Συνέντευξη στον Αλέξανδρο Ευσταθίου
Η σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με το σώμα του, οι πληγές που άφησε η πανδημία στην τέχνη, ο σύγχρονος χορός στην Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη σήμερα. Για αυτά και άλλα πολλά μιλάει στη SPEAKNEWS η χορεύτρια, χορογράφος και δασκάλα χορού Μαριάνθη Ψωματάκη, μια από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του σύγχρονου χορού στη Θεσσαλονίκη.
Έπειτα από ενάμισι χρόνο πανδημίας, θεωρείς ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι αφιερώνουμε στο σώμα μας την κίνηση που έχει ανάγκη, καθώς και τον χώρο και τον χρόνο που χρειάζεται για να διατηρείται ακμαίο;
Η αλήθεια είναι ότι ο μέσος σύγχρονος άνθρωπος δεν αφιερώνει αυθόρμητα ή παρακινούμενος από εσωτερική ανάγκη τον απαιτούμενο χρόνο και φροντίδα στο σώμα του. Και εννοώ μια πραγματική φροντίδα που περιλαμβάνει άσκηση (αυτή που αντιπροσωπεύει τον καθένα), τέτοια που να τον κάνει να νιώθει ζωντανός, ικανός να ξεπεράσει δυσκολίες και πόνους και να παράλληλα ευεξία αλλά και δύναμη.
Έχω την αίσθηση ότι η έννοια της σωματικής κόπωσης απομακρύνεται από τις λειτουργίες του «ανθρώπου της τεχνολογίας». Ωστόσο παρατήρησα με μεγάλη μου χαρά, ότι η περίοδος της καραντίνας έφερε σε πολύ κόσμο την ανάγκη να περπατήσει στην παραλία, στο βουνό ή οπουδήποτε μέσα στην πόλη, κάτι που το έβρισκα εντυπωσιακό και ελπιδοφόρο. Όμως το βουνό άδειασε και πάλι από τον κόσμο που αναζητούσε διέξοδο εκεί… Και ο κόσμος που περπατάει συστηματικά είναι και πάλι λιγότερος.
Από την άλλη βέβαια, υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που ασχολείται και αναζητάει ακόμη και την πνευματικότητα της με την βοήθεια που της προσφέρει η άσκηση και η καλύτερη σχέση και επαφή με το σώμα. Μαθαίνει να το ακούει και να κάνει πίσω όταν χτυπούν καμπανάκια που του δίνουν σημάδια κόπωσης, αρρώστιας ή και απλώς ανάγκης για διαφυγή στη φύση.
Ο χορός είναι μια τέχνη που προϋποθέτει εξωστρέφεια και φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Τι πληγές άφησε ενδεχομένως η πανδημία σε αυτή την κατεξοχήν σωματική τέχνη και πως πιστεύεις πως θα επουλωθούν στο μέλλον;
Ο χορός, όπως πολύ ωραία είπες, είναι μια τέχνη που έχει εξωστρέφεια, ανάγκη για επαφή με τα άλλα σώματα, ομαδικότητα, συνύπαρξη σε έναν κοινό τόπο, όπου η ενέργεια του καθενός δυναμώνει με την ενέργεια του άλλου. Αυτά τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά του χορού δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σε μια διαδικτυακή συνθήκη. Μπορούσαν ίσως μόνο να δουλευτούν κάποιες προσωπικές τεχνικές αδυναμίες κι ίσως να υπάρξει μια αναζήτηση προσωπικής έκφρασης με το σώμα. Με πολύ θέληση βέβαια και επιμονή!
Δεν θα έλεγα όμως ότι άφησε πληγές αυτή η πανδημία, όσο, μεγαλύτερη λαχτάρα για να εκδηλωθεί αυτή η ανάγκη, που λέγαμε νωρίτερα, έκφρασης και συνύπαρξης με τους άλλους. Οι δημιουργικές ιδέες, προϊόν της καραντίνας και της απραξίας, θα αρχίσουν να ανθίζουν με το ξεκίνημα της καινούργιας χρονιάς. Πολλές φορές διαβάζω «αφήστε τα παιδιά να μην κάνουν τίποτα, να βαρεθούν και αυτό θα γεννήσει την ανάγκη για δημιουργία»! Προσωπικά πιστεύω, ότι οι δυσκολίες και η περισυλλογή φέρνουν κάτι νέο, μας αναγκάζουν να πάρουμε αποφάσεις, να αλλάξουμε σελίδα και αυτό από μόνο του θεωρώ πως είναι δημιουργικό.
Ποια πιστεύεις πως είναι η θέση της τέχνης του χορού στην σύγχρονη Ελλάδα; Είναι μια λαϊκή ή μαζική τέχνη με την οποία ασχολείται ο κόσμος και τι χρειάζεται για να έρθει κανείς σε επαφή μαζί της;
Πιστεύω πως η τέχνη του χορού δεν έχει πάρει τη θέση που της αναλογεί. Σίγουρα το επίπεδο και το ενδιαφέρον των νέων παιδιών που θέλουν να ασχοληθούν με την συγκεκριμένη τέχνη – όπως βέβαια αντίστοιχα και του κοινού – έχουν προχωρήσει από τα χρόνια που ξεκινούσα εγώ να αναζητώ αυτή την μορφή σωματικής έκφρασης. Τόσο ο σύγχρονος χορός όπως και το χοροθέατρο και το hip hop, αλλά και τα διάφορα είδη ελεύθερου χορού έχουν αποκτήσει άλλη δυναμική, όμως θεωρώ ότι δεν φτάνει. Δεν σου κρύβω, ότι όταν βλέπω στην Αθήνα να υπάρχουν όλο τον χρόνο παραστάσεις χορού από παλιά ή νέα σχήματα και να συνοδεύονται από συζητήσεις και σχόλια στο ραδιόφωνο, με στεναχωρεί που στη Θεσσαλονίκη δεν έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε μια δυναμική, τουλάχιστον ανάλογη με αυτή των θεατρικών ομάδων (και ας «γκρινιάζουν» και οι άνθρωποι του θεάτρου για τα ίδια ακριβώς πράγματα!).
Ο χορός για μένα είναι για όλους. Όπως και το τραγούδι. Είναι το ίδιο το σώμα μας, μέσα στο οποίο ζούμε και σίγουρα μπορούμε μέσω αυτού να εκφραστούμε και να εκφράσουμε συναισθήματα, ιδέες ή απλά να εκτονωθούμε. Όταν βλέπω πως είναι αυτό το κομμάτι της ανθρώπινης έκφρασης στην Αφρική ή στην Λατινική Αμερική πραγματικά ζηλεύω! Δεν σημαίνει πως όλοι θα βρίσκονται πάνω στη σκηνή, αλλά όσο περισσότερο συμμετέχεις σε μια τέχνη τόσο καλύτερα την καταλαβαίνεις κι ως θεατής.
Μαζική τέχνη δεν νομίζω πως είναι αν και θα το επιθυμούσα πολύ! Έχει να κάνει με την προσέγγιση που έχουμε οι δάσκαλοι και με το πως αφήνουμε το περιθώριο στο σώμα που έχουμε απέναντι μας να ξεδιπλωθεί ή του βάζουμε τόσους περιορισμούς και απαιτήσεις που τελικά συρρικνώνεται. Σε κάθε περίπτωση, θέλει όρεξη για να ψάξεις να βρεις το είδος του χορού και τον δάσκαλο που σου ταιριάζει. Μετά πηγαίνει μόνο του!
Έχοντας μια αξιοσημείωτη καλλιτεχνική πορεία μέχρι σήμερα και συνεργασίες με μεγάλους πολιτισμικούς και εκπαιδευτικούς φορείς, ποιες είναι οι φιλοδοξίες και τα καλλιτεχνικά σου όνειρα για το μέλλον;
Τα όνειρα μου για τον χορό και τις παραστατικές τέχνες, σε εκπαιδευτικό και πολιτιστικό επίπεδο, είναι να βάλω το λιθαράκι μου, ώστε να προχωρήσουν πράγματι ουσιαστικά στην Θεσσαλονίκη (που ζω και εργάζομαι). Θέλω να διατηρήσω την ελπίδα και να προσπαθήσω βέβαια γι’ αυτό, ότι κάθε νέα γενιά θα μπορεί να βρίσκει χώρους, τρόπους και μέσα να βγάζει την δημιουργικότητα της. Τότε πιστεύω ο χορός θα λάβει «καλύτερη» θέση, όπως και το θέατρο και η μουσική. Και τα λέω όλα αυτά, γιατί, αυτό που παρατηρώ όλα αυτά τα χρόνια, είναι ότι γεννάμε μεν καλλιτέχνες, αλλά δύσκολα τους κρατάμε στην πόλη να ξεδιπλωθούν και να αναπτύξουν την δημιουργικότητα τους.
