Του Τάσου Ρέτζιου
Σε θεσμό με ισχυρό αποτύπωμα εξελίσσεται το Φεστιβάλ Επταπυργίου που διοργανώνει το καλοκαίρι το Κέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Μάλιστα, παρά τη διακοπή και τα γνωστά προβλήματα που έφερε στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι η πανδημία, φέτος το Φεστιβάλ Επταπυργίου έρχεται με νέα ορμή, με ολόδικες του παραγωγές – αναθέσεις και μ’ ένα ουσιαστικό αφιέρωμα με αφορμή τα 100χρονα από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Όπως λέει η πρόεδρος και καλλιτεχνική διευθύντρια του Κέντρου Πολιτισμού της ΠΚΜ, Άννα Μυκωνίου, στη συνέντευξή της, όπου αναλύει τους προσανατολισμούς του Φεστιβάλ «προσπαθούμε να παρουσιάζουμε ένα ολοκληρωμένο, καλλιτεχνικά, πρόγραμμα αποφεύγοντας και τον φετιχισμό της ποιότητας, σαν αυτοσκοπό, γιατί μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνα μονοπάτια: σε αποκλεισμούς και ελιτισμό. H αναζήτηση της ισορροπίας, του μέτρου, της αρμονίας είναι διαρκής και δεν είναι ποτέ κεκτημένη».
Δύο από τις παραγωγές του Φεστιβάλ τιμούν την επέτειο μνήμης των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή: το νέο συμφωνικό έργο του Γεωργίου Εμμανουήλ Λαζαρίδη «Ρέκβιεμ για τη Σμύρνη» και η μουσικοθεατρική παράσταση «Τα τραγούδια του Αρτέμη/1922», σκηνοθετημένη από την Εύη Σαρμή. Η τελευταία μάλιστα είναι αφιερωμένη στο Ορφανοτροφείο θηλέων «Μέλισσα», που συμπλήρωσε 100 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας και τα έσοδα θα διατεθούν για τους σκοπούς του.
Μ’ αυτήν την αφορμή μιλήσαμε με τον κ. Λαζαρίδη και την κ. Σαρμή και διαπιστώσαμε τη σημασία που μπορεί να έχει μια καλλιτεχνική ανάθεση, αλλά και τον τρόπο που προσλαμβάνται το παρελθόν από μια σύγχρονη καλλιτεχνική ματιά…
Άννα Μυκωνίου – Θέλουμε οι εκδηλώσεις να συνομιλούν με το μνημείο
Η πρόεδρος και καλλιτεχνική διευθύντρια του Κέντρου Πολιτισμού της ΠΚΜ είναι ο άνθρωπος που εμπνεύστηκε το Φεστιβάλ Επταπυργίου, του έδωσε τον χαρακτήρα του και, όχι σπάνια, έχει προχωρήσει σε τολμηρές επιλογές.
Ποιες οι δυσκολίες που καλείστε να ξεπεράσετε οργανώνοντας ένα φεστιβάλ με αποκλειστικά δικές του παραγωγές;
Το Φεστιβάλ Επταπυργίου είναι πράγματι από τα ελάχιστα Φεστιβάλ στη χώρα που δεν φιλοξενεί παραγωγές άλλων και δεν κάνει μετακλήσεις. Μας ενδιαφέρει να μπορούμε να ελέγξουμε το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα και να αναδείξουμε το καλλιτεχνικό δυναμικό μας. Δεν μας ενδιαφέρει να ακολουθούμε την πεπατημένη «του πολιτισμού της διασκέδασης», όπως κάνουν δεκάδες δήμοι, Φεστιβάλ, αλλά και παραγωγοί σε όλη την χώρα. Στη δική μας θεώρηση, ένας επιχορηγούμενος δημόσιος φορέας πρέπει να πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα, να καταθέτει προτάσεις που κάποιος θα τις θεωρούσε «αντιεμπορικές», αλλά που θα έχουν ένα δικό τους ισχυρό καλλιτεχνικό αποτύπωμα.
Προτάσεις ανοικτές στη καινοτομία και τον νεωτερισμό. Είναι «τολμηρό» να κάνεις παραγωγή Όπερας στην Ελλάδα σε ένα ανοιχτό χώρο, είναι «τολμηρό» να προτείνεις βραδιές ποίησης και μουσικής, να παρουσιάζεις Μπετόβεν, σε ήχους τζαζ, μπλουζ και ροκ. Είναι «τολμηρό» να αναθέτεις να γραφτεί ένα νέο συμφωνικό έργο για να τιμήσει η γενιά μας την επέτειο μνήμης των 100 χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή. Είναι τολμηρό να κάνεις άνοιγμα στους ίδιους τους καλλιτέχνες και να τους δίνεις βήμα να εκφραστούν. Δεν μας ενδιαφέρει να επαναλαμβάνουμε άκοπα τα μηνύματα των καιρών για το πρέπον, το αρεστό και το «ποιοτικό» αλλά προτιμούμε να συνθέτουμε χαμηλόφωνα, μα και ουσιαστικά, το δικό μας «μικρό αφήγημα» στους καιρούς.
Οι δυσκολίες είναι αρκετές αλλά είναι γοητευτικές γιατί εμπεριέχουν την καλλιτεχνική δημιουργία. Μια από τις δυσκολίες είναι η στιγμή της επιλογής των συμμετεχόντων από το δυναμικό της Περιφέρειας και ο συνδυασμός τους με άλλους αξιόλογους καλλιτέχνες από την υπόλοιπη Ελλάδα και συχνά έξω από αυτήν. Να τονίσουμε ότι το να στήσεις Φεστιβάλ μέσα σε ένα αρχαιολογικό χώρο έχει ένα ξεχωριστό βαθμό δυσκολίας. Όλα στήνονται από την αρχή, κερκίδες, εξέδρα, καμαρίνια ήχος και φως. Και όλα αυτά πρέπει να γίνουν με απόλυτο σεβασμό στο μνημείο και στις μνήμες που το σημαδεύουν.
– Ο χώρος του Επταπυργίου καθοδηγεί απόλυτα τις επιλογές σας; Πώς θα ορίζατε τον κοινό άξονα των εκδηλώσεων σας;
Μας ενδιαφέρει να αποκτήσει το Φεστιβάλ μας μια πολυπόθητη «ταυτότητα». Με τον καλλιτεχνικό του Διευθυντή τον Θανάση Κολαλά, ένα εξαιρετικό καλλιτέχνη και πολύ συγκροτημένο άνθρωπο, κάνουμε μεγάλες συζητήσεις μέχρι να ωριμάσουν οι αποφάσεις. Ο Θανάσης πιστεύει πολύ στην ιδιαίτερη ενέργεια αυτού του χώρου, υποστηρίζει την κλασική κατεύθυνση του Φεστιβάλ και συντάσσομαι απόλυτα μαζί του. Πρωταρχικός παράγοντας στις επιλογές μας είναι οι εκδηλώσεις να συνομιλούν αισθητικά και καλλιτεχνικά με το ίδιο το μνημείο, απαίτηση που υπαγορεύει ο συναισθηματικά φορτισμένος αυτός χώρος. Προσπαθούμε να παρουσιάζουμε ένα ολοκληρωμένο, καλλιτεχνικά, πρόγραμμα αποφεύγοντας και τον φετιχισμό της ποιότητας, σαν αυτοσκοπό, γιατί μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνα μονοπάτια: σε αποκλεισμούς και ελιτισμό. H αναζήτηση της ισορροπίας, του μέτρου, της αρμονίας είναι διαρκής και δεν είναι ποτέ κεκτημένη. Ελπίζω από του χρόνου, χωρίς κορωνοϊό να παρουσιάσουμε περισσότερο θέατρο και χορό, που τα τελευταία χρόνια ήταν απαγορευτικό.
Πιστεύω σ’ ένα Φεστιβάλ, με ισχυρά κοινωνικά αντανακλαστικά, ανοιχτό σε όλους, το οποίο πρέπει να στοχεύει στην αισθητική καλλιέργεια του κοινού.
Ελπίζουμε χρόνο με τον χρόνο ο θεσμός να γίνεται ισχυρότερος και να καταξιώνεται στην συνείδηση του κόσμου.
Γιώργος Εμμανουήλ Λαζαρίδης – Ένα έργο για την αιώνια πάλη μεταξύ της μνήμης και της λήθης, του ύπνου και της αφύπνισης
Το «Ρέκβιεμ για τη Σμύρνη» είναι ένα νέο συμφωνικό έργο, ανάθεσης του Κέντρου
Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στον Γιώργο Εμμανουήλ Λαζαρίδη.
Βασίζεται αφενός σε αποσπάσματα από την ποιητική συλλογή «Μυθιστόρημα» του Γιώργου Σεφέρη και αφετέρου σε ρυθμούς και μελωδίες της μικρασιατικής ελληνικής παράδοσης. Ακολουθεί την μορφή του παραδοσιακού θρησκευτικού Ρέκβιεμ, αλλά ουσιαστικά αποτελεί ένα ορατόριο μνήμης το οποίο, περνώντας μέσα από την πικρή γεύση της απώλειας, της νοσταλγίας και την επίγνωσης, αφήνει το δρόμο ανοιχτό στην ελπίδα για ένα φωτεινό μέλλον.
Κύριε Λαζαρίδη γιατί επιλέξατε τον λόγο του Σεφέρη για το νέο συμφωνικό σας έργο;
Σε μία ομιλία του στη Στοκχόλμη, τον Δεκέμβριο του 1963, κατά την τελετή απονομής του βραβείου Nόμπελ, ο Σεφέρης εκφράζει τις πεποιθήσεις του για την αδιάσπαστη συνέχεια της ελληνικής ηθικής συνείδησης, από την αρχαιότητα ως τη σημερινή εποχή.
Το «Ρέκβιεμ για την Σμύρνη», λοιπόν, ως σύγχρονο «Ρέκβιεμ» για το παρελθόν ενός γένους που όμως ουδέποτε έχασε την συνείδησή του στο πέρασμα των αιώνων, κι ας το βρήκαν τόσες και τόσες φουρτούνες, κι ας το χτύπησαν τόσα και τόσα κύματα, ήταν επόμενο να ριζώσει στον λόγο εκείνου, που με την ποίησή του ενσάρκωσε την συλλογική μας αλήθεια και την αδιάκοπη συνέχειά μας στο αέναο ταξίδι από την γέννηση στο θάνατο, στην αφύπνιση και στην αναγέννηση.
Το «Μυθιστόρημα» του Σεφέρη, συγκεκριμένα, λειτούργησε μέσα μου ως προϋπάρχον ποιητικό “Ρέκβιεμ” του Σεφέρη, που ξεδιπλώνει έναν λόγο κατακερματισμένο σαν την σπασμένη ψυχή ενός υπερήφανου μα και θανάσιμα πληγωμένου πρόσφυγα.
Ποιος είναι ο κεντρικός άξονας του έργου σας και πώς νοηματοδοτείται;
Το έργο περιδινείται στον άξονα της αιώνιας πάλης μεταξύ της μνήμης και της λήθης, του ύπνου και της αφύπνισης. Για τούτο τον λόγο επανεμφανίζεται συχνά (αλλά και αναπάντεχα) η παρότρυνση να μην ξεχνούμε: «Μέμνησο…».
Όχι για να θυμόμαστε μόνο τον ξεριζωμό του ελληνισμού πριν από έναν αιώνα ως αυτόνομο γεγονός, αλλά για να θυμόμαστε ότι κάθε αίτιο και αφορμή, κάθε συνέπεια και κάθε αποτέλεσμα που καθόρισε την τύχη και την πορεία ενός ολόκληρου γένους τότε, το 1922, μπορεί να επαναλαμβάνεται ανά πάσα στιγμή και στους αιώνες των αιώνων, όπως άλλωστε ήδη μοιάζει να συμβαίνει. Αυτός ο κύκλος θανάτου θα συνεχίζεται, μέχρι να συνειδητοποιήσουμε ότι ο παράδεισος που ίσως κάποτε χάσαμε, σήμερα βρίσκεται εδώ, μαζί μας, μέσα μας, γύρω μας, στον τόπο μας με τα ψηλά βουνά που μπορεί να μας πνίγουν μα και μας προστατεύουν, στον τόπο με τον χαμηλό ουρανό που όμως είναι και γαλανός, καταγάλανος.
Κι όσους δεν θα μπορέσουν ποτέ να είναι φίλοι μας, ας τους συγχωρήσουμε κι ας μην τους προσκυνούμε. Κι ας μην ξεχνάμε πως η μάνα-πατρίδα, ακόμα και «χαμένη», παραμένει πάντα μέσα μας και, εν τέλει, γύρω μας. Μπορεί να μας πονάει ακόμα ο βίαιος ξεριζωμός από την αγκαλιά της, όμως έχουμε και πάλι ριζώσει, εδώ, στον τόπο μας, στην Ελλάδα και στην δική της αγκαλιά. Αυτή είναι η μητέρα μας.
Στο «Ρέκβιεμ για τη Σμύρνη», το νανούρισμα της μάνας συμβολίζει τον «ομφάλιο λώρο» που δεν κόπηκε ποτέ, ενώ ταυτόχρονα συμβολίζει και την αγωνία του αυτοπροσδιορισμού μας μέσα στον λήθαργο ενός εφιαλτικού παρελθόντος, που μας στοιχειώνει ακόμα. Συμβολίζει όμως, επίσης, την διαχρονικότητα της αιώνιας μάνας, πέρα απ’ τα σύνορα και πέρα απ’ τον χρόνο.
Η γλυκόπικρη «γεύση» του έργου, από την εισαγωγή του μέχρι και το τελευταίο λεπτό – όταν μετατρέπεται σε ύμνο στον ελληνικό ήλιο, στο σήμερα, στο «εδώ» – προκύπτει από πλήθος συμβολισμών που είτε παρουσιάζονται με τρόπο φανερό και αυτονόητο, είτε βρίσκονται καλά κρυμμένοι μέσα στον συμφωνικό ιστό. Ίσως κάποιος, κάποτε, να τους ανακαλύψει. Όπως οι ανατολίτικες συνταγές των γιαγιάδων μας, αποκαλύπτουν τα μυστικά τους μόνο σε εκείνους που θα θελήσουν και θα ψάξουν να τα ανακαλύψουν, πέρα από τον ρεαλισμό, εκεί που το όνειρο συναντά τις μνήμες και την προσευχή. Άλλωστε η μουσική σύνθεση, δεν διαφέρει σε πολλά από την μαγειρική. Έτσι νιώθουμε, εμείς οι ανατολίτες.
Οι μουσικές αναθέσεις από φορείς και φεστιβάλ είναι ένας δρόμος έκφρασης για τους καλλιτέχνες;
Δεν είναι δρόμος έκφρασης. Είναι οξυγόνο. Οξυγόνο για τους δημιουργούς και για την τέχνη ως υπέρτατο αγαθό.
Η τέχνη, ως μέσο ψυχαγωγίας και όχι ως διασκεδαστική παρένθεση στην καθημερινότητα, είναι εκείνο το ανθρώπινο εργαλείο που έχει την μοναδική δύναμη να μετατρέπει τον άνθρωπο σε πομπό και δέκτη, πάνω και πέρα από τις εγνωσμένες δυνατότητές του, πέρα από τα κεκτημένα της επιστήμης.
Η τέχνη είναι η επικοινωνία μεταξύ χαμένων ανθρώπων, πριν από την ανακάλυψη της κινητής τηλεφωνίας και του internet. Η τέχνη είναι το ταξίδι στον διπλανό γαλαξία, πριν την ανακάλυψη των επιβατικών διαστημοπλοίων, είναι το οξυγόνο στον άγνωστο πλανήτη. Είναι η συμπυκνωμένη γνώση, που μετατρέπεται σε οργανωμένους ήχους και μεταδίδεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα από τον δημιουργό/διαμεσολαβητή στο κοινό.
Η τέχνη είναι αυτά τα 2 δευτερόλεπτα ρίγους, που νιώθει κανείς όταν υποπτεύεται ότι μόλις «κατάλαβε» κάτι που ξεπερνά την δυνατότητα του μυαλού του να το εξηγήσει.
Το να δίνονται λοιπόν ευκαιρίες στους δημιουργούς ώστε να μπορούν να αφοσιώνονται στο λειτούργημα αυτό, είναι ανεκτίμητο. Νιώθω ευγνωμοσύνη στο Κέντρο Πολιτισμού της ΠΚΜ, γιατί αφενός μου έδωσε την ευκαιρία να καταθέσω την ψυχή μου και αφετέρου, μέσα από την συνέπεια και την συνέχεια των προσπαθειών του για την διατήρηση και τη διεύρυνση του πολιτισμού στην Βόρεια Ελλάδα, αποτελεί, πλέον, πνεύμονα ζωής και ελπίδας για τον τόπο μας, στην εγχώρια και διεθνή καλλιτεχνική πραγματικότητα.
Μακάρι να ακολουθούσαν το παράδειγμα της ΠΚΜ και άλλοι μεγάλοι ελληνικοί φορείς και οργανισμοί, κατά προτεραιότητα. Γιατί, όπως άλλωστε έχω υποστηρίξει καθόλη την διάρκεια της καλλιτεχνικής αλλά και διοικητικής μου πορείας, εδώ, στην Ελλάδα, ο πολιτισμός πρώτα πρέπει να παράγεται εκ των έσω, και ύστερα να εισάγεται. Η εισαγωγή πολιτισμού είναι πολύ χρήσιμη, εφόσον υπάρχει άπλετη οικονομική άνεση στους εγχώριους προϋπολογισμούς, ώστε να βοηθά στην περαιτέρω διεύρυνση του ορίζοντα των ντόπιων καλλιτεχνών και του κοινού.
Όμως, αν δεν υπάρχουν ήδη οι ντόπιοι καλλιτέχνες και το ντόπιο κοινό για να απορροφήσουν αυτή τη δυνατότητα, τότε καταλήγουμε στη θλιβερή γελοιότητα να ξοδεύονται εκατομμύρια για την μετάκληση διεθνώς καταξιωμένων καλλιτεχνών μόνο και μόνο για να τους παρακολουθήσουν όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να παραβρεθούν. Και μάλιστα, να παραβρεθούν σε ένα αμιγώς «κοινωνικό γεγονός», όπως το αντιλαμβάνονται, κι ας μην έχουν ούτε την καλλιέργεια ούτε και την διάθεση να καταλάβουν ακριβώς περί τίνος πρόκειται – αλλά μόνο την προδιάθεση να το κρίνουν, συνήθως εγκωμιαστικά εφόσον πρόκειται για κάτι εισαγόμενο, ή, απαξιωτικά εφόσον πρόκειται για τοπική παραγωγή. Άλλωστε αυτά δεν μας ψιθυρίζει κι ο Σεφέρης, στο «Μυθιστόρημα»;
Πιστεύω πως δεν είναι αργά για να συγχωρήσουμε τις αστοχίες μας και να αφυπνιστούμε, συλλογικά. Είναι όμως απαραίτητο να συμβεί. Ο λήθαργος είναι μεθυστικός και θανατηφόρος, όπως η λύπηση του εαυτού και η αδράνεια.
Ο Γ.Ε.Λαζαρίδης αποτελεί μια πολύπλευρα αναγνωρισμένη προσωπικότητα, με 30 χρόνια αδιάκοπης παρουσίας στην διεθνή μουσική σκηνή ως σολίστ, συνθέτης και παιδαγωγός. Διανύει λαμπρή σολιστική καριέρα με τις εκτελέσεις του να χαρακτηρίζονται “υπεράνω σύγκρισης” (BBC).
Μέχρι σήμερα έδωσε εκατοντάδες ατομικές συναυλίες σε διεθνή φεστιβάλ και σε μεγάλα μουσικά κέντρα όλου του κόσμου όπως το Carnegie Hall της Νέας Υόρκης, η Musikverein της Βιέννης, το Royal Albert Hall του Λονδίνου κ.α.
Συνέπραξε ως σολίστ με κορυφαίες ορχήστρες όπως η Βασιλική Φιλαρμονική, η Φιλαρμονική της Αγίας Πετρούπολης, η Φιλαρμονική της Γαλλικής Ραδιοφωνίας κ.α. σε συνεργασία με διάσημους αρχιμουσικούς όπως οι Neville Marriner, Yuri Temirkanov, Mikko Franck και με πολλές άλλες προσωπικότητες της διεθνούς μουσικής σκηνής όπως ο Λεωνίδας Καβάκος, ο Κυπριανός Κατσαρής, ο Michael Tilsohn Thomas, ο Δημήτρης Σγούρος, η Barbara Hendricks κ.α. Ο Λαζαρίδης έχει επίσης συνεργαστεί με κορυφαία σχήματα μουσικής δωματίου όπως τα Medici Quar- tet, Ysaye Quartet, Prism Quartet κ.α.
Έχει παραδώσει σεμινάρια σε πανεπιστήμια της Αγγλίας, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ισπανίας, της Μαλαισίας κ.α. Το καλοκαίρι 2020, εν μέσω πανδημίας, σε συνεργασία με την Safira Antzus Ramos, σχεδίασε και υλοποίησε το νέο, πρωτοποριακό διεθνές εκπαιδευτικό πρόγραμμα μουσικής σύνθεσης “MakeMusiCoviT”: μία καινοτόμα διαδικτυακή κοινότητα νεαρών συνεργαζόμενων μουσικών από όλο τον κόσμο. Από το 2020 διδάσκει στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης.
Ηχογραφήσεις του Λαζαρίδη, έχουν αποσπάσει πλήθος διακρίσεων από έγκυρα διεθνή περιοδικά μουσικής όπως τα Grammophone, Classic FM, Pianist, BBC Music Magazine, International Piano κ.α. Ηχογραφήσεις του σε έργα Schumann και Liszt έχουν επιλεγεί μεταξύ των καλύτερων εκτελέσεων όλων των εποχών.
Το συνθετικό του έργο περιλαμβάνει οργανική, χορωδιακή, θεατρική και χορευτική μουσική μετά από αναθέσεις σημαντικών ελληνικών και ευρωπαϊκών φορέων όπως το Wigmore Hall, το Birmingham New Arts Festival, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, το φεστιβάλ Milano incontra la Grecia, το πανεπιστήμιο Princeton, το Φεστιβάλ Αθηνών, το διεθνές χορωδιακό φεστιβάλ Europa Cantat, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας κ.α.
Τέλος, ο Λαζαρίδης είναι πρωτοπόρος στην ίδρυση, στην διοίκηση και στην εξέλιξη νέων πολιτιστικών δομών. Είναι ιδρυτικό μέλος της διεθνούς μουσικής κοινότητας «Μουσικό Χωριό» και ιδρυτής της Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων “MOYSA”, ενώ διετέλεσε Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΟΜΜΘ, διευθυντής του Φεστιβάλ Δημητρίων και διευθυντής του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης.
Info
Συνθέτης Γ.Ε.Λαζαρίδης
Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης
Μουσική Διεύθυνση Μιχάλης Οικονόμου
Μικτή Χορωδία Θεσσαλονίκης
Διεύθυνση Μαίρη Κωνσταντινίδου
Πιάνο Γ.Ε.Λαζαρίδης
Ηλεκτρική κιθάρα Βαγγέλης Τσοτρίδης
Σοπράνο Βασιλική Καραγιάννη
Μέτζο Μαίρη- Έλεν Νέζη
Τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος
Μπάσος Κώστας Κατσάρας
Αφηγήτρια Έφη Σταμούλη
Εύη Σαρμή – Το Επταπύργιο ήρθε και αγκάλιασε την αφήγηση μας
«Τα τραγούδια του Αρτέμη/1922» είναι μια μουσικοθεατρική παράσταση εμπνευσμένη από τις αμέτρητες ιστορίες ανθρώπων που ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους, το 1922. Ένα αφιέρωμα στην κληρονομιά και στο αποτύπωμα που άφησε η μουσική κουλτούρα, που έφεραν μαζί τους οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, στη σύγχρονη μουσική δημιουργία της χώρας μας. Ένα εντυπωσιακό μουσικό ψηφιδωτό που ξεκινά από το 1925, λίγα χρόνια μετά την καταστροφή και φτάνει μέχρι τα τραγούδια του σήμερα. Μια παράσταση σε κείμενα και σκηνοθεσία της Εύης Σαρμή
Γιατί επιλέξατε τις συγκεκριμένες ιστορίες για την παράστασή σας;
Μετά από μια πολύμηνη έρευνα σχετικά με την ιστορία της Μικρασιατικής Kαταστροφής, πέρα από το ιστορικό και κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, ερευνήσαμε τις ιστορίες των ανθρώπων. Είχαμε ήδη αποφασίσει ότι θέλαμε να αφηγηθούμε την ιστορία της καταστροφής μέσα από τα μάτια των ανθρώπων και έτσι εστιάσαμε στις μαρτυρίες και τα σπαράγματα που συγκλονίζουν. Θελήσαμε επίσης να αφηγηθούμε ιστορίες ανθρώπων που ζούσαν σε διαφορετικά σημεία της Μικράς Ασίας και όχι μόνο από τη Σμύρνη. Οπότε η Βασιλεία από τα Σωκιά που ήτανε μαθητευόμενη μοδίστρα, η Ζωίτσα από τη Μαγνησία, ο Αρτέμης από τους Ελεγμούς, ο Αγγελής από την Πάνορμο, η Μαρία από το Αλαχεσίρ και άλλοι, είναι τα πρόσωπα και οι ιστορίες τους που θα συναντήσουμε κατά τη διάρκεια της παράστασης. Άνθρωποι που ξεριζώθηκαν άγρια από τα σπίτια τους, από τις οικογένειές τους, από τον τόπο τους. «…μπουρίνι η ζωή μας μέσα σε λίγες ώρες, κι εμείς σα δέντρο που το ξερίζωσε ο αέρας και το τσάκισε…»
Πώς εξελίσσεται η ιστορία της παράστασης;
Η ιστορία μας χωρίζεται σε 4 μέρη. Τις αφηγήσεις των ανθρώπων λίγο πριν την καταστροφή, δηλαδή την χρονική περίοδο που συνειδητοποιούν ότι έρχεται η καταστροφή, διότι είναι διαφορετικός ο χρόνος σε κάθε πόλη- περιοχή, στο δεύτερο μέρος τους βρίσκουμε στο λιμάνι στης Σμύρνης όπου περιμένουνε τα πλοία με την πόλη να καίγεται και να τους σπρώχνει η φωτιά προς τη θάλασσα, στο τρίτο μέρος βρισκόμαστε πάνω στα καράβια και στο τέταρτο μέρος αφηγούμαστε την άφιξη και την νέα ζωή. Τους συναντάμε, δηλαδή, τους πρώτους μήνες της εγκατάστασης στην Ελλάδα στην ύπαιθρο ή σε αστικά κέντρα και στην προσπάθεια τους να πατήσουν στα πόδια τους και να ξαναχτίσουν μια καινούργια ζωή. «Κι ήρθε η μέρα του φευγιού. Πικρή μέρα». «Πρόσφυγες… αυτό ήταν το όνομα μας τώρα».
Τι είναι αυτό που μετέφεραν στον ελλαδικό χώρο οι πρόσφυγες και πως εμπλούτισαν τον ελληνικό πολιτισμό;
Οι δυσκολίες τις αποκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα ήταν μεγάλες. Ενεργοποιήθηκαν προγράμματα αποκατάστασης και μέσα στα επόμενα χρόνια η ανάπτυξη της γεωργίας, βαμβάκι, καπνά, σιτάρι, καλαμπόκι, οπωροφόρα δέντρα κ.λ.π. Η ανάπτυξη της Ελληνικής Βιομηχανίας, η ταπητουργία, η κλωστοϋφαντουργία, η μεταλλουργία κ.α. Επίσης η μουσική, η λογοτεχνία, η επιρροή στην μαγειρική, τον χορό και τη ζωγραφική.
Ο ξεριζωμός συνεισέφερε στην δημιουργία της σύγχρονης Ελλάδας και η συμβολή των προσφύγων στην πολιτική, πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας είναι τεράστια. «Που να σου δώσω να καταλάβεις τι παίρνει ο δύστυχος μαζί του όταν ξενιτεύεται για πάντα…». «…και φτάσαμε. Όσοι φτάσαμε, όπως φτάσαμε, όπου φτάσαμε…»
Πώς «ενσωματώσατε» την παράσταση στον χώρο του Επταπυργίου;
Ο χώρος του Επταπυργίου είναι ένας χώρος γεμάτος ενέργεια. Στην πρώτη μας πρόβα στον χώρο και μόλις ξεκινήσαμε την πρόβα και ακούστηκαν και οι πρώτες νότες από τα υπέροχα τραγούδια που ως μια παράλληλη μουσική αφήγηση αγκαλιάζουν την παράσταση, τελειώνοντας την πρόβα σχολιάσαμε όλοι το ίδιο πράγμα. Ότι η παράσταση και οι αφηγήσεις των ανθρώπων που εμψυχώνουμε, που υπήρξαν, που κάποτε γεννήθηκαν, ξεριζώθηκαν και βρέθηκαν στην Ελλάδα… βρήκαν τον φυσικό τους χώρο. Το Επταπύργιο, τόπος φορτισμένος από ιστορίες ανθρώπων, ήρθε λοιπόν και αγκάλιασε την αφήγηση μας. «Λίγοι ήτανε αυτοί που κρατηθήκανε μαζί μες τα καράβια. Οι πιο πολλοί χωρίστηκαν. Αλλού η μάνα, αλλού η κόρη».
Info
Μουσική επιμέλεια – Ενορχηστρώσεις Κώστας Ματσίγκος
Σκηνοθεσία-κείμενα Εύη Σαρμή
Μουσική Έρευνα Θανάσης Γιώγλου
Βίντεο art Σωτήρης Τσολάκης
Κινησιολογία Τάσος Παπαδόπουλος
Ενδυματολογική επιμέλεια Γεωργία Σουλτανίδου
Σχεδιασμός φώτων: Αθηνά Μπανάβα
Ερμηνεύουν:
Λιζέτα Καλημέρη,
Γιώργος Μπαγιώκης,
Ανδρέας Καρακότας,
Χρήστος Μαστέλος
Ηθοποιοί:
Λάζαρος Γιαννακόπουλος
Μαρία Καραγκιοζίδου
Αλέξανδρος Μιχαηλίδης
Μαρία-Νεφέλη Παρασκευοπούλου
Κορνηλία Προκοπίου
Γιώργος Χριστοφορίδης
Μουσικοί:
Βιολί: Γκουβέντας Κυριάκος
Κανονάκι: Ζαχαριάδου Αναστασία
Ακορντεόν: Θεοδωράνος Θεόδωρος
Κοντραμπάσο: Καμπανταϊδης Γιάννης
Μπουζούκι και Λαούτο: Κουτσούρας Παναγιώτης
Κιθάρα: Ματσίγκος Κώστας
Κρουστά: Χρήστος Τάσιος
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
