Καθηγητής Τμήματος Πληροφορικής Α.Π.Θ.
Παρουσίαση – συνέντευξη: Δημήτρης Ι. Μπρούχος
Ο Δρ Ιωάννης Βλαχάβας, καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής του Α.Π.Θ. και διευθυντής του Εργαστηρίου Ευφυών Συστημάτων, με πολυετή ακαδημαϊκή πείρα, με μεγάλο επιστημονικό διαμέτρημα, εύρος διδασκαλίας και δράσεων και με διεθνές επιστημονικό κύρος, με ερευνητικά ενδιαφέροντα γύρω από τη Μηχανική Μάθηση, τον Σχεδιασμό Ενεργειών, τα Ευφυή Συστήματα και τις Εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης, έχοντας διατελέσει μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας
και Τεχνολογίας, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος, Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών και Τεχνολογίας, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Τεχνητής Νοημοσύνης και πρόεδρος του Τμήματος Πληροφορικής του Α.Π.Θ., δίνει σαφείς απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα που τίθενται συχνά από τον μέσο σκεπτόμενο πολίτη, προσφέροντας μέσα από αυτές, ένα μέρος από την πολύτιμη, πολυσχιδή εμπειρία του.
Κύριε Βλαχάβα, είστε ένας διεθνώς αναγνωρισμένος και διακεκριμένος επιστήμονας στον τομέα των Υπολογιστών και της Τεχνητής Νοημοσύνης. Σ’ έναν κόσμο που συνεχώς εξελίσσεται σε όλα τα επίπεδα και η Τεχνολογία κερδίζει διαρκώς έδαφος μεταξύ άλλων και σε επίπεδο σπουδών, η Θεσσαλονίκη των 3 πανεπιστημίων (Α.Π.Θ., ΠΑ.ΜΑΚ., ΔΙΕΘΝΕΣ), πώς θα μπορούσε να αξιοποιήσει την παραγόμενη γνώση, ώστε οι σημερινοί φοιτητές Πληροφορικής και αυριανοί επαγγελματίες να απορροφώνται από την τοπική αγορά και να μην καταφεύγουν στη λύση του εξωτερικού, στερώντας «μυαλά» από τον εθνικό κορμό και τελικά από το εθνικό κεφάλαιο;
Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Καταρχήν η Θεσσαλονίκη είναι σε πολύ καλό δρόμο φιλοξενώντας πολύ μεγάλες διεθνείς εταιρείες που την έχουν επιλέξει, εκτός των άλλων, και για αυτόν ακριβώς τον λόγο, ότι υπάρχει αξιόλογο δυναμικό. Ήταν από τις κρίσιμες ερωτήσεις που έκανε η Pfizer όταν αναζητούσε πόλη στην Ελλάδα για να εγκαταστήσει το ψηφιακό της κέντρο. Συνεπώς η πόλη μας θα πρέπει να αναζητήσει και να δώσει λύση στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η εγκατάσταση μιας μεγάλης εταιρείας, που είναι η εύρεση εγκαταστάσεων (πιθανώς με αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών χώρων) και η ευκολία πρόσβασης με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Από την άλλη η πόλη μας θα μπορούσε να δώσει κίνητρα ώστε να βοηθήσει τους αποφοίτους μας να δημιουργήσουν τη δική τους εταιρεία, δημιουργώντας τεχνολογικά πάρκα και θερμοκοιτίδες, προσφέροντας οικονομικά (φορολογικά) κίνητρα, έδρα με χαμηλό κόστος αλλά και συμβουλευτικές/διοικητικές υπηρεσίες.
Πιστεύετε ότι η εγκατάσταση μεγάλων εταιρειών (κυρίως πληροφορικής) στη Θεσσαλονίκη είτε ενδεχομένως και νέες επενδύσεις στο χώρο, θα αξιοποιούσαν τον «πλούτο» του έμψυχου δυναμικού που ακόμα βρίσκεται στο στάδιο της εκπαίδευσης, προσμετρώντας και τις κοινωνικές δεξιότητές του, διευρύνοντας έτσι την «αγορά εργασίας»;
Όπως είπα και προηγουμένως η ύπαρξη καλού δυναμικού σε μια πόλη είναι ίσως το κυριότερο κίνητρο εγκατάστασης μιας εταιρείας σε αυτήν την πόλη. Οι εταιρείες αυτές που απασχολούν 300, 400 και ίσως και περισσότερα άτομα, ακόμη και αν είναι εταιρείες πληροφορικής, απασχολούν και άτομα άλλων ειδικοτήτων, όπως διοικητικούς, τεχνικούς, οικονομολόγους, κλπ. Η φιλοξενία μεγάλων εταιρειών στην πόλη μας όχι μόνο συγκράτησε την φυγή των νέων αλλά επαναπάτρισε και αρκετούς από αυτούς (brain gain).
Ακούμε συχνά να γίνεται λόγος για τις «έξυπνες πόλεις». Σε ειδικό παράρτημα του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης, ξεδιπλώνεται ο χάρτης για το IQ των πόλεων. Κάτι που μέχρι πριν από λίγα μόλις χρόνια ήταν ένα όραμα, βλέπουμε σήμερα να συστηματοποιείται στην εφαρμογή του μέσα από λύσεις βασισμένες στις σύγχρονες τεχνολογίες, στο περιβάλλον των ελληνικών πόλεων και η ανταπόκριση από θεσμούς και φορείς, είναι μεγάλη. Πώς θα μπορούσε -κατά τη γνώμη σας- η Θεσσαλονίκη, να αποτελέσει μια «έξυπνη πόλη», βελτιώνοντας τη λειτουργία της αλλά και την ποιότητα ζωής των δημοτών και των επισκεπτών της;
Αυτήν την περίοδο υπάρχουν ήδη (π.χ. το πρόγραμμα Τρίτσης) και σχεδιάζονται και άλλα προγράμματα (π.χ. ΕΣΠΑ, Ταμείο ανάκαμψης) που έχουν προϋπολογίσει τεράστια ποσά για την μετατροπή των πόλεων σε έξυπνες ώστε να διευκολυνθεί η ζωή των πολιτών. Φωτεινό παράδειγμα τα Τρίκαλα. Σε μια έξυπνη πόλη οι πολίτες δεν χρειάζεται να πάνε ποτέ στον Δήμο για διευθέτηση κάποιου θέματος τους. Όλη η οργάνωση του Δήμου είναι ψηφιακή (διακίνηση εγγράφων και υπογραφών) και η επικοινωνία με τον πολίτη γίνεται μέσω ψηφιακών μέσων χωρίς αναμονή σε ουρές ή συναλλαγή με κάποιον υπάλληλο. Απόλυτη διαφάνεια. Επιπλέον θα προσφέρονται υπηρεσίες που δεν μπορούσαμε να διανοηθούμε. Από τις έξυπνες στάσεις (που ευτυχώς η πόλη μας προσφέρει εδώ και χρόνια) στις έξυπνες διαβάσεις πεζών, φιλικές προς τα ΑΜΕΑ, τα έξυπνα συστήματα ελεγχόμενης στάθμευσης, έξυπνοι κάδοι απορριμμάτων αλλά και τηλεϊατρικής και παροχής βοήθειας στο σπίτι. Ανέφερα κάποιες ενδεικτικές υπηρεσίες. Δεν υπάρχει όριο. Και ξέρετε αν γίνει η αρχή, στη συνέχεια στη βάση αυτών των εφαρμογών χτίζονται περισσότερες και πιο σύνθετες.
Γνωρίζουμε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη τα τελευταία 50 περίπου χρόνια, κερδίζει συνεχώς έδαφος, ως μηχανική ικανότητα αναπαραγωγής των γνωστικών λειτουργιών του ανθρώπου. Πόσο πιθανό είναι σε βάθος χρόνου, να δούμε τον άνθρωπο να περιθωριοποιείται;
Φυσικά και θα περιθωριοποιηθεί ο άνθρωπος, αλλά από τι; Από τις μονότονες, επαναλαμβανόμενες, απάνθρωπες θα έλεγα, εργασίες. Σκεφτείτε τις ουρές στις τράπεζες και στις δημόσιες υπηρεσίες. Σκεφτείτε τους εργαζόμενους σε μια γραμμή παραγωγής να βιδώνουν συνεχώς μια βίδα σε εξαρτήματα τα οποία περνούν συνεχώς από μπροστά τους. Ή να ξεδιαλέγουν χαλασμένα φρούτα ή ραγισμένα αυγά. Αυτά γίνονται τώρα, στις προηγμένες βιομηχανίες, με επεξεργασία εικόνας δηλαδή Τεχνητή Νοημοσύνη. Πάντοτε η τεχνολογία προκαλούσε αλλαγές στο αντικείμενο απασχόλησης πολλών ανθρώπων. Έτσι και η Τεχνητή Νοημοσύνη προκαλεί ήδη αντικαταστάσεις ανθρώπων από έξυπνα συστήματα.
Η τεχνολογία γενικότερα και η Τεχνητή Νοημοσύνη ειδικότερα δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να κάνει κάτι όποτε θέλει, από όποιο μέρος θέλει, χωρίς να περιμένει. Ο άνθρωπος δεν πρόκειται ποτέ να αντικατασταθεί στις επιτελικές θέσεις γιατί απλά δεν πρόκειται ποτέ ένα δημιούργημα του ανθρώπου να γίνει ανώτερο διανοητικά του δημιουργού του. Δεν πρόκειται ποτέ (αν και δεν είναι εύκολο να λες «ποτέ» για την τεχνολογία) να δημιουργηθεί ένα κατασκεύασμα ίδιο ή καλύτερο από τον άνθρωπο. Δηλαδή με συναισθήματα, συνείδηση, δημιουργικότητα. Αυτό, και γιατί είναι αδύνατο να περιγράψεις όλα αυτά που ανέφερα με εντολές σε μια γλώσσα προγραμματισμού που εκτελεί ένα πρόγραμμα υπολογιστή αλλά και γιατί δεν χρειάζεται. Υπάρχουν 7 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη. Πιστεύετε ότι υπάρχει ανάγκη και για μερικούς ακόμη τεχνητούς ανθρώπους;
Κατά πόσο η ηθική της Τεχνολογίας συμβαδίζει είτε ακυρώνει ένα σύστημα παραδοσιακών αρχών και αξιών, ώστε να επηρεάζεται η «ελευθερία» στην επιλογή στρατηγικών στη διαδικασία λήψης aποφάσεων, ακόμα και στην καθημερινότητα;
Πρέπει να ελέγχεται χρήση της τεχνολογίας και όχι η ίδια η τεχνολογία. Κανονικά η τεχνολογία πρέπει να λειτουργεί ως βοηθός στη λήψη απόφασης και να μην λειτουργεί αυτόνομα. Παρόλα αυτά ναι υπάρχουν αστοχίες και επηρεάζεται η ελευθερία στις διάφορες επιλογές. Αλλά ας δούμε τα θετικά, δηλαδή πόσο μας βοηθά στη λήψη γρήγορων και καλύτερων αποφάσεων. Και να προσθέσω, και χωρίς τη χρήση της τεχνολογίας δεν υπήρχαν ή υπάρχουν αστοχίες; Οπότε το θέμα είναι να αξιολογούμε τη χρήση μιας τεχνολογίας και μετά να αποφασίσουμε αν θα παραδώσουμε τα σκήπτρα της ελεύθερης βούλησης.
Μιλάμε για ποιότητα ζωής και ο καθένας αναμφίβολα την αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο. Εσείς, ως ακαδημαϊκός αλλά και ως ενεργός πολίτης της «αγοράς», πώς θα ορίζατε την ποιότητα ζωής της αυριανής μέρας;
Ωραία ερώτηση. Αφαιρώντας τα οικονομικά στοιχεία, δηλαδή έχοντας εξασφαλίσει κάποιος μια αξιοπρεπή διαβίωση, από εκεί και πέρα αυτό που αναζητά είναι μια ποιοτική, δημιουργική, διαχείριση του χρόνου του. Αυτό σημαίνει απαλλαγή από άχρηστες αναμονές σε ουρές ή την αναζήτηση χώρου στάθμευσης, ή σωστή προσωποποιημένη ενημέρωση με αποτέλεσμα την αύξηση του ελεύθερου χρόνου. Επιπλέον σημαίνει και αναβαθμισμένες υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, εργασίας. Είναι σημαντικό να κάνεις μια εργασία που δεν είναι μονότονα επαναλαμβανόμενη, να αξιοποιείς τα ταλέντα σου και τελικά να αισθάνεσαι δημιουργικός. Αυτό είναι ποιότητα ζωής. Όλα αυτά μπορεί να τα εξασφαλίσει η συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία.
Η συζήτηση με τον καθηγητή Ιωάννη Βλαχάβα, τον οποίο προσωπικά ευχαριστώ γι’ αυτή, είναι αδύνατο να εξαντληθεί στο πλαίσιο μιας συνέντευξης και μερικών στοχευμένων ερωτήσεων.
Η πρόοδος της Τεχνολογίας αφενός (ιδιαιτέρως στην Επιστήμη των Υπολογιστών και της Ηλεκτρονικής όσο και στην Τεχνητή Νοημοσύνη), αφετέρου η βαθιά γνώση του ίδιου, πάνω σε θέματα της αρμοδιότητάς του, «γεννούν» συνεχώς ερωτήσεις…
Αναμφισβήτητα, η διασπορά των επιτευγμάτων, ανοίγει νέους δρόμους στη διαρκώς μεταβαλλόμενη καθημερινότητα μιας κοινωνίας, που ανταποκρίνεται ολοένα και περισσότερο στις αυξανόμενες απαιτήσεις.
Στη βάση της διαμόρφωσης και ταυτόχρονα προσαρμογής της σε ένα συνεχώς διαμορφωνόμενο μοντέλο διαχείρισης δυναμικού, πόρων, στόχων και αποφάσεων είναι ενθαρρυντικό ότι κυρίαρχο στοιχείο στην προοπτική του, εξακολουθεί να παραμένει ο άνθρωπος. Η καλλιέργεια των προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων του, ώστε επιπρόσθετα με τις γνώσεις του να ενισχυθεί η αυτοπεποίθησή του, αποτελεί το «ζητούμενο», σε μια αγορά εργασίας, όπου το άτομο ως μέλος μιας ομάδας, να μπορεί να διαχειριστεί την παρουσία του και να υπάρξει στο περιβάλλον της, πολύ απλά «επικοινωνώντας» με τον διπλανό του.
Άλλωστε αυτή, δεν είναι τελικά και η επιτυχία της προόδου και της εξέλιξης;…
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
