του Ανδρέα Θεοφάνους*
Λιγότερο από ένα χρόνο πριν τις προεδρικές εκλογές, οι διαβουλεύσεις των κομμάτων αναμένεται να εισέλθουν το επόμενο διάστημα στην τελική ευθεία για τις επιλογές των υποψηφίων που θα διεκδικήσουν το ύπατο αξίωμα. Αναμφίβολα, όμως, οι πολιτικές που θα ακολουθηθούν την επόμενη πενταετία, είναι το πλέον σημαντικό διακύβευμα αυτής της εκλογικής αναμέτρησης.
Στη σημερινή συγκυρία μια κορυφαία προτεραιότητα πρέπει να είναι η επανάκτηση της αξιοπιστίας του κράτους εντός και εκτός Κύπρου. Άλλωστε, όπως καταγράφεται σε διάφορες μετρήσεις, υπάρχει σοβαρό έλλειμα αξιοπιστίας των θεσμών. Επιπρόσθετα, η πολυδιαφημισθείσα εξαγγελία περί επιλογής των αρίστων δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Ούτε η αξιοκρατία έχει εμπεδωθεί ως αρχή που θα πρέπει να εφαρμόζεται. Αντίθετα, οι πελατειακές σχέσεις αποτελούν βασικό πυλώνα του δημόσιου βίου με αρνητικές συνέπειες. Πέραν τούτου η έξαρση της διαφθοράς και της διαπλοκής αποτέλεσε κύριο χαρακτηριστικό των τελευταίων ετών. Οι πολίτες ασφαλώς προσβλέπουν στην ουσιαστική αντιμετώπιση των σοβαρών αυτών προβλημάτων.
Η έκβαση της προσπάθειας που πρέπει απαραιτήτως να καταβληθεί θα έχει προεκτάσεις και πέραν της Κύπρου. Άλλωστε είναι σημαντική η εικόνα της χώρας μας στο εξωτερικό. Θεωρώ ότι στόχος μας πρέπει να είναι η οικοδόμηση ενός κράτους-πρότυπο. Και ενώ όλοι σχεδόν οι πολίτες θα συμφωνούν με τους υψηλούς αυτούς στόχους, σημασία έχει και η αξιοπιστία αυτών που θα κληθούν να εφαρμόσουν την πολιτική αυτή.
Η κοινωνία χρειάζεται επίσης ελπίδα και προοπτική. Η οικονομική κατάσταση είναι δυσμενής. Μετά την κρίση του 2013, το Μνημόνιο και τη συνεχιζόμενη πανδημία τα οικονομικά δεδομένα προβληματίζουν: μεγάλη ανισότητα, ανεργία, υποαπασχόληση και ακρίβεια. Η συρρίκνωση της αγοραστικής αξίας των μισθών της συντριπτικής πλειοψηφίας των εργαζομένων εύλογα δημιουργεί ανησυχίες. Σημειώνεται ότι η νέα γενιά έχει επηρεασθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Οι σχετικά χαμηλοί μισθοί, το ψηλό κόστος ιδιοκατοίκησης, τα ψηλά ενοίκια και η έλλειψη επαρκούς αριθμού ποιοτικών θέσεων εργασίας πιέζουν τους νέους.
Εύλογα εγείρεται το ερώτημα πως μπορούν να αντιμετωπισθούν οι σημερινές προκλήσεις σε ένα πολύ δύσκολο, περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον. Προφανώς υπάρχουν ζητήματα που η Κύπρος (και η κάθε χώρα) μπορεί να αντιμετωπίσει με μεγαλύτερη ευελιξία σε σύγκριση με το πεδίο δράσης στους τομείς που υφίστανται περιορισμοί ένεκα Ευρωζώνης καθώς και άλλων εξωγενών παραγόντων. Ένα από αυτά και καθοριστικής σημασίας μάλιστα είναι η προώθηση μιας ορθολογιστικής διαχείρισης των δημόσιων πόρων. Με μια τέτοια προσέγγιση είναι δυνατό να υπάρξουν εξοικονομήσεις οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν την κοινωνία και την οικονομία ποικιλοτρόπως: είτε με επιπρόσθετα έργα ή ακόμα και με φοροελαφρύνσεις.
Με την αποφασιστική αντιμετώπιση της διαφθοράς και της διαπλοκής η αξιοπιστία του κράτους θα αναβαθμισθεί και επιπρόσθετα είναι δυνατό να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα. Αναμένεται επίσης αύξηση των επενδύσεων.
Η Κύπρος χρειάζεται επίσης νέους μοχλούς οικονομικής μεγέθυνσης ούτως ώστε να υπάρχει δημιουργία περισσότερων ποιοτικών θέσεων εργασίας. Μεταξύ άλλων, είναι επιβεβλημένο να εξετάσουμε εις βάθος τους τομείς της υγιείας, της εκπαίδευσης και της έρευνας καθώς αναμφίβολα υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ουσιαστικών αναβαθμίσεων οι οποίες θα οδηγήσουν σε θετικά αποτελέσματα. Με το ίδιο σκεπτικό μπορούν να προκύψουν καλύτερα αποτελέσματα από την αξιοποίηση δεδομένων από τις νέες τεχνολογίες και την πράσινη ανάπτυξη.
Είναι επίσης σημαντικό να προχωρήσουμε με μια νέα φορολογική μεταρρύθμιση. Στόχος θα είναι όπου είναι δυνατό οι άμεσες και έμμεσες φορολογικές ελαφρύνσεις. Ταυτόχρονα είναι σημαντικό να υπάρξουν εξοικονομήσεις στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρισμού με διάφορους τρόπους. Πέραν της οποιασδήποτε μείωσης του ΦΠΑ θεωρώ ότι είναι εφικτό να επέλθει μείωση των τιμών με την καλύτερη δυνατή διαχείριση σε όλα τα επίπεδα.
Ασφαλώς στη νέα εποχή είναι καθοριστικής σημασίας να οικοδομήσουμε και ένα (νέο) κοινωνικό συμβόλαιο. Στα πλαίσια αυτά είναι σημαντικό να εμπεδωθεί ότι παράλληλα με την προώθηση ατομικών στόχων υπάρχουν και οι συλλογικοί στόχοι η υλοποίηση των οποίων βελτιώνει την καθημερινότητα του κάθε πολίτη. Πέραν τούτου, είναι αναμενόμενο όπως στο κοινωνικό συμβόλαιο υπάρχουν βραχυπρόθεσμοι, μεσοπρόθεσμοι, αλλά και μακροπρόθεσμοι στόχοι. Κλασσικό παράδειγμα είναι η ύπαρξη δημογραφικής πολιτικής με ό,τι αυτή συνεπάγεται. Το κοινωνικό συμβόλαιο θα πρέπει επίσης να διέπεται και από ένα συγκεκριμένο αξιακό σύστημα: μεταξύ άλλων, να ενθαρρύνεται η ισονομία, η ευνομία, η αλληλεγγύη, η κριτική σκέψη καθώς και ο σεβασμός ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Εύλογα εγείρεται το ερώτημα κατά πόσον είναι δυνατό να προωθηθούν οι υψηλοί αυτοί στόχοι. Αν και δύσκολο θεωρώ ότι είναι στη σφαίρα του εφικτού. Αυτά μπορούν να επιτευχθούν με μια διακυβέρνηση ευρείας αποδοχής η οποία να τυγχάνει σεβασμού και εμπιστοσύνης. Εννοείται ότι ο Πρόεδρος και γενικά οι υψηλοί κρατικοί αξιωματούχοι, θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από εντιμότητα, φιλοπατρία, κοινωνική ευαισθησία, πραγματισμό, ικανότητα για ευελιξία και συνθέσεις, αυτοπεποίθηση, αξιοπρέπεια, αξιοπιστία και να είναι γνώστες των ζητημάτων που απασχολούν τη χώρα.
* Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
