Βουλευτής ΝΔ Α΄ Θεσσαλονίκης
Με την καμπάνια «Ένα στα Πέντε» της οποίας ηγείται εδώ και χρόνια, η Έλενα Ράπτη μάχεται ενάντια στην παιδική σεξουαλική κακοποίηση. Η βουλευτής της ΝΔ μιλάει στο SPEAKNEWS και τον Ανδρέα Γερμανό για την σημασία που πρέπει να δώσουμε ως κοινωνία στην πρόληψη, τους κινδύνους του διαδικτύου, το ρόλο της εκπαίδευσης, και χαρακτηρίζει ως επαρκές το υπάρχον νομικό πλαίσιο. Ακόμη σχολιάζει την επικαιρότητα, την διαχείριση της πανδημίας, το #metoo, το νόμο για τη συνεπιμέλεια, και τη δική της πορεία στην πολιτική ζωή του τόπου.
Κυρία Ράπτη,
Εκλέγεστε συνεχόμενα επί 17 χρόνια στα βουλευτικά έδρανα. Τι θυμάστε από την πρώτη εκλογή σας το 2004; Ποια γεγονότα σας σημάδεψαν, θετικά ή αρνητικά, σε όλη αυτή την πορεία;
Η πρώτη μου επαφή με την πολιτική ξεκινά από τα έδρανα του Δήμου Θεσσαλονίκης, όπου εκλέχθηκα για πρώτη φορά το 1998. Αυτό ήταν το βάπτισμά μου στα «κοινά» και στη συνέχεια το 2004 σηματοδοτεί την είσοδό μου στην κεντρική πολιτική. Το συναίσθημα να εκλέγεσαι βουλευτής είναι ιδιαίτερο. Αφενός γιατί δεν είναι εύκολο να συμβεί, ειδικά στην πρώτη συμμετοχή σου στο ψηφοδέλτιο και αφετέρου γιατί η χαρά της γιορτής δίνει πολύ γρήγορα τη θέση της στις ευθύνες να εκπροσωπήσεις χιλιάδες συμπολίτες σου που σου εμπιστεύτηκαν αυτήν τη θέση. Θυμάμαι πως η δική μου πολιτική εκλογή συνέπεσε και με μια μεγάλη πολιτική αλλαγή στη χώρα με την κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή. Ήταν μια πολύ ξεχωριστή στιγμή. Από εκείνο το σημείο ξεκίνησε η διαδρομή μου στην Ελληνική Βουλή και αισθάνομαι κάθε στιγμή την τιμή και την ευθύνη να εκλέγομαι από τους συμπολίτες μου. Δε θέλω να απομονώσω γεγονότα που ξεχώρισαν σε αυτή τη διαδρομή, γιατί θα αδικούσα όσα θα παρέλειπα. Υπήρξαν στιγμές καλές και λιγότερο καλές, μεγάλες επιτυχίες αλλά και δυσκολίες που με έκαναν πιο δυνατή, έμαθα την ευθύνη του να νομοθετείς και να ελέγχεις, την ευθύνη να συμμετέχεις σε αποφάσεις που αλλάζουν τη ζωή των ανθρώπων, έμαθα να δέχομαι την κριτική, να αντέχω στις δυσκολίες της πολιτικής, να βάζω πρώτα το κοινό συμφέρον. Ο βουλευτής αντλεί τη δύναμή του από τον κόσμο. Αυτόν εκπροσωπεί και σε αυτόν λογοδοτεί.
Η δική μου σχέση με τον κόσμο είναι μοναδική. Και νιώθω υπερήφανη που επί τόσα χρόνια είμαι δίπλα στους συμπολίτες μου.
Εξηγείστε μας τι είναι η καμπάνια «Ένα στα Πέντε» της οποίας ηγείστε εδώ και χρόνια, και τι αποτελέσματα έχει μέχρι σήμερα η προσπάθεια αυτή.
Πρόκειται για μια πανευρωπαϊκή προσπάθεια που ξεκίνησε το Συμβούλιο της Ευρώπης με τον τίτλο «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» με σκοπό την πρόληψη και τον τερματισμό της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης, στην οποία ανέλαβα συντονίστρια για την Ελλάδα. Για μένα αποτελεί σκοπό ζωής. Δεν μπορώ να συμβιβαστώ με την ιδέα πως υπάρχουν παιδιά που κακοποιούνται. Μέσα σε επτά χρόνια με πολλή δουλειά ενώσαμε όλες τις θεσμικές δυνάμεις της χώρας, περάσαμε εκατοντάδες χιλιάδες μηνύματα ενημέρωσης μέσα από υλικό που μας έστειλε το Συμβούλιο της Ευρώπης αλλά και υλικό που δημιουργήσαμε στην Ελλάδα, απλώσαμε ένα δίχτυ προστασίας για χιλιάδες παιδιά. Προφανώς συνεχίζουμε, με ακόμη μεγαλύτερη δύναμη, με τη στήριξη της κοινωνίας και του ίδιου του Πρωθυπουργού που δίνει ιδιαίτερο βάρος σε αυτή την εκστρατεία.
Πώς μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά για ένα τόσο σοβαρό θέμα όπως η σεξουαλική κακοποίηση; Που πρέπει να πέσει το βάρος της ενημέρωσης, στο οικογενειακό ή το σχολικό περιβάλλον;
Στην καμπάνια «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» το θέμα της πρόληψης είναι κομβικό. Εκεί ρίχνουμε το μεγαλύτερο βάρος της εθνικής προσπάθειας. Γιατί έχει παρατηρηθεί πως η άγνοια τροφοδοτεί το φαινόμενο. Τόσο το Συμβούλιο της Ευρώπης όσο και η ελληνική καμπάνια έχουμε δημιουργήσει εργαλεία ενημέρωσης (φυλλάδια, animation videos κλπ), τα οποία ενημερώνουν γονείς και εκπαιδευτικούς και κυρίως παιδιά για κανόνες αυτοπροστασίας. Ο «Κανόνας του Εσώρουχου», οι οδηγίες για το «καλό» και «κακό άγγιγμα», το «καλό» και το «κακό μυστικό», το δώρο και η δωροδοκία, είναι όλες έννοιες που απλοποιούνται και προσφέρονται ως γνώση σε όλα τα παιδιά ενισχύοντας τη θέση τους και μειώνοντας τον κίνδυνο να εκτεθούν σε κακοποιητικές συμπεριφορές. Με εκατοντάδες εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα κάνουμε αυτή την ενημέρωση κτήμα όλων. Ειδικά στη σχολική κοινότητα έχουμε πραγματοποιήσει δεκάδες εκδηλώσεις, ενώ και οι δύο ελληνικές ιστορίες κινουμένων σχεδίων, «Το Μυστικό της Νίκης» και «Η Περιπέτεια του Βίκτωρα» έχουν την έγκριση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε και στους γονείς. Οι γονείς που είναι κοντά στα παιδιά τους μπορούν να αντιληφθούν άμεσα μια αλλαγή συμπεριφοράς του παιδιού τους (το παιδί θα αποφεύγει να βρεθεί στον ίδιο χώρο με τον θύτη, είναι επίσης πιθανό να υπάρχουν ηλεκτρονικά αποτυπώματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιεί το παιδί). Όταν οι γονείς είναι κοντά στο παιδί, η ταχύτητα αντίδρασης από τα πρώτα σημάδια μπορεί να σώσει το παιδί από αυτή την τραγική εμπειρία. Αυτή η αλυσίδα ενημέρωσης που έχουμε δημιουργήσει πρέπει να περάσει παντού, να μεγαλώσει και να γίνει σκέψη όλων των παιδιών και των οικογενειών τους. Πρέπει να μάθουν οι γονείς να συζητούν ανοιχτά με τα παιδιά τους, να είναι κοντά τους, να μη μένουν σε στερεότυπα του παρελθόντος, να είναι σύγχρονοι γονείς που μιλούν τη γλώσσα των παιδιών, που ξέρουν την ηλεκτρονική εποχή, που μοιράζονται σκέψεις και προβλήματα.
Πέρα από την ενημέρωση, ποια είναι τα υπόλοιπα βήματα που πρέπει να κάνει η πολιτεία, για την αντιμετώπιση του σεξουαλικού εγκλήματος εις βάρος ανηλίκου; Είναι επαρκές το υπάρχον νομικό πλαίσιο;
Το νομοθετικό πλαίσιο είναι γενικώς επαρκές, ενώ και σε πολλές περιπτώσεις έχουν αυστηροποιηθεί οι ποινές πολλών πράξεων. Έχω εισηγηθεί τη θέσπιση ακόμη αυστηρότερων ποινών και ξέρω πως η πολιτεία κινείται σε αυτή την κατεύθυνση, ενώ θα ήθελα να δω και τον περιορισμό της χρήσης των ευεργετικών διατάξεων για τη μείωση της έκτισης ποινής, διότι συχνά προκαλείται το δημόσιο αίσθημα με τις πρόωρες αποφυλακίσεις των θυτών. Το νομικό μας πλαίσιο είναι επίσης προσαρμοσμένο και στις νεότερες πρακτικές των θυτών και κυκλωμάτων που δρουν μέσω του διαδικτύου, ενώ και άλλες δραστηριότητες προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας αντιμετωπίζονται με την ανάλογη αυστηρότητα ώστε να χτυπηθεί το πρόβλημα στη ρίζα του. Σε κάθε περίπτωση, αυτό δεν αναιρεί τον βασικό σχεδιασμό της πολιτείας που οφείλει να είναι η πρόληψη, τόσο για να αποθαρρυνθούν οι δράστες, όσο και για να δημιουργήσουμε νέες γενιές παιδιών καλά ενημερωμένων και εκπαιδευμένων να αυτοπροστατευτούν.
Οι κίνδυνοι του διαδικτύου πώς αντιμετωπίζονται;
Γίνεται μια εξαιρετική δουλειά από τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας, με την οποία έχουμε επίσης συνεργαστεί σε πολλές ενημερωτικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο της καμπάνιας «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ». Πολλά από τα εγκλήματα αυτής της φύσης διεξάγονται και ηλεκτρονικά, θα διαβάζετε συχνά περιπτώσεις κυκλωμάτων παιδικής πορνογραφίας και παρόμοιες παραβατικές συμπεριφορές που εκδηλώνονται μέσω του διαδικτύου, οι οποίες σε επίπεδο ποινικής αντιμετώπισης έχουν πολύ αυστηρές ποινές. Τόσο η καμπάνια, όσο και η Ελληνική Αστυνομία ενημερώνουν για τους κινδύνους του διαδικτύου, ενώ πολλά συστήματα υπολογιστών έχουν λογισμικά, που αποτρέπουν την είσοδο σε ιστοσελίδες τέτοιου περιεχομένου, αν και σε κάθε περίπτωση, όταν αυτό συμβεί αφήνει ένα ηλεκτρονικό ίχνος που οδηγεί τη Δίωξη στις ανάλογες ενέργειες αντιμετώπισης. Το κλειδί και πάλι είναι η καλή ενημέρωση. Να γνωρίζουν τα παιδιά τους κινδύνους πίσω από την χρήση των social media, αλλά και οι σύγχρονοι γονείς να είναι εξοικειωμένοι με τις νέες τεχνολογίες, για να μπορούν να καθοδηγήσουν με ασφάλεια τα παιδιά τους.
Ποια είναι η θέση σας για την διδασκαλία του μαθήματος της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία;
Ήμουν πάντοτε υπέρ αυτής της επιλογής. Θεωρώ πως πρόκειται για ένα σημαντικό ζήτημα και θα πρέπει το σχολείο να συμμετάσχει στη ενημέρωση της μαθητικής κοινότητας, αντί να περιορίζεται η ενημέρωση σε συμβουλές συνομηλίκων και σε αμφιλεγόμενες θεωρίες και αναρτήσεις στο διαδίκτυο. Ήδη δύο εκπαιδευτικά προγράμματα της καμπάνιας «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» για τον «Κανόνα του Εσώρουχου» έχουν λάβει την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και διδάσκονται τόσο πιλοτικά, όσο και στο αναλυτικό πρόγραμμα στο πλαίσιο της ευέλικτης ζώνης (τον Σεπτέμβριο). Με τη νέα σχολική χρονιά, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση εντάσσεται στο νέο αναλυτικό πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας και θα διδάσκεται σε όλα τα σχολεία. Αυτό σηματοδοτεί το ξεκάθαρο και έμπρακτο ενδιαφέρον της κυβέρνησης για ενίσχυση των πρωτοβουλιών ενημέρωσης σε αυτόν το τομέα.
Το τελευταίο έτος αναδείχθηκε και στην Ελλάδα το κίνημα #metoo, αλλά είδαμε ότι πέρα από τον χώρο του θεάτρου, στον οποίο εκδηλώθηκε, δεν εξαπλώθηκε σε άλλους χώρους (ΜΜΕ, Πολιτική, Επιχειρήσεις κ.α.). Πώς το σχολιάζετε;
Δεν είναι έτσι. Το κίνημα #metoo δεν περιορίζεται θεματικά. Δυστυχώς, υπάρχουν θύματα σε όλους τους χώρους της κοινωνικής και επαγγελματικής δραστηριότητας, χωρίς απαραίτητα να προκαλούν τον θόρυβο της δημοσιότητας που είδαμε σε περιπτώσεις πολλών επωνύμων. Αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό και καινοτόμο είναι τα άμεσα αντανακλαστικά του Πρωθυπουργού και της κυβέρνησης να «υιοθετήσει» η πολιτεία το κίνημα #metoo επιβεβαιώνοντας τη μεγάλη έμφαση που δίνει σε αυτό το θέμα. Θέλω επίσης να θυμίσω πως όπως εξήγγειλε και ο Πρωθυπουργός αυξάνονται τα κριτήρια ελέγχου για όλους τους εργαζόμενους σε δομές που έχουν σχέση με τα παιδιά, ενώ όπως θα είχατε την ευκαιρία να διαπιστώσετε, το νέο εργασιακό νομοσχέδιο που πρόσφατα ψηφίστηκε περιλαμβάνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα ειδική αναφορά και διατάξεις για την πολιτική επιχειρήσεων και για την ευθύνη των εργοδοτών σχετικά με φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης στους χώρους εργασίας.
Ο χώρος της πολιτικής είναι ανδροκρατούμενος, και εσείς εισήλθατε σε αυτόν σε νεαρή ηλικία. Ήταν όλα ρόδινα ή έχετε δεχτεί παρενοχλήσεις;
Τίποτε δεν είναι πλέον ανδροκρατούμενο και μάλιστα είναι μια έκφραση που θεωρώ πως έχει καταργηθεί στην πράξη και στη συνείδηση όλων. Ζούμε σε μια σύγχρονη δημοκρατία με ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες. Η ανώτατη πολιτειακή θέση στη χώρα υπηρετείται από μια γυναίκα, την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, υπάρχουν πολλές γυναίκες βουλευτές, υπουργοί, ανώτατα στελέχη στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Είναι μια κατάκτηση της δημοκρατίας μας και είναι πλέον τόσο εδραιωμένη, που δεν έχει λόγο να αποτελεί θέμα συζήτησης. Οι θέσεις ανήκουν στους ικανούς και άξιους και όχι σε άνδρες ή γυναίκες. Στην προσωπική μου πολιτική διαδρομή δεν είχα κάποια εμπειρία παρενόχλησης, αντιθέτως είχα πολλές εμπειρίες στήριξης και σεβασμού από συναδέλφους. Τίποτε δεν είναι ρόδινο και τίποτε δεν χαρίζεται. Η βουλή είναι όπως η ζωή. Πρέπει να αγωνιστείς για να επιβιώσεις, να επιτύχεις, να κερδίσεις τον σεβασμό. Αλλά η έννοια μιας βουλής με άνδρες που κυριαρχούν και γυναίκες που ακολουθούν, είναι μια έννοια μιας πολύ παλιάς Ελλάδας που την έχουμε εδώ και χρόνια αφήσει πίσω μας.
Με αφορμή πρόσφατα γεγονότα όπως ο νόμος για τη Συνεπιμέλεια και το Συνέδριο για την Γονιμότητα, πιστεύετε ότι όντως έχουμε βήματα οπισθοδρόμησης στην ελληνική κοινωνία σε ό,τι αφορά τη θέση της γυναίκας και τα κεκτημένα της δικαιώματα;
Θεωρώ πως πρόκειται για έναν καλό νόμο που μετά από 40 χρόνια αναμορφώνει το οικογενειακό δίκαιο, εκσυγχρονίζει τις σχέσεις γονέων και παιδιών λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες και θέτει ως κύριο παράγοντα της εξίσωσης το συμφέρον του παιδιού.
Σε ό,τι αφορά το ερώτημά σας για τη θέση της γυναίκας, υπάρχουν μόνο βήματα μπροστά. Αυτό φαίνεται πρωτίστως στην άποψη της κοινωνίας αλλά και στην κοινωνική, οικονομική και επαγγελματική πραγματικότητα. Νομίζω πως δεν έχουμε λόγο να συντηρούμε στερεότυπα και διαπιστώσεις που ανήκουν σε μια άλλη εποχή. Ισότητα και ίσες ευκαιρίες. Οι αναφορές σε ένα παρελθόν όπου η γυναίκα είχε δεύτερο ρόλο έχουν παρέλθει και όσοι τις ανακαλούν αφαιρούν και δεν προσθέτουν κάτι στην πρόοδο της κοινωνίας.
Τι χάσαμε και τι κερδίσαμε από την πανδημία;
Θα ξεκινήσω από αυτά που χάσαμε. Τους χιλιάδες συνανθρώπους μας. Φίλους και συγγενείς. Θρηνούμε για κάθε ανθρώπινη απώλεια σαν να ήταν δική μας. Όλοι συμφωνούν πως η κυβέρνηση διαχειρίστηκε την πανδημία υποδειγματικά. Παρά το ότι είχε απέναντί της μια αξιωματική αντιπολίτευση που ευχόταν να αποτύχει. Στήριξε τους εργαζόμενους και την οικονομία. Είχε ευέλικτο σχέδιο για κάθε σενάριο. Κράτησε την κοινωνία όρθια. Με σύστημα και πρωτοφανή για τη χώρα οργάνωση από την αρχή του χρόνου, με το πρόγραμμα εμβολιασμού «ελευθερώνει» την Ελλάδα και μας δίνει πίσω τη ζωή μας. Τι κερδίσαμε; Το ότι η Ελλάδα μπορεί, όταν υπάρχει πολιτική βούληση, αποφασιστική και αποτελεσματική κυβέρνηση. Μέσα σε 15 μήνες η χώρα έκανε όσα ψηφιακά βήματα έκανε σε 30 χρόνια. Το κράτος ξαναέγινε αξιόπιστο και φιλικό. Οι επενδυτές πιστεύουν στις προοπτικές της χώρας. Η πλειονότητα των πολιτών έχει υψηλό αίσθημα ευθύνης και αλληλεγγύης, αποδεικνύοντας πως μπορούμε να πειθαρχήσουμε και να συνεργαστούμε. Αντέχουμε και ξεπερνούμε την κρίση.
