Συνέντευξη στον Ανδρέα Καρακόκκινο
Το τελευταίο σας μυθιστόρημα «Αθαλάσσα» (Ροδακιό 2021) έχει ως θέμα το Ψυχιατρικό Ίδρυμα Αθαλάσσας. Πώς γεννήθηκε η ιδέα και ποια τα βασικά στοιχεία της ιστορίας;
Αφόρμηση στάθηκε η απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας να ταυτοποιήσει τα οστά, όσων ασθενών του Ιδρύματος σκοτώθηκαν κατά τον βομβαρδισμό του από την τουρκική αεροπορία το 1974. Στο μυαλό μου ηγέρθηκαν διάφορα ερωτήματα: Ζούσαν ακόμα συγγενείς τους, 40 τόσα χρόνια μετά, ώστε να δώσουν αίμα για την έρευνα; Και, αν ναι, θα ήθελαν να συμβάλουν σε κάτι τέτοιο; Αρκετοί μόνιμοι ασθενείς είχαν εγκαταλειφθεί και ξεχαστεί στο ψυχιατρείο, ακόμα και από τους δικούς τους. Μάλλον ως ζωντανοί-νεκροί θεωρούνταν, με βάση και τις κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής. Μάλιστα, εξαιτίας της ασθένειάς τους κάποιοι ασθενείς «αποπροσωποποιούνται». Ποια ταυτότητά τους, λοιπόν, θα διακριβωνόταν;
Θέλησα, έτσι, να «μπω» – μυθιστορηματικά, πάντα, ομιλούντες – στο Ίδρυμα και να δω τις συνθήκες εκεί, κατά τη δεκαετία 1964-74. Ήταν και η κρισιμότερη δεκαετία στη νεότερη Ιστορία της Κύπρου και όχι μόνο. Εξαιρετικά σημαντική ήταν και για την Ιστορία της Ελλάδας, της Ευρώπης και της Αμερικής. Ο ήρωάς μου, λοιπόν, που είχε αποφασίσει να αυτοεγκλειστεί εκεί, χάριν του έρωτά του, παρακολουθεί τις σημαντικότερες εξελίξεις, όπως συμβαίνουν εκτός, αλλά αντανακλώνται μέσα στο ψυχιατρείο.
Στο προηγούμενο σας βιβλίο «Βοτσαλωτή» ο τίτλος μας οδηγεί σε ακτή και σε βότσαλα. Πώς δένει ο τίτλος με τα διηγήματα του βιβλίου και ποια θέματα θίγετε της σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου;
Σωστά είπατε ότι το επίθετο «βοτσαλωτή» παραπέμπει σε ακτή. Γεμάτη βότσαλα, διαφόρων μεγεθών και χρωμάτων. Έτσι μοιάζει και η συλλογή αυτή, αφού περιλαμβάνει ποικίλες διηγηματικές προσεγγίσεις – εκδοχές, όπως εγώ τις ονομάζω. Θεματικά, η ακτή αποτελεί προορισμό ζωής προσφύγων, εξαιτίας των συνεχιζόμενων πολέμων στην περιοχή της Μ. Ανατολής, αλλά και λόγω της φτώχειας και της βίας σε ακόμα πιο απομακρυσμένες περιοχές. Βεβαίως, η προσφυγιά, μετά την εισβολή του ’74, παραμένει ανοιχτή πληγή και για την κυπριακή κοινωνία. Ιδιαίτερα, το δράμα των αγνοουμένων – ένα βαρύ μαύρο βότσαλο της σύγχρονης ιστορίας του τόπου. Κάποια από τα διηγήματα αποδίδουν και αυτή την πτυχή.
Νοείται, τέλος, ότι στην ποικιλομορφία της «βοτσαλωτής» ζωής όλων μας, βρίσκουν θέση πρωταγωνιστές σε ευρύ φάσμα επιλογών και δραστηριοτήτων.
Υπηρετήσατε ως εκπαιδευτικός. Η λογοτεχνία διδάσκεται σωστά στα σχολεία;
Βοηθά τα παιδιά να την αγαπήσουν και να διαβάζουν μετά την αποφοίτησή τους;
Η λογοτεχνία ατυχεί στα σχολεία, από τη στιγμή που περιλαμβάνεται στην εξεταστέα ύλη. Το παιδί δεν μπορεί να τη χαρεί, εφόσον τη θεωρεί ως ένα υποχρεωτικό φορτίο. Έτσι, μάλλον, την απεχθάνεται. Βέβαια, δεν υπάρχουν ως προς τούτο συνταγές ( αν, έπρεπε λ.χ. να διδάσκεται και να μην εξετάζεται ή ποιος είναι ο τρόπος διδασκαλίας, ώστε να γίνεται η λογοτεχνία ελκυστική). Το πρόβλημα είναι μεγάλο, αφού ούτε και το κοινωνικό περιβάλλον ευνοεί το διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων.
Ποιο το επίπεδο της πεζογραφίας στη Κύπρο σήμερα; Έχει αναγνώστες στο κοινό της Ελλάδας;
Θεωρώ ότι το επίπεδο της πεζογραφικής λογοτεχνικής μας δημιουργίας έχει αναβαθμιστεί πολύ τα τελευταία χρόνια. Έχουν κάνει την εμφάνισή τους νέοι, ταλαντούχοι πεζογράφοι, οι οποίοι, μάλιστα, έτυχαν και υψηλών διακρίσεων στον ελλαδικό χώρο. Νοείται ότι αυτό αγγίζει πολύ θετικά και το αναγνωστικό κοινό της Ελλάδας. Βεβαίως, πρέπει να έχουμε υπόψη μας και τους μηχανισμούς της αγοράς. Ένα βιβλίο διακρίνεται, όχι μόνο με την αξία του, αλλά και από την προβολή που θα έχει από τον εκδότη, τους κριτικούς κ.λπ. Στην περίπτωση που δεν συντρέχουν οι παράγοντες αυτοί και το βιβλίο διακρίνεται, αποδεικνύει και την αξία του.
Οι νέοι λογοτέχνες στα βιβλία τους αναφέρονται καθόλου στην προσφυγιά και την κατοχή;
Ναι, αναφέρονται, θα έλεγα ότι εξακολουθεί η προσφυγιά και η κατοχή να είναι βασικά θέματα στη λογοτεχνική τους δημιουργία. Αυτό έχει να κάνει, με την αιμάσσουσα πληγή της Κύπρου, αλλά και από το γεγονός ότι η γενιά της Εισβολής είναι ακόμα στη ζωή και μεταφέρει στους νεότερους εμπειρίες και βιώματα.
Έχετε κάποια εικόνα για τη Τουρκοκυπριακή λογοτεχνία σήμερα; Υπάρχει επαφή ανάμεσα σε Ε/Κ και Τ/Κ λογοτέχνες;
Έχω μικρή αντίληψη. Από τη στιγμή που η ζωή μας δεν «κυλά» μαζί, τα βιώματα που οδηγούν στη λογοτεχνία δεν είναι κοινά. Ομολογώ παρ’ όλα αυτά ότι θαυμάζω τους Τουρκοκύπριους λογοτέχνες που καταδικάζουν, μέσω της λογοτεχνικής τους δημιουργίας την κατοχή και διατηρούν το όραμα μιας ενωμένης, ειρηνικής Κύπρου.
Σε λίγες μέρες συμπληρώνουμε 48 χρόνια από το πραξικόπημα και την εισβολή-κατοχή της Τουρκίας. Πώς βλέπετε το αύριο της Κύπρου;
Για να είναι κανείς αισιόδοξος, πρέπει να διαπιστώνει ότι όλοι οι παράγοντες – Πολιτεία, Εκκλησία, Κοινωνία- όλοι οι θεσμοί και όλα τα μέσα έχουν κοινούς προσανατολισμούς που αφορούν το μέλλον του τόπου. Κάτι τέτοιο δεν παρατηρείται. Δυστυχώς ο στόχος που τέθηκε αμέσως μετά την Εισβολή για «άνετη προσωρινότητα» έχει εξελιχθεί «μονιμότητα της άνεσης». Η καθημερινότητά μας, δυστυχώς, φανερώνει ότι οι προσανατολισμοί μας είναι άλλοι. Ως εκ τούτου, δεν είμαι αισιόδοξος για το μέλλον της Κύπρου.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Κώστας Λυμπουρής γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1950 και μεγάλωσε στο Κάτω Δίκωμο της επαρχίας Κερύνειας. Υπηρέτησε ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση, φτάνοντας στον βαθμό του λυκειάρχη. Είχε πλούσια δράση στη συνδικαλιστική οργάνωση των καθηγητών (ΟΕΛΜΕΚ) και στον Σύνδεσμο Ελλήνων Κυπρίων Φιλολόγων, στην προεδρία του οποίου υπηρέτησε για εφτά χρόνια. Διετέλεσε αντιπρόεδρος του Εκπαιδευτικού Μεταρρυθμιστικού Ομίλου Κύπρου και μέλος στα συμβούλια άλλων, εκπαιδευτικών κυρίως, ομίλων και συνδέσμων. Πήρε μέρος σε επιτροπές του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού για την έκδοση των βιβλίων.
Διηγήματά του δημοσιεύτηκαν σε έντυπα και διαδικτυακά λογοτεχνικά περιοδικά σε Ελλάδα και Κύπρο.
Από το 2000 μέχρι το 2007 συμμετείχε στην εκδοτική ομάδα του λογοτεχνικού περιοδικού Ύλαντρον. Από το 2008 μέχρι το 2011 υπηρέτησε ως Μορφωτικός Σύμβουλος στην Πρεσβεία της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ
Προσωρινά κλειστό [διηγήματα, Πλανόδιον 2006, 2007]
Για μια μικρή παύλα [διηγήματα, Κέδρος 2011]
Των ημετέρων άλλων [διηγήματα, Παράκεντρο 2014, Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας Κυπριακής Δημοκρατίας]
Επιβάτες φορτηγών [μυθιστόρημα, Πάπυρος 2017]
Ανθολογία διηγημάτων της Εισβολής [Σπίτι της Κύπρου & Πάπυρος) 2018
Βοτσαλωτή [διηγηματικές εκδοχές, Το Ροδακιό 2019]
Αθαλάσσα [μυθιστόρημα, Το Ροδακιό 2021]
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
