γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Βρετανός ΥΠΕΞ 25 Ιουνίου 1956 – «Λύση του 20ο αιώνα η διχοτόμηση»
Φέτος ολοκληρώνονται 75 χρόνια από την διχοτόμηση των Ινδιών. Πολλοί ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι και ιστορικοί, από πολλές χώρες, ασχολούνται αυτές τις μέρες με τα αιματηρά και όχι μόνο γεγονότα των ημερών εκείνων, ώρες πριν την «ανεξαρτησία» των Ινδιών. Διχοτομώντας τη χώρα και μοιράζοντάς την σε δύο χώρες δημιουργώντας στο άλλο ήμισυ το Πακιστάν.
Το Βρετανικό Εθνικό Αρχείο επίσης ανάρτησε αναλύσεις και αναφέρεται σε έγγραφα για τα ιστορικά εκείνα γεγονότα.
Ας δούμε και από δικής μας σκοπιάς την βρετανική εκείνη πολιτική των δεκαετιών του 1940 και 1950, όπου η Βρετανία υποστήριξε και την διχοτόμηση της Κύπρου, μετά την διχοτόμηση των Ινδιών.
Στις 31 Μαΐου 1956 ο διαβόητος βρετανός υψηλόβαθμος Αξιωματούχος στο Φόρειν ΄Οφις Sir Ivone Kirkpatrick δήλωσε σε εσωτερικό σημείωμα ότι εκείνος πρώτος αναφέρθηκε σε λύση διχοτόμησης για την Κύπρο. (Βλέπε άρθρο της γράφουσας στην «Σημερινή» στα 60χρονα της δήλωσης εκείνης 31.5.2016 «Σερ Ιβον Κιρκπάτρικ, ο εμπνευστής της διχοτόμησης».
«Υπεράκτια νήσος» για τους Τούρκους η Κύπρος -« Διχοτόμηση λύση του 20ου αιώνα» ! για τους Βρετανούς
Στις 25 Ιουνίου 1956 ο ιταλός υπ. Εξωτερικών Signor Martino είχε συνάντηση στο Λονδίνο με τον Βρετανό υπ. Εξωτερικών Selwyn Lloyd , τον Sir Ivone Kirkpatrick και άλλους του Φόρειν ΄Οφις. Ο ιταλός υπουργός εξέφρασε τις ανησυχίες του για το Κυπριακό, το οποίο θεωρούσε ως ένα πρόβλημα του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο. Ο Βρετανός υπουργός είπε ότι συζητούσαν το θέμα της αυτοδιάθεσης με τους Τούρκους αλλά ήταν δύσκολο θέμα, καθώς οι Τούρκοι θεωρούσαν την Κύπρο ως μια «υπεράκτια νήσο» (offshore island) και οι αντιδράσεις τους ήταν αρνητικές. Το είχαν αποδείξει τον περασμένο Σεπτέμβριο (εννοούσε το πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης). Ο ιταλός υπουργός ρώτησε αν το είχαν συζητήσει και με τους Έλληνες και η απάντηση ήταν όχι, γιατί ήταν αναγκαίο πρώτα να συμβουλευθούν τους Τούρκους. Ο ιταλός υπουργός είπε πως οι Έλληνες θα δέχονταν μια λύση μέσω του ΝΑΤΟ, που θα έδινε αυτοδιάθεση σε 3-5 χρόνια, βάσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο και όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και σε ελληνική νήσο, όπως π.χ. τη Μήλο. Ουσιαστικά πρόβαλε τις ελληνικές προτάσεις λύσης μέσω ΝΑΤΟ, για Ένωση, με ανταλλάγματα προς το Ηνωμένο Βασίλειο που είχε προτείνει ο Ευάγγελος Αβέρωφ… Οι Βρετανοί ευχαρίστησαν τον ιταλό υπουργό για το ενδιαφέρον του, αλλά απέκλεισαν ανάμιξη του ΝΑΤΟ, επικαλούμενοι κίνδυνο ανάφλεξης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας κτλ. Ο ιταλός πρέσβης που συνόδευε τον υπουργό του, είπε ότι ο Τούρκος πρέσβης στο Λονδίνο, του ανέφερε πως είχε εισηγηθεί στην κυβέρνηση του τη διχοτόμηση, υπολογίζοντας ότι θα κόστιζε κάπου 50 εκ δολάρια για την μετατόπιση του πληθυσμού. Η τουρκική κυβέρνηση του είπε ότι η διχοτόμηση ήταν μια ιδέα, αλλά να την απορρίψει… Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών είπε ότι η διχοτόμηση ήταν η «λύση του 20ουαιώνα» , μια λύση για διεθνή προβλήματα. Υπήρχαν πολλές αντιδράσεις γι΄αυτήν αλλά ίσως να ήταν η έσχατη λύση…»
Συνταγματολόγο λόρδο Cyril John Radcliffe
Στη συνέχεια η βρετανική κυβέρνηση ζήτησε από τον Συνταγματολόγο λόρδο Cyril John Radcliffe να ετοιμάσει συνταγματικές προτάσεις για το Κυπριακό. Τις οποίες αφού διαβουλεύθηκαν με τους Τούρκους και τον Δρ. Νιχάτ Ερίμ παρουσίασε ο Υπουργός Αποικιών στις 19 Δεκεμβρίου 1956 από τη Βουλή των Κοινοτήτων όταν και υποσχέθηκε δημόσια στους Τούρκους (όπως είχε προ-συνεννοηθεί με τον Τούρκο Πρωθυπουργό στην Κωνσταντινούπολη 3 μέρες ενωρίτερα) ότι η διχοτόμηση δεν θα αποκλειόταν σε τελική λύση του Κυπριακού με την αυτοδιάθεση να δίδεται εξίσου και στο 18% των Τούρκων της Κύπρου όπως και στο 82% των Ελλήνων!
Ο λόρδος Cyril John Radcliffe, όμως, ήταν ο συνταγματολόγος της αποικιοκρατίας που είχε ετοιμάσει και τον διχοτομικό χάρτη τον οποίο κατάθεσε στις 9 Αυγούστου 1947, μοιράζοντας την Ινδία και δημιουργώντας το νέο κράτος του Πακιστάν. Τα νέα σύνορα δημοσιεύθηκαν στις 14 Αυγούστου 1947 την ημέρα που ανακοινώθηκε η ανεξαρτησία του Πακιστάν (για τους Μουσουλμάνους) και μία ημέρα πριν την ανεξαρτησία των Ινδιών (για τους Hindus and Sikhs).
Όταν ο Radcliffe είδε το αποτέλεσμα του διαχωρισμού, δηλαδή, 14/15 εκατομμύρια άνθρωποι, περίπου 7 εκ σε κάθε πλευρά να γίνονται πρόσφυγες, πέραν του εκατομμυρίου να σκοτώνονται σε βιαιότητες και όλη την τραγωδία που προκάλεσε σε αμφότερες τις πλευρές των συνόρων που διαμόρφωσε, αρνήθηκε να εισπράξει το μισθό των 40,000 ρουβλιών (τότε 3,000 λίρες). Το 1948 τιμήθηκε με τον Μεγαλόσταυρο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. O Βρετανός ποιητής, που αργότερα πήρε αμερικανική υπηκοότητα W. H. Auden, στο ποίημά του «Διχοτόμηση» το 1966 αναφέρθηκε στο ρόλο του Radcliffe στη διχοτόμηση των Ινδιών και του Πακιστάν. (βλέπε βιβλίο γράφουσας «Διζωνική vs Δημοκρατία» Λεμεσός 2019).
Ο Cyril John Radcliffe έφθασε στις Ινδίες στις 8 Ιουλίου 1947 και του έδωσαν πέντε εβδομάδες να αποφασίσει το σύνορο! Συναντήθηκε με τον συμμαθητή του στο Κολλέγιο το λόρδο Mountbatten, ο οποίος είχε διορισθεί ως Viceroy (αντιβασιλέας) των Ινδιών και άλλους ηγέτες της χώρας και εντός ημερών όρισε το σύνορο της διχοτομικής γραμμής μεταξύ Ινδιών και νεοσύστατου Πακιστάν. Εν μέσω έντονων διαξιφισμών, εχθροπραξιών και αντιδράσεων…
Αξιοσημείωτο το έργο του θεατρικού συγγραφέα Howard Brenton “Drawing the Line” το οποίο επιβεβαιώνει τις ευθύνες του Cyril John Radcliffe . Ο συγγραφέας Howard Brenton ενδιαφέρθηκε για την ιστορία της διχοτομικής γραμμής του Radcliffe καθώς βρισκόταν για διακοπές στις Ινδίες και άκουσε διάφορες ιστορίες από οικογένειες που προσφυγοποιήθηκαν λόγω της νέας γραμμής. Έγραψε γι΄αυτόν (Radcliffe) ως ένα άνθρωπο που πάλεψε με την συνείδησή του: «Υπήρχαν ενδείξεις ότι ο Radcliffe είχε περάσει μαύρη νύχτα της ψυχής του στο σπίτι (που έμενε). Αρνήθηκε να δεχθεί την αμοιβή του, μάζεψε τα χαρτιά του και σχέδια χάρτες, τα πήρε στην Αγγλία και τα έκαψε. Και αρνήθηκε να πει λέξη ακόμα και στην οικογένειά του για το τι συνέβη. Το συγγραφικό μου μυαλό έπαθε υπερένταση όταν ανακάλυψα αυτές τις λεπτομέρειες».
https://www.theguardian.com/stage/2014/jan/07/live-stream-howard-brenton-drawing-the-line
΄Ισως εκείνη του η εμπειρία, η οποία προκάλεσε το μεγάλο αιματοκύλισμα, τον εκτοπισμό εκατομμυρίων, να τον έκανε πιο σοφό όταν καλέστηκε 9 χρόνια αργότερα, να ετοιμάσει Συνταγματικές Προτάσεις για την Κύπρο και θεώρησε ότι δεν υπήρχε η υποδομή για διχοτόμηση στην Κύπρο. Αλλά τελικά δέχθηκε να συμβιβαστεί με τις οδηγίες που είχε από την βρετανική κυβέρνηση και εν μέρει με τις απαιτήσεις του Δρ. Νιχάτ Ερίμ…
Τελικά την Κύπρο τότε, από τη διχοτόμηση έσωσαν οι αμερικανικές αντιδράσεις και η απόρριψη των βρετανο-τουρκικών σχεδίων διχοτόμησης. Τα οποία έστειλε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ το Φόρειν ΄Οφις με επικεφαλής των μοχθηρό ανθέλληνα Sir Ivone Kirkpatrick, ευελπιστώντας στην αποδοχή τους. Αντιθέτως απορρίφθηκαν ρητώς από το Αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ τονίζοντας (σημείο 11 του επισυναπτόμενου εγγράφου):
“11. Θα ήταν σοβαρό λάθος το υποστηριχτεί μια λύση την οποία η πλειοψηφία του λαού – οι Κύπριοι – θα απορρίψουν» . (βλέπε βιβλία γράφουσας).
Όμως, η ανθελληνική πολιτική του Φόρειν ΄Οφις δε έλεγε να σταματήσει, την «εκτέλεσή» της ανέλαβε το 1974 η Εργατική Σοσιαλιστική Κυβέρνηση των Harold Wilson/James Callaghan σε συνεργασία με την Σοσιαλιστική τουρκική κυβέρνηση σφαγέα Bulent Ecevit…
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ: ΣΗΜΕΡΙΝΗ 21/8/2022
