Γράφει ο Δημήτρης Παρούσης
Πάσχα με τους απόδημους Έλληνες
Η Μεγάλη Εβδομάδα για την πλειοψηφία των απόδημων Ελλήνων είναι και μια βδομάδα δοκιμασίας. Η νοσταλγία για την πατρίδα γίνεται πιο έντονη. Είναι οι μέρες που θυμούνται το Πάσχα στο χωριό, τους συγγενείς, τους φίλους. Ο «ιός» της ξενιτιάς προσβάλει κάθε ψυχή ξενιτεμένου. Ένα βάρος στο στήθος η πεθυμιά…
Φέτος προστέθηκε και ο κορωνοϊός. Πολλοί, ίσως, μπορούμε πια να καταλάβουμε τους συμπολίτες μας πώς περνούν Ανάσταση στην ξενιτιά. Με αφορμή τα λοκντάουν μπορούμε πια να πάρουμε μια γεύση για το πώς είναι να βρίσκεσαι μακριά από τους δικούς σου.
Οι Έλληνες της διασποράς ανάβουν αυτές τις μέρες το δικό τους κερί. Άλλοι στις ελάχιστες ελληνικές ορθόδοξες εκκλησίες, άλλοι σε ορθόδοξους ναούς των Ρώσων και οι περισσότεροι στο σπίτι τους, περιμένοντας ένα τηλέφωνο από τους δικούς τους από την Ελλάδα, να τους ευχηθούν «Χριστός Ανέστη».
Όσοι Έλληνες ζουν σε με μεγάλες κοινότητες όπως στο Μπουένος Άιρες στην Αργεντινή, το Μοντεβιδέο στην Ουρουγουάη, το Σάο Πάολο στη Βραζιλία, τον Παναμά, το Μεξικό, είναι από τους τυχερούς καθώς εκεί υπάρχουν εκκλησίες και ιερείς.
Δυσκολότερο είναι για τις μικρές κοινότητες, όπως στην πιο μακρινή από την πατρίδα ελληνική κοινότητα, κάπου στην Παταγονία της Αργεντινής, στο Κομοντόρο Ριβαντάβια.
Οι Έλληνες του Κομοντόρο Ριβαντάβια έκτισαν μόνοι τους, πριν είκοσι χρόνια, μια μικρή εκκλησία. Μέχρι σήμερα, ίσως να βίωσαν μόνο δύο λειτουργίες με ιερέα. Κάθε Μεγάλη Εβδομάδα οι λειτουργίες γίνονται στα βουβά. Απλά ανάβουν ένα κερί. Στα πρώτα χρόνια, πριν το ίντερνετ, οι νέοι είχαν δει από μια βιντεοκασέτα της τότε ΕΤ2 πώς γίνεται η περιφορά του επιταφίου. Έφτιαξαν έναν δικό τους επιτάφιο και έκαναν την περιφορά στους δρόμους της μικρής πόλης. Ήμουν μάρτυρας αυτής της συγκλονιστικής εμπειρίας, στα πρώτα χρόνια της περιπλάνησής μου στον κόσμο, ως godimitris. Φέτος θα μαζευτούν και πάλι στην εκκλησία και θα περιμένουν σιωπηλά μέχρι τις δώδεκα για να ευχηθούν όλοι μαζί το «Χριστός Ανέστη». Έχουν στην τσέπη τους από ένα αυγό, μόνο που δεν είναι βαμμένο γιατί σε αυτή τη γωνία του κόσμου δεν υπάρχουν τέτοιες βαφές.
Στο Μπουένος Aϊρες οι γειτονιές γύρω από τις ελληνικές εκκλησίες ξαφνικά αποκτούν ζωή. Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα η κίνηση στους γύρω δρόμους θυμίζει Ελλάδα. Κόσμος πηγαίνει και έρχεται, ακούς μόνο ελληνικά, πολλοί μιλάνε δυνατά, γέλια, φιλιά, αγκαλιές. Φέτος ίσως πιο περιορισμένα καθώς ισχύουν τα μέτρα του covid. Διπλοπαρκαρισμένα ΙΧ (κάτι που δεν θα συναντήσεις ποτέ στο Μπουένος Άιρες), αυτοκίνητα που διακριτικά κάπου έχουν την ελληνική σημαία. Τρεις γενιές Ελλήνων. Την Ανάσταση είναι όλοι στις εκκλησίες. Το κόκκινο αυγό, η λαμπάδα, οι καμπάνες με τον ήχο τους ορθώνουν το ανάστημά τους ανάμεσα στις πολυκατοικίες και ξυπνούν στη μέση της νύχτας τους ανύποπτους Αργεντινούς. Ζεστή ατμόσφαιρα. Όλοι μια οικογένεια. Eλληνική φαμίλια.
Στο νοτιότερο άκρο της Χιλής, μια οικογένεια Κυπρίων ζει το δικό της Πάσχα. Όλοι μαζί στο σπίτι. «Δεν έχουμε εκκλησία εδώ και αναγκαστικά κάνουμε Πάσχα με τους καθολικούς όταν συμπέσει. Φέτος όμως μόνο το τηλεφώνημα από την Κύπρο στις 12 το βράδυ, θα φέρει την Ανάσταση στο σπίτι. Είναι μια ξεχωριστή ώρα για μας», μου είπαν από την φαμίλια Βαρνάβα, που ζει στο Πούντο Αρένας.
Στην Παραγουάη οι επτά ελληνικές οικογένειες πηγαίνουν στη Ρωσική εκκλησία. «Δεν υπάρχει ελληνικός ναός στην Ασουνσιόν. Στις μεγάλες γιορτές μαζευόμαστε μαζί με τους Ρώσους. Δεν καταλαβαίνουμε τι λένε, αλλά νιώθουμε τόσο κοντά σε αυτά που οι γονείς μας έλεγαν από την πατρίδα», μου τονίζει ο Μερκούριος Ηλίου, Έλληνας δεύτερης γενιάς.
Σε μια από τις παλαιότερες ελληνικές κοινότητες στη Λατινική Αμερική, στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης, οι Έλληνες μαζεύονται στην εκκλησία τους και μετά ακολουθεί γλέντι με μαγειρίτσα. Το ίδιο και στην κοινότητα του Σάο Πάολο στη Βραζιλία, όπου συγκεντρώνονται Έλληνες και από τις κοντινές πόλεις.
Στην Κεντρική Αμερική οι Έλληνες του Παναμά είναι οι πιο προνομιούχοι καθώς είναι η μόνη ελληνική κοινότητα με εκκλησία και ιερέα. Στη διπλανή Κόστα Ρίκα, η ελληνική κοινότητα οργανώνει την ημέρα της Ανάστασης εκδρομή για σούβλα και γλέντι. Το Μεγάλο Σάββατο όσοι μπορούν συγκεντρώνονται σε σπίτια.
Το ίδιο γίνεται και με τους Έλληνες στην Ονδούρα και στη Γουατεμάλα Σίτι. «Κάποτε ήμασταν πολλοί και κάναμε μεγάλα γλέντι. Σήμερα γίνονται λίγα πράγματα. Η Ανάσταση περνά σα να είναι μια καθημερινή μέρα». Μέλη της ελληνικής κοινότητας της Γουατεμάλα, μου έστειλαν το παραπάνω μήνυμα με μια φωτογραφία, νοσταλγώντας τα ελληνικά γλέντια τριάντα χρόνια πριν.
Χαζεύοντας παλιές φωτογραφίες περνούν αυτές τις μέρες και οι ελάχιστοι Έλληνες στη Νικαράγουα. «Είναι οι μέρες που ξυπνούν μνήμες από τους γονείς μου και την πατρίδα. Τριάντα δύο χρόνια ζω στη Λεόν της Νικαράγουας. Έχω πια τη δική μου οικογένεια, αλλά τούτες τις μέρες δεν ξέρω γιατί, χαζεύω τις παλιές φωτογραφίες των δικών μου και αναπολώ τα νεανικά μου χρόνια», μου είχε πει σε μια… πασχαλιάτικη επίσκεψη μου εκεί, πριν μερικά χρόνια, ο Μπάμπης Μητρόπουλος.
Στο Μεξικό, στη μοναδική ελληνική εκκλησία της χώρας που βρίσκεται στην πρωτεύουσα, δεκάδες Έλληνες μαζεύονται το βράδυ της Ανάστασης. Στο Μέξικο Σίτι ζουν περισσότερες από 230 οικογένειες. Οι πιο πολλοί είναι πια τρίτης και τέταρτης γενιάς. Στην πλειοψηφία τους έχουν παντρευτεί με ντόπιους. Ωστόσο τη βραδιά μετά την Ανάσταση η αίθουσα της κοινότητας γεμίζει με κόσμο που σπάει κόκκινα αυγά και γεύεται τη μαγειρίτσα που είναι κάπως πικάντικη καθώς οι Έλληνες έχουν συνηθίσει και αυτοί τις… καυτερές συνήθειες των Μεξικανών.
Λεζαντες
1. Οι Έλληνες του Κομοντόρο Ριβαντάβια έχτισαν μόνοι τους, πριν είκοσι χρόνια, μια μικρή εκκλησία, η οποία λειτουργεί χωρίς παπά. Τη Μεγάλη Εβδομάδα τη λειτουργία την κάνει ένα… κασετόφωνο.
2. Πασχαλιάτικο γλέντι από Έλληνες στη Γουατεμάλα, τη δεκαετία του ’70.
