Συνέντευξη στον Τάσο Ρέτζιο
Με αφορμή το 24ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (ΦΝΘ, 10-20/3/22), ο καλλιτεχνικός του διευθυντής Ορέστης Ανδρεαδάκης σημειώνει τη σημασία που έχει, ειδικά στις μέρες μας, η καταγραφή και η κριτική ματιά των δημιουργών. Με πεδίο, βέβαια, ένα εκπαιδευμένο κοινό που κάθε χρόνο περιμένει αυτές τις εικόνες και τα βλέμματα από κάθε γωνιά του κόσμου.
«Το φετινό ΦΝΘ επανέρχεται στις αίθουσες μετά από 2 χρόνια», λέει ο Ορέστης Ανδρεαδάκης. «Θα θυμάσαι ότι ήμασταν μάλλον η πρώτη καλλιτεχνική εκδήλωση του κόσμου που πέσαμε στην αρχή της πανδημίας. Ήταν δύο δύσκολα χρόνια που σημαδεύτηκαν με τη φρίκη του κορωνοϊού. Ωστόσο τώρα έχουμε πέσει σε μια χειρότερη φρίκη, αυτήν του πολέμου. Όλα αυτά έχουν καταγραφεί στα ντοκιμαντέρ, σε εξαιρετικές ταινίες, ελληνικές και ξένες, και κατά κάποιον τρόπο έχουμε –μέσα σ’ αυτήν τη δύσκολη κατάσταση- την τύχη να δούμε ανθρώπους με εξαιρετικό ταλέντο, ματιά, με κριτική σκέψη να καταγράφουν αυτά τα πράγματα και να μας τα παρουσιάζουν, εδώ στο ΦΝΘ».
Το στίγμα, ωστόσο, το κεντρικό αφιέρωμα του ΦΝΘ είναι η μετα-πραγματικότητα, το post reality. Γιατί εστίασες σ’ αυτό;
Έχουμε μια σειρά από ταινίες που μιλούν γι αυτήν τη νέα μετα- πραγματικότητα, που έχει ενταθεί μέσα στην οικονομική κρίση και κυρίως την πανδημία. Μια μετα-πραγματικότητα που μας βγάζει από την πραγματική ζωή, μας αναγκάζει να μετοικήσουμε στον κόσμο των κοινωνικών δικτύων και χανόμαστε μέσα σε μια αυταπάτη, νομίζοντας πως αυτός είναι ο πραγματικός κόσμος. Ότι αυτή είναι η πραγματική δημοκρατία, αυτές είναι οι πραγματικές σχέσεις. Όχι, δεν είναι! Μέσα εκεί καλλιεργούνται πολύ επικίνδυνες πρακτικές, όπως τα fake news, οι δικτάτορες και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα… Όλα αυτά τα βάλαμε στο πρόγραμμα ταινιών και σ’ ένα πολύ ωραίο βιβλίο που κυκλοφορεί ήδη.
Το ντοκιμαντέρ, έτσι κι αλλιώς, είναι πάντα επίκαιρο μιας και αγγίζει την πραγματικότητα. Αλλά, ένεκα πανδημίας, βλέπουμε την τάση με τις online προβολές και εκδηλώσεις να δυναμώνει; Ήρθε για να μείνει;
Δεν ξέρω αν θα είναι για πάντα, αλλά για πάρα πολύ μεγάλο διάστημα θα υπάρχει το διαδικτυακό και στις προβολές και στις συναντήσεις. Δεν είναι καλό, δεν είναι κάτι που θέλουμε να μείνει. Ωστόσο μας βοηθάει μέσα σ’ αυτές τις δύσκολες μέρες που ζούμε.
Βλέπουμε και την τάση να αλλάζουν πια όλα τα μεγάλα φεστιβάλ. Πρέπει να αλλάξουν και πώς;
Σαφώς αλλάζουν. Το Φεστιβάλ Βενετίας ήταν σχεδόν κανονικό, ωστόσο το Φεστιβάλ Βερολίνου ήταν πολύ διαφορετικό, χωρίς αγορά, ελάχιστους καλεσμένους… Το δικό μας Φεστιβάλ του Νοεμβρίου ήταν κι αυτό σχεδόν κανονικό. Ευελπιστούμε και στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που η πόλη το αγαπάει πολύ. Έχει μια ιδιαιτερότητα που δεν έχει καμία άλλη πόλη στον κόσμο, έχει ένα εκπαιδευμένο κοινό. Ξέρει το κοινό, εδώ και 24 χρόνια, ότι το ντοκιμαντέρ δεν είναι μια ταινία που μιλάει για τους ελέφαντες και το πώς μια σαύρα περπατάει σ’ ένα κλαδί. Ξέρει ότι είναι διαφορετικό, έχει υποείδη και τα εκτιμά. Αυτό μας το λένε και ξένοι σκηνοθέτες που έρχονται και ενθουσιάζονται με το κοινό.
Τα ελληνικά φιλμ στα διαγωνιστικά τμήματα ακουμπάνε πάνω στα σημεία των καιρών. Ακολουθείς στις επιλογές σου πάντα τις τάσεις των καιρών; Και ποια, πιστεύεις, πως είναι η τάση του ελληνικού ντοκιμαντέρ;
Σίγουρα το ΦΝΘ βοήθησε πάρα πολύ τους Έλληνες ντοκιμαντερίστες, έχει κάνει άλματα το ελληνικό ντοκιμαντέρ. Οι Έλληνες δημιουργοί ασχολούνται, πλέον, με όλα τα μεγάλα θέματα που απασχολούν όλο τον κόσμο: οικονομική κρίση, προσφυγικό, πανδημία, πόλεμοι. Και μάλιστα υπάρχουν πάρα πολλοί Έλληνες που βγαίνουν και εκτός συνόρων και καταγράφουν με κριτικό μάτι όλα αυτά τα προβλήματα. Αλλά όχι μόνο προβλήματα. Υπάρχουν και ντοκιμαντέρ που μιλούν για τη ζωή, την τέχνη, τις σημαντικές μορφές επιστημόνων, γραμμάτων κλπ.
Έχεις, όμως, κι έναν «πονοκέφαλο», μιας και λίγο η ανάπτυξη του ΦΝΘ, λίγο η ευκολία του ψηφιακού μέσου, έρχονται μάλλον υπερβολικά πολλές ταινίες…
Ναι, είναι αρκετές οι ελληνικές ταινίες, ωστόσο και από το νόμο, αλλά και γιατί το πιστεύουμε, στόχος του Φεστιβάλ είναι να υποστηρίξει την ελληνική κινηματογραφική κοινότητα. Και μέσω των προβολών, αλλά και από τα προγράμματα της Αγοράς. Τελικός αποδέκτης και κριτής, άλλωστε, θα είναι πάντα το κοινό.
Έχεις και μια τάση σύνδεσης με τις νέες μορφές τέχνης, με τα εικαστικά ιδιαίτερα και βλέπουμε πολλές υβριδικές μορφές στις επιλογές σου. Είναι κάτι που προωθείς ιδιαίτερα;
Ναι, είναι κάτι ενσυνείδητο και θέλουμε να το προωθήσουμε. Βλέπουμε τα τελευταία χρόνια ότι ο κινηματογράφος έχει εποικίσει και τα εικαστικά. Τον άλλο μήνα, για παράδειγμα, στην Μπιενάλε Βενετίας, ένας πάρα πολύ μεγάλος αριθμός έργων, μπορεί και τα μισά, είναι με κινούμενη εικόνα! Αυτό το βρίσκω συναρπαστικό. Από την άλλη, τα εικαστικά είχαν πολύ μεγάλη συμμετοχή στην άνθηση του κινηματογράφου, με πρωτοπόρους των εικαστικών να συμμετέχουν. Τώρα βλέπουμε ότι κάτι τέτοιο επανέρχεται, με εικαστικούς να μπαίνουν στον χώρο του κινηματογράφου. Οπότε, έχουμε τα αυτιά μας ανοικτά. Εξάλλου, η τέχνη είναι ενιαία. Η αγωνία του καλλιτέχνη να επικοινωνήσει και η χαρά των φιλότεχνων να γίνουν μέρος της τέχνης είναι κάτι ενιαίο που ακουμπάει σε όλες τις μορφές της τέχνης.
photo credit για φωτο Ανδρεαδάκη: Ηλίας Χατζάκης
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
