του Χρήστου Προδρόμου
“Να νοσταλγείς τον τόπο σου, ζώντας στον τόπο σου,
τίποτα δεν είναι πιο πικρό “
Γιώργος Σεφέρης
Δε χρειάζεται να κοιτάξεις λεξικό, για να καταλάβεις τι σημαίνει ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ. Άκου τη λέξη. Σου φωνάζει κι ίσως κάνει την καρδιά σου να χτυπά πιο γρήγορα και πιο έντονα. Αν κλείσεις τα μάτια, θα αρχίσεις να βλέπεις εικόνες από την βίαιη εγκατάλειψη της γενέθλιας γης, τα αντίσκηνα, τους πρώτους προσφυγικούς καταυλισμούς, ν’ ακούς θορύβους από τα Τούρκικα πολεμικά αεροπλάνα που ανελέητα ξερνούσαν τις βόμβες στους άμαχους κατατρεγμένους πολίτες της Κύπρου.
Πρόσφυγας είναι αυτός που έφυγε από κάπου, για να σωθεί, που πήγε προς τα εκεί, που πίστευε ότι μπορούσε να σωθεί. Πρόσφυγας είναι αυτός που ότι κι αν πρόλαβε να πάρει μαζί του, δεν πρόλαβε ν’αποχερετήσει τον τόπο του και έτσι είναι σαν να τον πήρε ολόκληρο μαζί του.
Βαρύ να κουβαλάς έναν ολόκληρο τόπο, αλλά είναι φορές που ο Πρόσφυγας, το βάρος αυτό το κάνει φωλιά και κρύβεται μέσα της, για να θυμηθεί και να ονειρευτεί.
Όσοι από τους Πρόσφυγες της Κύπρου, όπου κι αν βρισκόμαστε, είτε στην Κύπρο, είτε εκτός, κουβαλούμε μέσα μας, μια μικρή φλόγα και προσδοκούμε τη στιγμή που θα επιστρέψουμε στα σπίτια μας, στη Γενέθλια Γη, που έχουμε στερηθεί εδώ και 49 δίσεκτα χρόνια.
Σε δύο (2) μήνες κλείνουμε τα 49 χρόνια Προσφυγιάς, από τον μαύρο Ιούλη του 1974. Η στρατιωτική επεκτατική της Τουρκίας, συνεχίζεται αμείωτη εναντίον της Κύπρου.
Η κατοχή του 37%, η βίαιη διαίρεση, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο μαζικός εποικισμός σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο (άρθρο 49 της Συνθήκης της Γενεύης του 1949) αποτελεί έγκλημα πολέμου. Τι να πρωτοπούμε για την πολιτιστική καταστροφή, βεβήλωση ΟΛΩΝ
των εκκλησιών μας που είναι αλειτούργητες και έτοιμες για κατάρρευση. Έχουν μετατραπεί, σε τζαμιά, στρατώνες, κέντρα διασκέδασης,μάντρες ζώων, ουρητήρια κ.α. Στέκουν σιωπηλοί οι ναοί μας, σιωπηλοί μάρτυρες της δικής μας ιστορίας. Η ίδια τραγική κατάσταση και στα κοιμητήρια μας. Κανένας σεβασμός στα μνήματα, σταυρούς και στους νεκρούς μας. Απεναντίας η δική μας πλευρά σέβεται, φροντίζει και μεριμνά για τα κοιμητήρια και τζαμιά των Τουρκοκυπρίων που βρίσκονται στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου.
Δια χειρός Αττίλα, ο σφετερισμός των περιουσιών μας, η αλλαγή των ονομάτων των κατεχόμενων χωριών και πόλεων μας, με απώτερο στόχο το Εθνικό ξεκαθάρισμα της κατεχόμενης Κύπρου μας.
Ο βάρβαρος Τούρκος εισβολέας και κατακτητής, εξακολουθεί να είναι ένοχος, ενός Διεθνούς εγκλήματος, στρατιωτικής εισβολής εναντίον ενός νόμιμου κράτους και μέλους της Ευρωπαικής Ένωσης.
Ανησυχητικός ο εντεινόμενος εποικισμός των κατεχόμενων της Κύπρου, με αφορμή τους άστεγους Τούρκους, από τους πρόσφατους σεισμούς. Πάνω από 50.000 σεισμόπληκτοι “εισέβαλαν” με το έτσι θέλω, στα δικά μας κατεχόμενα εδάφη και σπίτια. Δυστυχώς αυτοί ήρθαν και θα ριζώσουν στον δικό μας τόπο. Γιατί η “ειρηνική” Τουρκία που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν τους εγκατέστησε στις δικές της αχανείς εκτάσεις;
Ανησυχητικός ο υπάρχων αριθμός των εποίκων, των κατοχικών στρατευμάτων και των Τουρκοκυπρίων, που φημολογείται πως ο συνολικός αριθμός ενδέχεται να φθάνει και των αριθμό των κατοίκων στις Ελεύθερες περιοχές της Κύπρου. Εδώ ταιριάζει γάντι, πως το υπάρχον ποσοστό του 82% των Ελληνοκυπρίων και του 18% των Τουρκοκυπρίων, έχει εξομοιωθεί με την υπάρχουσα ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΟΤΗΤΑ.
Μήπως σιωπηλά και στοχευμένα εφαρμόζεται και υλοποιείται ο 3ος Αττίλας ;;
Δυστυχώς τα εγκλήματα που διέπραξε και διαπράττει συνεχώς ο Τούρκος εισβολέας και κατακτητής δεν έχουν τελειωμό. 200.000 Πρόσφυγες στην ίδια τους την Γη, ήτοι το 1/3 του συνολικού πληθυσμού το 1974, στερούμενοι του δικαιώματος επιστροφής στα σπίτια και τις περιουσίες τους.
Στο σημείο αυτό καταθέτω και τις δικές μου σκέψεις, προτάσεις και προβληματισμούς. Ναι επιβάλλεται οι πρόσφυγες να πηγαίνουμε στα κατεχόμενα χωριά και πόλεις μας. Και οι λόγοι είναι δύο (2): Πηγαίνουμε στα δικά μας σπίτια, για να στείλουμε το ξεκάθαρο μήνυμα προς τους Τούρκους κατακτητές, πως το σπίτι που προσωρινά διαμένουν οι Τούρκοι έποικοι είναι δικό μας, καθώς εμείς είμαστε οι νόμιμοι δικαιούχοι, έχοντας νόμιμους τίτλους ιδιοκτησίας. Ο 2ος λόγος, να καταγράφουμε την τραγική κατάσταση που έχουν επιφέρει οι Τούρκοι, στα σπίτια μας, στις εκκλησίες, στα κοιμητήρια μας. Δε γίνεται οι περισσότερες εκκλησίες, να έχουν βεβηλωθεί, να έχουν κλαπεί οι εικόνες από τα εικονοστάσια, μέχρι και τις καμπάνες έχουν κατεβάσει και κλέψει οι αθεόφοβοι. Πάντα αρνητικοί, στην παραχώρηση άδειας για λειτουργία των εκκλησιών ή έστω έγκριση για την επιδιόρθωση τους, καθώς όλες σχεδόν οδεύουν σε κατάρρευση.
Προϋπόθεση όμως για την επίσκεψη-προσκύνημα στα κατεχόμενα εδάφη μας είναι να έχουμε μαζί μας, ένα μπουκάλι νερό και ένα σάντουιτς. Εννοείται ότι δεν αφήνουμε ΟΥΤΕ ΕΝΑ ΕΥΡΩ, στον κατακτητή μας. Προσωπικά καταδικάζω τους συμπατριώτες μου, που πηγαίνουν στα κατεχόμενα για αγορά φθηνής βενζίνης, αγοράς τουρκικών προϊόντων, διαμονή για τουρισμό σε ξενοδοχεία, χρήση του παράνομου αεροδρομίου τους, καζίνο, καφέ στην Κερύνεια ή την πώληση της περιουσίας τους.
Μια άλλη πληγή που αιμορραγεί εδώ και 49 χρόνια, είναι το δράμα των ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ μας. Από τους 1.619 Αγνοούμενους το 1974, δυστυχώς σήμερα υπάρχουν άλλοι 800 που αγνοείται η τύχη τους. Σχεδόν οι μισοί. Πεισματικά η Τουρκία αρνείται να δώσει πληροφορίες για τους χώρους ταφής των Αγνοουμένων μας.
Τι να πεις για την χαροκαμένη ΜΑΝΑ που περίμενε τόσα χρόνια το παλληκάρι της και έφυγε για το μεγάλο ταξίδι, χωρίς να δει και να φιλήσει τα ελάχιστα οστά του παιδιού της, που είναι μέσα σε ένα μικρό κασελάκι…. Τι να πεις για τους χιλιάδες Αιχμαλώτους μας, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στις φρικτές φυλακές της Τουρκίας και που δυστυχώς κάποιοι δεν έχουν επιστρέψει …….
Ας μη ξεχνάμε και τους Ηρωικούς ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΕΝΟΥΣ της Καρπασίας που φυλάνε εδώ και μισό αιώνα Θερμοπύλες του Ελληνισμού. Από τους 20.000 κατοίκους το 1974, δυστυχώς ο Τούρκος εισβολέας, εφαρμόζοντας την δική του Εθνοκάθαρση και μη τηρώντας τις συμφωνίες της Γ΄ Βιέννης, ο αριθμός των εγκλωβισμένων μας, φθάνει μόνο τους 400. Οι άνθρωποι αυτοί ζουν κάτω από συνθήκες καταπίεσης, παρενόχλησης και στέρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Ο μικρός αριθμός των μαθητών στο Δημοτικό Σχολείο και Γυμνάσιο, ελέγχεται από τους Τούρκους, ως προς το περιεχόμενο των βιβλίων διδασκαλίας. Μέχρι και αφαίρεση σελίδων, που δεν είναι αρεστές από τις κατοχικές δυνάμεις του Αττίλα.
Πρόσφυγας του 1974, θεωρήθηκε όποιος με την εισβολή αναγκάστηκε να χάσει το σπίτι και/ή την εργασία του και όχι όποιος απλώς καταγόταν από τις κατεχόμενες περιοχές. Οι πρώτοι πρόσφυγες, έχοντας και την πεποίθηση διαχείρισης μιας προσωρινής κατάστασης, φιλοξενήθηκαν σε σπίτια συγγενών και φίλων ή σε αντίσκηνα. Η Ελλάδα προτιμήθηκε, ως προορισμός από πολλούς Ελληνοκυπρίους − κυρίως νέους φοιτητές μετά τον πόλεμο του 1974. Μεγάλος αριθμός φθάνει στην Ελλάδα και για ανεύρεση εργασίας.
Αξίζει να γίνει μνεία για τα 415 παιδιά που ταξίδεψαν μόνα και ασυνόδευτα από την Κύπρο, προκειμένου να φιλοξενηθούν σε οικοτροφείο στην Ελλάδα. Μετά από γραπτό αίτημα του Μητροπολίτη Ηλείας προς το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου, ότι προσφέρεται να φιλοξενήσει έως και 500 παιδιά σε διαθέσιμες εγκαταστάσεις στο Οικοτροφείο Φιλοθέη στην περιοχή του Πύργου, το πλοίο «Πάτρα» με 415 παιδιά ηλικίας από 6 έως και 17 ετών απέπλευσε από τη Λάρνακα με προορισμό τον Πειραιά. Στον Πειραιά επιβιβάστηκαν σε λεωφορεία για τον Πύργο και η θερμή υποδοχή που τους επιφύλαξαν οι κάτοικοι της περιοχής, με δώρα, γλυκά και αγκαλιές, τους προσέφερε μια πρώτη παρηγοριά.
Ως Ελληνοκύπριος Πρόσφυγας, εκφράζοντας πιστεύω και όλους τους συμπατριώτες μου, που σπουδάσαμε, εργαστήκαμε και διαμένουμε στην Ελλάδα, νιώθουμε την απέραντη ευγνωμοσύνη προς την Ελλάδα και στον Ελληνικό Λαό, που απλόχερα μας πρόσφερε την αμέριστη βοήθεια της, στα δύσκολα χρόνια της προσφυγιάς. Σπουδές στα Πανεπιστήμια, φοιτητικές εστίες, σίτιση στις λέσχες, μετακίνηση στα μέσα μεταφοράς κ.α. Όπως όλοι οι Ελληνοκύπριοι Πρόσφυγες, έχουν βιώσει τις δυσκολίες, τον φόβο, την οργή, έτσι και εγώ συμπάσχω με αυτούς.
Λίγα λόγια για το προσωπικό μου Προσφυγικό οδοιπορικό που άρχισε από τον Οκτώβρη του 1975 φεύγοντας από την Κύπρο, με προορισμό την Αθήνα.
Κατάγομαι από το κατεχόμενο χωριό Άγιος Ηλίας Καρπασίας, της Επαρχίας Αμμοχώστου. Στις 20/7/1973 σε ηλικία 18 ετών, κατατάσσομαι στην Εθνική Φρουρά, για να υπηρετήσω τις στρατιωτικές μου υποχρεώσεις. Στις 20/7/1974 σε ηλικία 19 ετών βρίσκομαι στον πόλεμο, στην Αμμόχωστο. Μαζί με άλλους δύο φίλους, κυνηγημένοι από τα Τουρκικά άρματα που μόλις μπήκαν ανενόχλητα στην Αμμόχωστο, τρέχουμε για να σωθούμε, καθώς βρισκόντουσαν μόνο σε απόσταση των 10 λεπτών. Μια καθυστέρηση μας, τώρα θα είμαστε σκοτωμένοι ή Αγνοούμενοι. Μόλις φθάνουμε στη Δερύνεια, συναντώ τον Διοικητή μου, ο οποίος με αυστηρό ύφος με διατάσσει να επιστρέψω πίσω στην πόλη της Αμμοχώστου, για να ειδοποιήσω τον Λοχαγό που βρισκότανε στο Νοσοκομείο, κοντά στα τουρκικά τείχη, για να εγκαταλείψουνε τις θέσεις μάχης. Μετά δυσκολίας, προσεγγίζω και βρίσκω τον Λοχαγό, καθώς τα Τούρκικα άρματα, σχεδόν μας περικυκλώσανε.
Η οικογένεια μου βρίσκεται εγκλωβισμένη στο χωριό μου. Οι Τουρκοκύπριοι εν ψυχρώ, στις 16/8/1974 μπροστά στα μάτια του πατέρα μου, σκοτώνουν τον 80χρονο κατάκοιτο παππού μου. Ο πατέρας μου, σκάβει με τα ίδια του τα χέρια και θάβει προσωρινά τον πατέρα του. Δυστυχώς ο παππούς μου παρά το πέρασμα των 49 χρόνων και τα πολλά διαβήματα μας παραμένει ακόμη προσωρινά θαμμένος στο χωριό μου. Στη συνέχεια ο πατέρας μου συλλαμβάνεται και οδηγείται σε φυλακές στην Αμμόχωστο, που οι Τούρκοι τον ξυλοκόπησαν με αγριότητα, όπου μετά την 2μηνη αιχμαλωσία δεν μπορούσε να περπατήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Τον Οκτώβρη του 1975, μετά την απόλυση μου από τον στρατό, ο πατέρας μου δανείζεται 20 Κυπριακές Λίρες, πηγαίνω σε προσφυγικό καταυλισμό, όπου γεμίζω 2 μεγάλες βαλίτσες, με ρούχα, κονσέρβες και κουβέρτες και αναχωρώ με πλοίο από την Λεμεσό για τον Πειραιά.
Η Ευχή του πατέρα μου απλή και στοργική. “Στο καλό παιδί μου, ξέρω ότι δεν θα σε περιμένει κάποιος συγγενής ή φίλος σου, στην Ελλάδα. Είμαι σίγουρος ότι θα πετύχεις στη ζωή σου, οι Έλληνες μας αγαπάνε και είμαι σίγουρος που θα σε βοηθήσουνε στα πρώτα σου βήματα”. Όντως είχε δίκαιο ο πατέρας μου. Φθάνοντας στον Πειραιά, ψάχνοντας μήπως βρω κάποιο για να με βοηθήσει και να μου δώσει ένα χέρι βοηθείας και συμπαράστασης δυστυχώς δεν βρήκα. Φορτώνω τις δύο τεράστιες βαλίτσες σε ένα τρίκυκλο και οδεύουμε στην Αθήνα. Το πρώτο βράδυ, διαμένω σε ένα φθηνό ξενοδοχείο και την επόμενη μέρα πάω στην Κυπριακή Πρεσβεία, Ηροδότου 16, στο Κολωνάκι. Ζητώ από την Κοινωνική Λειτουργό, θυμάμαι και το όνομα της, Παντιάνα Τρικαλίτου, αν υπάρχει κάπου χώρος για διαμονή. Τυχερός πάνω στην ατυχία μου. Με στέλνει να δω τον Διευθυντή του Οικοτροφείου Χ.Α.Ν. Χριστιανική Αδελφότης Νέων, Ακαδημίας και Ομήρου.
Αφού γίναν οι προβλεπόμενες συστάσεις, ο Διευθυντής με οδηγεί στο χώρο διαμονής μου, Μία αίθουσα , που είμαστε περίπου 12 άτομα, τα περισσότερα φοιτητές από την περιφέρεια. “Ναι θα διαμένεις δωρεάν, αλλά κάθε βράδυ θα είσαι στη reception από τα μεσάνυχτα μέχρι τις 2 το πρωί και κάθε Κυριακή θα πηγαίνεις στις αθλητικές εγκαταστάσεις στην Κηφισιά”. Ένιωθα άρχοντας, αφού εξασφάλισα την στέγη. Για φαγητό το κυρίως πιάτο ήταν το σουβλάκι. Την επόμενη μέρα, έψαχνα για εργασία καθώς δεν υπήρχαν χρήματα ούτε για ένα τυλιχτό σουβλάκι. Πηγαίνω σε γραφείο δακτυλογραφίσεων. Η υπεύθυνη μου βάζει τις φωνές, καθώς μου λέει “αφού η αδελφή σου, ενδιαφέρεται να εργαστεί, γιατί δεν έρχεται η ίδια και σε στέλνει εσένα”. Της εξηγώ ευγενικά πως εγώ είμαι ο ενδιαφερόμενος και γνωρίζω άπταιστα το τυφλό σύστημα της γραφομηχανής. Γίνονται οι έλεγχοι, διαπιστώνει πως είμαι ο καλύτερος από τις άλλες δακτυλογράφους και έτσι γίνεται η πρόσληψη.
Μετά έχουμε τις σπουδές στο Πανεπιστήμιο. Λόγω του περιορισμένου χρόνου δεν μπορώ να το καλύψω αυτό το κεφάλαιο. Στη συνέχεια μετά από 3 χρόνια παραμονής στο οικοτροφείο, αποφασίζω να κάνω την οικιστική μου επανάσταση, και ενοικιάζω υπόγεια γκαρσονιέρα στην οδό Ιπποκράτους 205. Τότε μόλις μπήκα με εξετάσεις στην Εθνική Τράπεζα. Η ιδιοκτήτρια της 6οροφης πολυκατοικίας, μου ζητά να της φέρω μία καθαρίστρια, που να εκδίδει, να εισπράττει τα κοινόχρηστα και βεβαίως να καθαρίζει τις σκάλες και την είσοδο της πολυκατοικίας. Στο τέλος για την εξοικονόμηση οικονομικών πόρων, καθώς πλήρωνα 4.000 δρχ. αποδέχτηκα την πρόταση, και για 2 χρόνια καθάριζα την πολυκατοικία με 2.000 Δρχ μηνιαίως.
Για 17 χρόνια ήμουν ο Πρόεδρος των Κυπρίων Προσφύγων Ελλάδας και για 11 χρόνια εκδότης της εφημερίδας το ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΒΗΜΑ του Συλλόγου. Τα τελευταία 2,5 χρόνια, κάθε Σάββατο κάνω αφιερώματα σε όλα τα κατεχόμενα χωριά και πόλεις της Κύπρου. Μια επίπονη προσπάθεια για την συλλογή υλικού και φωτογραφιών για κάθε κατεχόμενο χωριό.
Για το έργο μου αυτό που το έχω ονομάσει ΙΧΝΗΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΑ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ ΧΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, έχω βραβευθεί από την Ένωση Εκτοπισμένων Κοινοτήτων Επαρχίας Αμμοχώστου.
Ένα ελάχιστο Μνημόσυνο και τιμή σε αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους και στους Αγνοούμενους μας, που για 49 χρόνια τους περιμένουν και τους αναζητούν οι Μανάδες και οι συγγενείς τους. Καλύπτω επίσης εκδηλώσεις που γίνονται από την Κυπριακή Πρεσβεία, την Ομοσπονδία Κυπριακών Οργανώσεων Ελλάδας (Ο.Κ.Ο.Ε.), την Ένωση Κυπρίων Ελλάδας (Ε.Κ.Ε.), στο φιλόξενο Σπίτι της Κύπρου ή στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
Ολοκληρώνοντας το οδοιπορικό μου, θα καταθέσω το μεγάλο παράπονο μου ως Πρόσφυγας του 1974.
Στο πατρικό μου σπίτι, στον Κατεχόμενο Άγιο Ηλία, διαμένουν Τούρκοι έποικοι. Σε προσφυγικό καταυλισμό στη Λάρνακα, που διέμεναν σε διαμέρισμα των 55 τ.μ. οι γονείς μου, για 30 χρόνια, όταν πέθαναν ζήτησα να το πάρω εγώ αυτό το διαμέρισμα. Η απάντηση ήταν αρνητική, καθώς μόνιμα διαμένω στην Ελλάδα. Έτσι το διαμέρισμα το έλαβε άλλος Πρόσφυγας. Δυστυχώς όταν κατεβαίνω στην Κύπρο, μη έχοντας τόπο διαμονής, ο μοναδικός χώρος διαμονής μου είναι το ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ, γι’ αυτό μπορώ να λάβω τον τίτλο του ΠΡΟΣΦΥΓΑ “ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑΣ”.
Εν κατακλείδι παρά τα δεινά, που μας άφησε η τραγωδία του 1974, όλοι οι Πρόσφυγες ελπίζουμε και απαιτούμε, όπως πρυτανεύσει το δίκαιο της κατεχόμενης Κύπρου και μετά από μισό Αιώνα, να μας δοθεί το δικαίωμα να επιστρέψουμε στην Γενέθλια Γη μας.
Το Κυπριακό είναι πρόβλημα Εισβολής, κατοχής , εγκλημάτων πολέμου και εποικισμού, από την Τουρκία, εναντίον του Λαού της Κύπρου. Είναι καιρός τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρωπαική Ένωση, το Διεθνές Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να επιβάλει τις ποινές που έχουν ψηφιστεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας.
*τ.Πρόεδρος Κυπρίων Προσφύγων Ελλάδας
