O executive director του CEDEFOP, Jurgen Siebel μιλάει στο SPEAKNEWS για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση στην Ευρώπη και της πολιτικές που ακολουθεί η Ε.Ε. στον τομέα αυτό, τις δεξιότητες που ζητάει σήμερα η αγορά και πως αυτές πιστοποιούνται, και τι κατεύθυνση αναμένεται να πάρει η εκπαίδευση στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια.
Κύριε Siebel,
Τι ακριβώς είναι το Cedefop και τι υπηρεσίες παρέχει στους Ευρωπαίους πολίτες;
Το Cedefop -μία από τις αποκεντρωμένες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη- συμβάλλει στην ανάπτυξη ευρωπαϊκών πολιτικών για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) και συμβάλλει στην εφαρμογή τους, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη – μέλη της ΕΕ και τους κοινωνικούς εταίρους, π.χ. εκπροσώπους εργαζομένων και εργοδοτών.
Η σημασία του έργου του Cedefop καθίσταται σαφής από τη σπουδαιότητα που έχουν οι δεξιότητες για την πρόσβαση όλων μας στην αγορά εργασίας. Το εν τρίτον του εργατικού δυναμικού της ΕΕ, είτε έχει χαμηλού επιπέδου προσόντα είτε καθόλου, ενώ γύρω στο 15% των νέων τελειώνει το σχολείο χωρίς να έχει αποκτήσει προσόντα. Και οι εργαζόμενοι με χαμηλού επιπέδου ή χωρίς προσόντα αντιμετωπίζουν σχεδόν τον τριπλάσιο κίνδυνο ανεργίας σε σύγκριση με όσους έχουν υψηλά προσόντα. Είναι, λοιπόν, κρίσιμο να σχεδιάζουμε και να υλοποιούμε πολιτικές που υποστηρίζουν τις δεξιότητες που θα έχουν ζήτηση στο μέλλον. Το ερευνητικό έργο του Cedefop παρέχει τη γνώση που απαιτείται για το σχεδιασμό πολιτικής και για να βοηθηθούν διδάσκοντες, εκπαιδευτικοί οργανισμοί, επαγγελματικοί φορείς και μεμονωμένοι πολίτες να σχεδιάσουν το μέλλον τους.
Τι ακριβώς είναι η ΕΕΚ και σε τι διαφέρει από την ανώτερη εκπαίδευση;
Η ΕΕΚ είναι μία εκπαιδευτική διαδρομή παράλληλη με τη γενική εκπαίδευση, που έχει ως βασικό στόχο να εξοπλίσει τους σπουδαστές με τις δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν να ενταχθούν με επιτυχία στην αγορά εργασίας. Τα τελευταία χρόνια γενική εκπαίδευση και ΕΕΚ αλληλεπικαλύπτονται σε κάποιο βαθμό, ενώ έχει γίνει ευκολότερη η μετάβαση από τη μία εκπαιδευτική διαδρομή στην άλλη. Και πρέπει να διευκολυνθεί ακόμη περισσότερο αυτή η μετάβαση, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε την αυξανόμενη πολυπλοκότητα της ζήτησης δεξιοτήτων σε μία ταχύτατα μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας.
Ποιες είναι οι επαγγελματικές δεξιότητες που παρουσιάζουν αυξημένη ζήτηση σήμερα στην Ευρώπη και πώς πιστοποιούνται;
Η έρευνα του Cedefop δείχνει μακροπρόθεσμη αύξηση της ζήτησης υψηλότερων ψηφιακών δεξιοτήτων, όχι μόνο επειδή ζητούνται περισσότεροι επαγγελματίες στο χώρο της πληροφορικής, αλλά και επειδή απαιτούνται περισσότερες ψηφιακές δεξιότητες σε όλες τις δουλειές. Το Cedefop βοηθά εκείνους που χαράσσουν τις πολιτικές και τους εκπαιδευτικούς φορείς να διασφαλίσουν, στο βαθμό του δυνατού, ότι δεν θα στερηθεί κανείς αυτές τις δεξιότητες. Ακόμη, η κρίση της επιδημίας του κορωνοϊού προκάλεσε απότομη αύξηση της ζήτησης στις υπηρεσίες υγείας και μάλλον η τάση αυτή θα είναι μακροπρόθεσμη.
Την ίδια ώρα, καταβάλλονται συντονισμένες προσπάθειες προκειμένου να μπορούν τα προσόντα να αντιστοιχίζονται σε διάφορες χώρες και διάφορα συστήματα, κάτι σημαντικό για την κινητικότητα σπουδαστών και εργαζομένων από χώρα σε χώρα. Το Cedefop διενεργεί σειρά συγκριτικών μελετών με στόχο αυτήν την εναρμόνιση.
Σε ποιες βασικές κατευθύνσεις στις οποίες θα πρέπει να στραφεί η ΕΕΚ τα επόμενα χρόνια;
Η έρευνα του Cedefop δείχνει ότι η πανδημία επιτάχυνε τις μακροπρόθεσμες τάσεις στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα την τάση προς την ψηφιοποίηση.
Σε μία οικονομία με ταχείς μετασχηματισμούς, η δια βίου ΕΕΚ είναι κρίσιμη για μία οικονομική ανάπτυξη από την οποία θα επωφελούνται όλοι, για μία ανάκαμψη από την πανδημία που, εκτός από ψηφιακή και πράσινη, θα είναι και δίκαιη. Οι εργαζόμενοι θα χρειασθούν συνεχή επανεκπαίδευση, αναβάθμιση των δεξιοτήτων τους, ώστε να μπορούν να εντάσσονται σε άλλους παραγωγικούς κλάδους.
Ποιες είναι όμως οι δεξιότητες που θα απαιτούνται αύριο; Μόνο με αυτήν τη γνώση για το μέλλον μπορούν να σχεδιασθούν αποτελεσματικές πολιτικές. Το Cedefop έχει αναπτύξει ένα ερευνητικό εργαλείο που καταγράφει και αναλύει τη ζήτηση θέσεων εργασίας και δεξιοτήτων σε όλη την Ευρώπη, σε πραγματικό χρόνο. Το εργαλείο αυτό επιτρέπει σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να όχι μόνον να αντιδρούν άμεσα αλλά και να προετοιμάζονται εγκαίρως για τις αλλαγές, προσαρμόζοντας αντίστοιχα τα σχέδια ανάπτυξης δεξιοτήτων και εργατικού δυναμικού.
Η πανδημία και τα παρατεταμένα λόκνταουν σε όλες τις χώρες επιτάχυναν όμως και την ανάπτυξη της εκ αποστάσεως μάθησης και της τηλεργασίας. Τα μαθήματα που μάθαμε είναι βέβαιο πως θα αναδιαμορφώσουν τον τρόπο παροχής της ΕΕΚ τα επόμενα χρόνια.
Διαπιστώνετε ουσιώδεις διαφορές ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη στην αντιμετώπιση και εφαρμογή της ΕΕΚ;
Αντιμετωπίζουμε ένα παράδοξο: έχουμε στην ΕΕ εσωτερική αγορά, η κινητικότητα της εργασίας αποτελεί θεμελιώδη αρχή και οι αγορές εργασίας των χωρών ομογενοποιούνται· ωστόσο, τα συστήματα ΕΕΚ στις διάφορες χώρες είναι κατακερματισμένα. Η ΕΕ αντιμετωπίζει αυτή την αντίφαση εκδίδοντας συστάσεις προς τις εθνικές κυβερνήσεις. Παρατηρούνται όμως σημαντικές διαφορές μεταξύ κρατών στην υλοποίηση αυτών των συστάσεων.
Το Cedefop βοηθά να γεφυρωθούν τα χάσματα αυτά. Παρέχει πλατφόρμες για διασυνδέσεις και ανταλλαγή γνώσης και βέλτιστων πρακτικών, ενθαρρύνοντας την εναρμόνιση των κρατών – μελών, με στόχο να ανταποκρίνονται τα εθνικά συστήματα ΕΕΚ στη ζήτηση της αγοράς εργασίας.
Ποιο είναι το μήνυμα που θα στέλνατε στους Έλληνες μαθητές που δίνουν εξετάσεις εισαγωγής στα ΑΕΙ;
Αυτό που πιστεύαμε παλαιότερα, πως η πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση είναι το ασφαλέστερο διαβατήριο εργασίας, δεν ισχύει πάντοτε. Η ΕΕΚ είναι πολύ συχνά η ιδανική εκπαιδευτική επιλογή για μία ευτυχισμένη και επιτυχημένη καριέρα, γι’ αυτό όλο και περισσότεροι απόφοιτοι πανεπιστημίων στρέφονται εκεί, είτε για να εμπλουτίσουν τα ακαδημαϊκά τους προσόντα, είτε για αλλαγή καριέρας.
Για το σχεδιασμό του εκπαιδευτικού και επαγγελματικού τους μέλλοντος, οι απόφοιτοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπως εκείνοι που δίνουν τη μεγάλη μάχη των εξετάσεων αυτές τις μέρες, θα πρέπει να σκέφτονται έξω από την πεπατημένη. Να ακολουθήσουν αυτό που λέει η καρδιά τους για το πώς θέλουν να περάσουν την παραγωγική τους ζωή, τι θα τους αρέσει να κάνουν, και να εξετάσουν με ανοιχτό πνεύμα ποια σταδιοδρομία θα τους προσφέρει ευημερία και ικανοποίηση από την εργασία τους.
Τέλος, θέλω να ευχηθώ και κάτι άμεσο: καλή επιτυχία στις εξετάσεις!
