Η αγωγή του πολίτη θεωρείται συχνά ως ένα αντικείμενο που διδάσκεται στα σχολεία, κυρίως μέσω μαθημάτων κοινωνικής και πολιτικής αγωγής. Ωστόσο, σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται διαρκώς, η πολιτική παιδεία δεν μπορεί να σταματά στην τάξη. Οι σύγχρονες προκλήσεις, από την κλιματική αλλαγή και τις δημογραφικές μεταβολές έως τη ραγδαία τεχνολογική πρόοδο και την αποστασιοποίηση των πολιτών από τις εκλογικές διαδικασίες, απαιτούν μια συνεχή, δια βίου προσέγγιση στην εκπαίδευση των πολιτών.
Η Δυναμική της Δημοκρατίας και ο Ρόλος του Πολίτη
Η δημοκρατία δεν είναι στατική· εξελίσσεται και προσαρμόζεται στις ανάγκες της κοινωνίας. Οι πολίτες καλούνται να συμμετέχουν ενεργά όχι μόνο στις εκλογές, αλλά και στη διαμόρφωση πολιτικών που επηρεάζουν την καθημερινότητά τους. Αυτό απαιτεί ενημέρωση, κριτική σκέψη και ικανότητα διαλόγου—δεξιότητες που δεν αναπτύσσονται μόνο στην παιδική ηλικία, αλλά οφείλουν να καλλιεργούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής.
Σύγχρονες Προκλήσεις και η Ανάγκη για Ενεργούς Πολίτες
Οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν πρωτόγνωρες προκλήσεις που απαιτούν προσαρμοστικότητα και γνώση:
- Δημογραφικές Αλλαγές: Η γήρανση του πληθυσμού και οι δημογραφικές μετατοπίσεις δημιουργούν νέες ανάγκες σε εργασιακές πολιτικές, συνταξιοδοτικά συστήματα και κοινωνική συνοχή.
- Κλιματική Αλλαγή: Οι πολίτες πρέπει να κατανοήσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμά τους, να απαιτήσουν βιώσιμες πολιτικές και να αλλάξουν καθημερινές συνήθειες.
- Τεχνολογική Εξέλιξη: Οι πολίτες πρέπει να εκπαιδευτούν στις νέες τεχνολογίες, ώστε να κατανοούν τις επιπτώσεις τους στα δικαιώματά τους, στην απασχόληση και στην προσωπική τους ασφάλεια.
- Ένταξη των Μεταναστών: Η ομαλή ένταξη των μεταναστών στις αγορές εργασίας και την κοινωνία προϋποθέτει ευρύτερη κοινωνική κατανόηση και αλληλεγγύη.
- Παραβατικότητα στα Σχολεία: Οι νέοι χρειάζονται κατάλληλα πρότυπα, ενώ οι ενήλικες οφείλουν να καλλιεργούν κουλτούρα πρόληψης και υποστήριξης.
- Αποχή από τις Εκλογές: Η μείωση της συμμετοχής στις εκλογές δείχνει έλλειμμα εμπιστοσύνης και γνώσης του δημοκρατικού συστήματος, που απαιτεί συνεχή διάλογο και ενημέρωση.
Η Εκπαίδευση Πέρα από το Σχολείο
Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις, απαιτείται η δημιουργία δομών δια βίου μάθησης που θα υποστηρίζουν την πολιτική παιδεία. Οι τοπικές κοινότητες, τα πανεπιστήμια, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι δήμοι και οι χώροι εργασίας μπορούν να λειτουργήσουν ως φορείς εκπαίδευσης, προωθώντας τη συζήτηση, τη συνεργασία και την ανταλλαγή ιδεών.
Η δημοκρατία απαιτεί πολίτες ενημερωμένους, ικανούς να σκέφτονται κριτικά και να δρουν υπεύθυνα. Η αγωγή του πολίτη, επομένως, δεν είναι απλώς ένα μάθημα του σχολείου, αλλά ένας διαρκής προσανατολισμός προς μια πιο ενεργή και συνειδητοποιημένη κοινωνία.
Το CIF Project και η Ισοκρατική δημοκρατία σε δράση
Απαντήσεις σε κάποιους από τους προβληματισμούς αυτούς έρχεται να δώσει το έργο «CIF – Η Ισοκρατική δημοκρατία σε δράση», που υλοποιείται αυτό το διάστημα στην Ελλάδα από την φιλεκπαιδευτική εταιρεία ONRA A.E. και στην Κύπρο από τον κοινωφελή, μη κερδοσκοπικό, μη κυβερνητικό οργανισμό «Παρατηρητήριο Τρίτης Ηλικίας Κύπρου». Το έργο υλοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του οργανισμού The CIVICS Innovation Hub. και θα έχει διάρκεια ενός χρόνου, έως το τέλος του 2025.
Ο Ισοκράτης
Το έργο αντλεί το όνομα και εμπνέεται από τον Ισοκράτη (436–338 π.Χ.), έναν από τους σημαντικότερους ρήτορες και παιδαγωγούς της κλασικής Αθήνας, ο οποίος, αν και δεν συμμετείχε ενεργά στην πολιτική, οι λόγοι και τα συγγράμματά του άσκησαν μεγάλη επιρροή στην πολιτική σκέψη της εποχής του. Ο Ισοκράτης υποστήριζε ότι η εκπαίδευση και η ρητορική ήταν θεμελιώδη εργαλεία για τη διαμόρφωση υπεύθυνων πολιτών και ηγετών, προωθώντας την έννοια της «πολιτικής παιδείας» ως μέσο ενίσχυσης της δημοκρατίας.
Η Ισοκρατική Δημοκρατία
Η Ισοκρατική Δημοκρατία δεν ήταν ένα θεσμικό σύστημα όπως η άμεση δημοκρατία της Αθήνας, αλλά μια θεωρητική προσέγγιση που εστίαζε στη διακυβέρνηση μέσω της γνώσης, της παιδείας και της ηθικής αριστείας. Ο Ισοκράτης πίστευε ότι η πολιτική ηγεσία έπρεπε να βασίζεται σε μορφωμένους και ενάρετους πολίτες, ικανούς να λαμβάνουν αποφάσεις για το κοινό καλό, αντί για τον λαϊκισμό και την τυραννία της πλειοψηφίας. Θεωρούσε πως η πραγματική δημοκρατία δεν ήταν μόνο η ελευθερία της ψήφου, αλλά και η ικανότητα των πολιτών να συμμετέχουν υπεύθυνα στη διακυβέρνηση μέσω της ορθολογικής σκέψης και του διαλόγου.
Η προσέγγισή του παραμένει επίκαιρη, καθώς τονίζει τη σημασία της πολιτικής παιδείας, της διαγενεακής συνεργασίας και της ηθικής ηγεσίας στη διαμόρφωση υγιών δημοκρατικών κοινωνιών.
Η μακροβιότητα και το δικαίωμα στην εργασία
Το έργο “CIF – Η Ισοκρατική δημοκρατία σε δράση” εστιάζει στις εξής τέσσερις κύριες διαστάσεις:
- Ποιες είναι οι ευκαιρίες για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, που έχουν ήδη συνταξιοδοτηθεί, να απασχοληθούν με μερική εργασία, αξιοποιώντας την εμπειρία τους και παράλληλα ενισχύοντας το εισόδημά τους, καθώς οι συντάξεις συχνά δεν επαρκούν.
- Πώς αντιλαμβάνονται οι νεότερες γενιές τη συνεργασία τους με μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενους στο πλαίσιο της επαγγελματικής δραστηριότητας.
- Ποια είναι τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που αντιμετωπίζουν οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι και πώς μπορεί να αξιοποιηθεί η εμπειρία και η εξειδίκευσή τους σε σύγχρονες θέσεις εργασίας;. Πώς δηλ. μπορούμε να ανατρέψουμε τη στερεοτυπική αντίληψη που τους θεωρεί βάρος και όχι ένα σημαντικό κεφάλαιο γνώσης, δεξιοτήτων και σταθερότητας για το εργασιακό περιβάλλον.
- Και εν τέλει, πώς θα πείσουμε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ότι η επιβολή αντικινήτρων στην απασχόληση των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων, μέσω φορολογικών και ασφαλιστικών επιβαρύνσεων χωρίς αντίκρισμα, δεν έχει κανένα ουσιαστικό όφελος για την ελληνική οικονομία.
Το έργο επιδιώκει επίσης να καταδείξει ότι η αύξηση του προσδόκιμου ζωής – η μακροβιότητα – δεν αφορά πρωτίστως τη σημερινή ηλικιωμένη γενιά, αλλά κυρίως τους νέους, οι οποίοι θα βιώσουν τις επιπτώσεις της στη διάρκεια της ζωής τους. Υπό αυτή την έννοια, η ευαισθητοποίηση των νέων πολιτών σχετικά με την ανάγκη έγκαιρου προγραμματισμού για μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, η προσαρμογή πολιτικών και η πλήρης αξιοποίηση του επαγγελματικού δυναμικού όλων των πολιτών, αποκτά ιδιαίτερη σημασία και προτεραιότητα.
Ανοιχτά Διαγενεακά Φόρουμ Συζητήσεων για το κοινό
Εκτός από τις ερευνητικές και ενημερωτικές δραστηριότητες, το έργο «CIF – Η Ισοκρατική δημοκρατία σε δράση» προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη διοργάνωση ανοιχτών διαγενεακών φόρουμ συζητήσεων για το κοινό, που θα γίνουν διαδικτυακά μέσω ZOOM, αλλά και δια ζώσης, σε Ελλάδα και Κύπρο. Στα ανοιχτά διαγενεακά φόρουμ συζητήσεων για το κοινό, εκπρόσωποι όλων των ηλικιών, θα κληθούν να διερευνήσουν από κοινού τα πιο πάνω θέματα και να προτείνουν λύσεις στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, καθώς και μέτρα για την οικοδόμηση συμπεριληπτικών δημοκρατικών κοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, λόγω ηλικίας ή άλλες.
Ήδη αυτή τη στιγμή ετοιμάζεται το πρώτο διαδικτυακό ανοιχτό φόρουμ στην Αθήνα, που θα λάβει χώρα την τελευταία εβδομάδα του Μαΐου 2025. Η ακριβής ημερομηνία και ο σύνδεσμος ZOOM θα ανακοινωθούν σύντομα.
Η δεύτερη συνάντηση θα είναι δια ζώσης και προγραμματίζεται για τον Οκτώβριο του 2025 και μια τελευταία συνάντηση θα γίνει στο τέλος του 2025, με βουλευτές του Κοινοβουλίου, ενδεχομένως και Έλληνες ευρωβουλευτές ή και άλλες πολιτικές προσωπικότητες και φορείς, όπου θα παρουσιαστούν και θα συζητηθούν τα συμπεράσματα του έργου, με σκοπό τη διαμόρφωση προτάσεων πολιτικής.
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
