικών ειδών) και, όπως λέμε εδώ και χρόνια, τα πανεπιστήμιά της δεν αντανακλούν σε μια ζωντανή πνευματική και δημιουργική ζωή. Σημαντικό μέρος των μεσοαστικών και αστικών στρωμάτων της πόλης μοιάζει να ακολουθεί τους κοινούς τόπους μιας συνωμοσιολογικής ιδεολογίας, μακριά από ό,τι θα φανταζόταν κανείς για τις δυνατότητες της «αστικής Θεσσαλονίκης». Όσες προσπάθειες και αν υπήρξαν – αξιοσημείωτες και ενθαρρυντικές- βρήκαν τοίχο σε ισχυρά πλέγματα συμφερόντων και δυνάμεις αντίδρασης. Παρόλα αυτά, οι νησίδες και οι εμπειρίες διαφοροποίησης υπάρχουν και διευρύνονται.
Το παρελθόν της πόλης τι ρόλο παίζει στην εικόνα που έχει η ίδια, οι πολίτες της, για τον εαυτό της;
Η σχέση με το παρελθόν της πόλης σκεπάζεται συχνά από τόνους ιδεολογίας και διάφορες μυθολογίες. Για χρόνια, η βυζαντινή Θεσσαλονίκη έγινε πηγή έμπνευσης για ένα μέρος των πολιτιστικών της ελίτ. Αργότερα ήρθαν στην επιφάνεια καινούρια στρώματα μνήμης, η προσφυγική φυσικά αλλά και η εβραϊκή- μέσα από την πολύτιμη δουλειά κάποιων ανθρώπων και θεσμών. Όμως το «ιστορικό βάθος» είναι δίκοπο μαχαίρι: μπορεί να αποκοιμίσει τους συγχρόνους και να τους κάνει να επαναπαυτούν στις δάφνες του παρελθόντος, μπορεί και να τους εμπλουτίζει τη ζωή και να τους παρακινεί να δημιουργήσουν. Φοβάμαι, πως σε ένα σημαντικό κομμάτι του κόσμου, η περηφάνεια για την πόλη δεν μεταφράζεται σε φροντίδα και μέριμνα για τους δημόσιους χώρους της. Γίνεται «τατουάζ» στο μπράτσο, μικρομεγαλισμός και φθόνος για την Αθήνα.
Μπορεί η πόλη και υπό ποιες προϋποθέσεις να παίξει κάποιον ιδιαίτερο πολιτισμικό ρόλο για τη χώρα ή και τα Βαλκάνια;
Η πόλη έχει εκείνα τα σύνθετα χαρακτηριστικά που υπόσχονται και πολιτισμικά βήματα και οικονομικές πρωτοβουλίες. Δεν είμαι βέβαιος πως η λύση περνάει από την μονοκαλλιέργεια της τουριστικής βιομηχανίας ή από την αιώνια ρουτίνα της ΔΕΘ και τις ζώνες καινοτομίας που φυσικά έχουν το ρόλο τους. Λείπει η ενδυνάμωση μιας πιο φιλικής στους κατοίκους καθημερινότητας. Η πόλη παραμένει εχθρική στα νέα ζευγάρια, στους ανθρώπους που δεν σέρνουν παντού το ιδιωτικό τους αυτοκίνητο, στους ανάπηρους συμπολίτες μας. Η πόλη αυτή έχει de facto μια βαλκανική διάσταση, το δείχνει η σύνθεση του τουριστικού της ρεύματος. Το θέμα είναι να απαλλαχτεί από μια κακέκτυπη, εσωστρεφή «βαλκανικότητα» και από την επιρροή ιδεολογημάτων απομονωτισμού. Σε ένα βαθμό το έχει επιτύχει. Τα κενά όμως παραμένουν και κυρίως η αίσθηση του μέτρου ανάμεσα στην αυτοαποθέωση και στο κόμπλεξ κατωτερότητας.
Ο Νικόλας Σεβαστάκης γεννήθηκε στο Καρλόβασι Σάμου το 1964. Έχει δημοσιεύσει ποίηση, δοκίμια και δυο συλλογές διηγημάτων. Κατά καιρούς ασχολήθηκε με τη μετάφραση ενώ συνεργάστηκε με εφημερίδες και περιοδικά γράφοντας επιφυλλίδες και κριτικές βιβλίου. Από το 2006 ζει στη Θεσσαλονίκη και είναι καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
