του Δρ. Μάριου Παναγιώτη Ευθυμιόπουλου*
Οι κινήσεις της Τουρκίας φαίνεται πως αποτελούν μέρος μακροχρόνιας στρατηγικής και τακτικής προσπάθειας της Τουρκίας για πολιτική και στρατιωτική παρουσία θαλασσίως, χερσαίως και εναερίως, στο σύνολο της Μεσογείου δια μέσου και του Αιγαίου. Η λεγόμενη «Γαλάζια Πατρίδα» αποτελεί μια επεκτατική όσο και αναθεωρητική πολιτική τους. Είναι πλέον συνεχής η προσπάθεια για μια «αποσταθεροποίηση», στο σύνολο των χωρών που περιβάλλονται και όχι μόνο για την Ελλάδα και την Κύπρο αλλά και άλλες χώρες της Μεσογείου και της Ευρώπης. Όπου «νομίζει δηλαδή ότι του περνά». Ο Πρόεδρος Ερντογάν προσπαθεί να υλοποιήσει τα σχέδια του, με «γκεμπελικό τρόπο και πλάνο».
Οι κινήσεις τους δεν μας φοβίζουν, δεν μας πτοούν. Οι κινήσεις αυτές, υπό κάποιο πρίσμα είναι αναμενόμενες. Γιατί ο Ερντογάν είναι εν’ τέλει προβλέψιμος. Όσο και να θέλει να μας κάνει να πιστεύουμε ότι είναι εντελώς απρόβλεπτος. Αντιθέτως, οι κινήσεις αυτές μας κάνουν να γίνουμε πιο ισχυροί. Έτσι είναι η στιγμή ευκαιρίας της Ελλάδας να στραφεί στο σύνολο απέναντι σε όλες τις μορφές υβριδικών απειλών και σε όλα τα επίπεδα. Ειρωνικά, τα γεγονότα αυτά όσο και να φαίνονται ιδιαίτερα σημαντικά, μας βοηθούν να δημιουργήσουμε επιτελικά και πολιτικά τα δικά μας σχέδια.
Έχουμε μπροστά μας μια ευκαιρία για μια ουσιαστική και εκ’ του συνόλου στρατηγική: πολιτική και στρατιωτική αναβάθμιση, οικονομική και κοινωνική, εμπορική δια μέσου αναβάθμισης ρόλου και καινοτομίας. Μια πολιτική που από όσο φαίνεται διαμορφώνεται και θα συνεχίσει να διαμορφώνεται σε πολλαπλά επίπεδα της δημόσιας και ιδιωτικής διοίκησης και μεταξύ τους συνεργασίας. Χρειάζεται συνέχεια. Συνοχή, πραγματιστική. Ρεαλιστική προσέγγιση. Χρειάζεται ισχυρή πολιτική οικονομία. Για να διαμορφώσουμε μια στρατηγική που να γίνει πολυεπίπεδη, πολυδιάστατη. Ολιστική και συγκεκριμένη συνάμα. Περιφερειακή και διεθνής. Που να εμπεριέχει το τακτικό και επιχειρησιακό κομμάτι της Ελλάδος ως προς όλες τις απειλές αλλά και τις ευκαιρίες.
Ο Ερντογάν πιστεύει πως μπορεί να έχει μόνιμη διέξοδο, αλλά και παρουσία στη Μεσόγειο, χωρίς να έχει κανένα έλεγχο. Για πολλούς λόγους. Γιατί πιστεύει ο ίδιος προσωπικά ότι είναι «χρέος τους». Για αυτό και πολλά ειπώθηκαν για το «νέο-οθωμανικό» προγραμματισμό. Αλλά φαίνεται πως πράττει εναντίον όλων και στο σύνολο της Ευρώπης. Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που συνεχίζει να προσβάλει. Ας αναφέρουμε ορισμένα διαφορετικά παραδείγματα που δείχνουν την «πολυδιάστατη γκεμπελική πολιτική της Τουρκίας». Σε πρόσφατη κίνηση της ειρηνευτικής θαλάσσιας δύναμης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «Irini» υπό το Πρίσμα του ΟΗΕ, όπου πλοία της ΕΕ, προσπάθησαν να προσεγγίσουν για έλεγχο ανοιχτά θαλασσίου χώρου στην Λιβύη τουρκικά πλοία, τα τελευταία αρνήθηκαν να περάσουν από έλεγχο. Γιατί δεν αναγνωρίζουν τις αποφάσεις και ούτε τα ψηφίσματα. Και βεβαίως δεν είναι η πρώτη φορά.
Το ίδιο έγινε και τους πρώτους μήνες του 2021, και του 2022 και αντίστοιχα γεγονότα γίνονται συνέχεια. Ακόμα πιο πρόσφατα εντός του Οκτωβρίου του 2022, ο υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας παροτρύνει Τούρκους υπηκόους που διαμένουν σε Ευρωπαϊκές χώρες να βάλουν εναντίον των χωρών που διαμένουν, δηλαδή των νόμων της κάθε χώρας, και σεβασμού αυτών, ώστε να αντισταθούν στην πολιτική των Αρμενίων της Διασποράς για τα πλήγματα που επιτελούν οι Τούρκοι βοηθώντας τους Αζέρους συμμάχους τους. Ταυτοχρόνως θέλουν να προβάλλουν την ανάγκη για περισσότερες όπως αποκαλούν «τουρκογενείς» χώρες να συμβάλουν στον οργανισμό τουρκογενών χωρών ένα δημιούργημα στην αντίθετη πλεύση πολλών χωρών της Μεσογείου. Επιδιώκοντας πλήρη αποκοπή μεταξύ άλλων των κατεχομένων της Κύπρου από την Κυπριακή Δημοκρατία ώστε να εντάξουν το ψευδοκράτος ως «χώρα μέλος» όταν άλλες χώρες συμμετέχουν και άλλες συνυπάρχουν ως «παρατηρητές».
Έτσι εμμέσως ετοιμάζουν μια πολιτική μαζική προβοκάτσια για το Κυπριακό, που θα ενταθεί τους επόμενους μήνες και σίγουρα αμέσως μετά τις προεδρικές εκλογές 2023 στην Κυπριακή Δημοκρατία, ανεξαρτήτου αποτελέσματος και συνεπώς ηγεσίας. Μας ανακοινώνει πως θα ενισχύσει τις τουρκικές δυνάμεις στα κατεχόμενα στην Κύπρο. Ταυτόχρονα σε χώρες με μεγάλο αριθμό τούρκων υπηκόων που κατά τα άλλα αναζητούν «καλύτερη ζωή» καλεί σε θρησκευτικής πολιτικής ανασύνταξη και πολιτική «εγρήγορσή» όσο τελεί σε κατασκευές έργων με σημασία (σχολείων και τεμένων), ότι έκανε με το γκιουλέν τόσα χρόνια, τώρα το κάνει δια μέσου της Diyanet, μιας δημόσιας θρησκευτικής υπηρεσίας.
Το τελευταίο στοιχείο άρχισε ως ιδέα το 2014. Άρχισε να ισχυροποιείται από την ανακοίνωση το Μάρτιο του 2015, σε χώρες που θεωρεί κλειδιά την κατασκευή περισσοτέρων από 100 τεμένων, ωστόσο υπό τουρκική διδασκαλία και θρησκευτικό κατηχητισμό. Στοιχείο που αποκαλεί πολιτιστικό στοιχείο αλλά στην πραγματικότητα, προσπαθεί να διαμορφώσει πολιτική εικόνα ηγεσίας. Να ανασυντάξει ομόθρησκούς και οικονομικά ασθενέστερους προς το μέρος του, που θα επιτελέσουν τον προπομπό υβριδικής απειλής. Μιας απειλής που ο ίδιος ο Ερντογάν αποκαλεί ανάγκη για να είναι περισσότερο εμπλεκόμενη η Τουρκία. Να είναι εταίρος διαλόγου και κυρίως δύναμης πολιτικής/θρησκευτικής ασφαλείας. Για αυτό και ο «νέο-οθωμανισμός».
Οι στρατηγικές συμμαχίες σταδιακά διαμορφώνονται και διαμορφώνουν εικόνα δύναμης και συνάμα εκφοβισμού «για το μέλλον της Ευρώπης χωρίς την Τουρκία». Υπό το πρίσμα ανάγκης «σεβασμού της θρησκευτικής διαφορετικότητας» που στα πλαίσια τα περιφερειακά -Βαλκάνια, Νότιο Ανατολική Ευρώπη μεταφράζεται για την Τουρκία σε «ιστορική ανάγκη παρουσίας ασφαλείας της Τουρκίας».
Επικαλούμενη το Οθωμανικό παρελθόν άλλαξε και το συνταγματικό της όνομα. Αλλά ιστορικά διαγράφοντας το πλέον επίκαιρο παρελθόν του Οθωμανισμού. Δέχεται στο προεδρικό του παλάτι τρομοκρατικές διεθνείς ομάδες. Χτίζει συμμαχίες με χώρες που απειλούν άλλες σύμμαχες χώρες και στρατηγικούς εταίρους της Ελλάδας. Προτρέπει με διαφόρους τρόπους για εθνικιστικές συγκεντρώσεις, «καμπάνες» παραγωγής τουρκικής σαπουνόπερας, δηλαδή φτηνής πώλησης στην τηλεόραση. Όλα αυτά δεν βοηθούν ούτε σε ένα μελλοντικό διάλογο, άλλα ούτε στην εξέλιξη των σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και της Ευρώπης, της Ελλάδος και της Κύπρου.
Ας είμαστε ειλικρινείς: Απομακρύνθηκε από τις αξίες της Ευρώπης στο σύνολο. Αποτελεί απειλή σε πολλά θέματα. Δεν είναι καλός γείτονας. Συνεχίζει να τελεί υπό κατοχή η Βόρεια πλευρά της Κυπριακής Δημοκρατίας παρανόμως και δεν επιθυμεί να διαπραγματευτεί. Θέλει να έχει μέλλον με την Ευρώπη λόγω του πιθανού πολλαπλασιασμού ατόμων νέο-οθωμανικής τάσης μέχρι και εξτρεμιστών αλλά προς το παρόν εκμεταλλεύεται το μεταναστευτικό.
Η συνθήκη της Λωζάννης λήγει το 2023 (η συμπλήρωση των 100 χρόνων). Αναμένεται πως η Τουρκία θα προσβάλει νομικά την συνθήκη. Εξίσου δεν θα πρέπει κανείς να αναμένει πως η Τουρκία θα συμφωνήσει στο εγγύς μέλλον με μια πιθανή αναγνώριση και υπογραφή της διεθνούς Συνθήκης των Θαλασσών. Δεν θέλει ΑΟΖ με καμία γείτονα χώρα εκτός της Ρωσίας λόγω της συμφωνίας του 1982 με την Τότε Σοβιετική Ένωση. Έτσι θα υποστηρίξει να μείνει η Κριμαία συγκεκριμένα στην Ρωσία σε περίπτωση που θα υπάρξει κάποια στρατιωτική εξέλιξη στην παράνομη εισβολή και παραμονή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αν αυτό χρειαστεί. Θα επιδιώξει αναγνώριση των κατεχομένων μετά το Φεβρουάριου του 2023 ως κράτος και θα δώσει την επιλογή ενσωμάτωσης με την Τουρκία. Αυτά πιστεύεται πως θα πράξει.
Συνεπώς πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. Οι πολιτικές μας επιλογές πρέπει να είναι και να γίνει συνεχιζόμενος τρόπος ζωής. Ελλάδος και Κύπρου. Πρέπει να έχουμε ως μονόδρομο την πραγματική ανάπτυξη εντός και εκτός χώρας και χωρών μας. Πρέπει να πάρουμε ουσιαστικές πραγματικές και ρεαλιστικές αλλά και μεγαλεπήβολες μακροχρόνιες πρωτοβουλίες. Πρέπει να εισαγάγουμε την καινοτομία σε όλα τα επίπεδα και την αναβάθμιση, και την αναγέννηση ιδεών και πράξεων σε όλα τα επίπεδα και όπου χρειαστεί. Πρέπει να γίνει ο κόσμος μας ισχυρός παντού. Να πολλαπλασιαστούμε. Να δημιουργήσουμε την δική μας πυξίδα.
Όλα είναι θέμα δύναμης αλλά και δυναμικής ευκαιριών, πολιτικού οράματος και ηγεσίας. Χρειαζόμαστε αυξανόμενη πολιτική βούληση, επιχειρησιακή πρακτική και στρατηγική συνοχή και συνέχεια.
*Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας
Πρόεδρος Τμήματος Ιστορίας, Πολιτικής και Διεθνών Σπουδών
Αναπληρωτής Καθηγητής, Διεθνούς Ασφάλειας και Στρατηγικής
Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος
Πρόεδρος του Strategy International (SI) Ltd.
Email: m.efthymiopoulos@nup.ac.cy οr marios@strategyinternational.org
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
