Ανάμεσα στην… ανέμελη και στη στρατευμένη πεζογραφία, υπάρχει ένας λογοτεχνικός χώρος, πραγματικό χρυσωρυχείο για όποιον αποφασίσει την εξόρυξη. Ένας χώρος όπου το κοινωνικό συναντάει το πολιτικό και η σύζευξη γεννάει έναν ρεαλισμό, που, ειδικά σε συνθήκες πολλαπλών κρίσεων, είναι και πολύτιμος και απαραίτητος.
Ο Βασίλης Λαδάς παρέδωσε πριν λίγο καιρό ένα τέτοιο μυθιστόρημα, τους «Ποδηλάτες» (από τις εκδόσεις ΚΨΜ), υπενθυμίζοντας στους αναγνώστες έναν κόσμο γνώριμο, γεμάτο αδικία και εκμετάλλευση, αλλά και συστήνοντας τους κι έναν άλλο, που διαθέτει αλληλεγγύη και ηθική. Ο συγγραφέας, βραβευμένος με Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2013 για το βιβλίο του «Παιχνίδια κρίκετ», διηγείται την ιστορία όπου «ένα τροχαίο θανατηφόρο ατύχημα με νεκρή μία φοιτήτρια ποδηλάτισσα και υπαίτιο έναν συνομήλικό της –γόνο οικογένειας βιομηχάνων μεγάλης οικονομικής και κοινωνικής επιφάνειας, που παρεμβαίνει με κάθε μέσο στη δικαστική υπόθεση του ατυχήματος– γίνεται η αφορμή να αποκαλυφθούν οι συγκρούσεις δύο κόσμων που συνυπάρχουν. Επίορκοι δημόσιοι λειτουργοί, στημένα ΜΜΕ, τραμπούκοι, ψευδομάρτυρες, αλλά και ακτιβιστές, αλληλέγγυοι, κινήματα νεολαίας, δικαιοσύνη. Και στη μέση ο πατέρας της νεκρής ποδηλάτισσας, ένας πράος βασανισμένος άνθρωπος με αδυσώπητες μνήμες. Η δικαστική υπόθεση διαρκεί από το καλοκαίρι του 2012, που συνέβη το τροχαίο, έως και τις αρχές του 2019, χρόνια κρίσης και μνημονίων, αποτέλεσμα οικονομικής και ηθικής χρεωκοπίας».
«Είναι καθαρή μυθοπλασία η ιστορία», εξηγεί ο Β. Λαδάς, «αν και τέτοιοι θάνατοι ποδηλατών συμβαίνουν πολύν συχνά, θυμάστε ότι είχε συμβεί πριν μερικά χρόνια και στη Θεσσαλονίκη κάτι ανάλογο».
Οι χαρακτήρες σας είναι ιδιαίτεροι: κάποιες φορές μοιάζουν απόλυτα διαχωρισμένοι, στα όρια του μανιχαϊσμού, κάποιες άλλες φορές διαβλέπουμε ρηγματώσεις…
Ήθελα να υπάρχουν πολλές ρωγμές. Ακόμα και στην οικογένεια των πλουσίων της δίνω και ελαφρυντικά: πώς γεννήθηκαν οι ήρωες, τι παιδικά χρόνια είχαν κλπ. Αλλά βασική μου πρόθεση ήταν να δείξω την αντίθεση μεταξύ της πλούσιας οικογένειας και των νεανικών κινημάτων.
Είναι, πιστεύετε, δικαιολογία η παιδική ηλικία και οι πληγές που τυχόν κουβαλάει, για μετέπειτα συμπεριφορές; Καθοριζόμαστε από κάτι τέτοιο;
Ναι, καθοριζόμαστε, αλλά ο άνθρωπος συνεχώς μεταβάλλεται, ενώ έχει κι ένα κομμάτι άγνωστο ο κάθε εαυτός. Όμως, όταν έρχεται μια αντίθεση κοινωνική, πολλά από αυτά και άλλα ελαφρυντικά παύουν να ισχύουν και γίνονται κοινωνικοί αγώνες.
Πρέπει να έχει πάντα μια κοινωνική διάσταση η γραφή;
Όλα μου τα μυθιστορήματα είναι κοινωνικά. Εν μέρει η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει συνειδήσεις και συμπεριφορές, ίσως περισσότερο τον εσώτερο εαυτό. Αλλά πολλές φορές στη λογοτεχνία πρέπει να αρκεί η αισθητική απόλαυση…
Πάντως, παρά την αδικία και το σκοτεινό της υπόθεσης έχετε μια πολύ αισιόδοξη ματιά γι αυτούς τους ποδηλάτες…
Σαφώς. Τα νεανικά κινήματα είναι πιο μπροστά, σήμερα που ουσιαστικά δεν έχουμε εργατική τάξη, όπως την ξέραμε. Οι εργαζόμενοι σήμερα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους από το σπίτι τους ή στο δρόμο με μηχανάκια, δεν μπορεί να υπάρχει εργατική συνοχή. Αλλά κινήματα τέτοιου είδους, όπως των ποδηλατών στο μυθιστόρημα ή άλλα, μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλη κοινωνική αλληλεγγύη και να γίνουν δύναμη υπολογίσιμη απέναντι στους κρατούντες.
Το δικαστικό σύστημα (που το ξέρετε ως νομικός) το περιγράφετε με ιδιαίτερα μελανά χρώματα. Έτσι πιστεύετε ότι είναι; Τέτοιου είδους δικαστές, επίορκοι, το καθορίζουν;
Μην ξεχνάτε ότι έχουμε καταδικασμένους επίορκους δικαστές, άρα δεν είναι κάτι φανταστικό. Δεν το καθορίζουν, όμως, το σύστημα πιστεύω. Μόνο ένα μικρό μέρος είναι έτσι, στο σύνολό της η ελληνική δικαιοσύνη λειτουργεί σωστά. Καθορίζεται, όμως, από τις άλλες εξουσίες: από τη στιγμή που η ανώτερη δικαστική εξουσία διορίζεται…
Το ποδήλατο συμβολίζει την αγνότητα, την αθωότητα;
Απόλυτα. Στη ζούγκλα των δρόμων το ποδήλατο είναι το αδύναμο ζώο που το τρώνε τα θηρία. Και συνήθως αυτοί που έχουν τέτοια ακριβά, μεγάλα αυτοκίνητα αποκτούν την αλαζονεία ότι οι δρόμοι τους ανήκουν – έχουμε δει πολλά τέτοια δυστυχήματα με πεζούς.
Η λαϊκή, απλή γλώσσα που χρησιμοποιείτε μου θύμισε το υπόγειο παράπονο των δημοτικών τραγουδιών…
Μου αρέσουν πολύ τα δημοτικά τραγούδια, τα λατρεύω, τα διαβάζω συνεχώς. Θέλω η αφήγησή μου να ευαισθητοποιεί, να συγκινεί τον αναγνώστη.
Περνάει και η νεώτερη ιστορία της Ελλάδας, βέβαια, μέσα από την ιστορία που διαβάζουμε…
Ήθελα να περιγράψω μια ισχυρή οικογένεια, από αυτές που μας κυβερνάνε, σε τρεις γενιές. Και οι κύκλοι της μυθολογίας μας πάνε σε τρεις κύκλους. Συνήθως στην Ελλάδα η τρίτη γενιά παρεκκλίνει, οπότε ήθελα να δείξω την ιστορία της Ελλάδας από το γενάρχη μέχρι την τρίτη γενιά που πιθανώς να τα καταστρέψει όλα…
Τάσος Ρέτζιος
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
