Ο ρόλος των γυναικών στην επίτευξη ειρήνης και ασφάλειας: Από τη θεωρία στην πράξη

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στις 06/11/2023, συζήτησε το ακόλουθο θέμα:

Ο ρόλος των γυναικών στην επίτευξη ειρήνης και ασφάλειας: Από τη θεωρία στην πράξη

Ειδική συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ισότητας Ανδρών-Γυναικών πραγματοποιήθηκε στη Βουλή, με θέμα «Γυναίκες στη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια: Από τη θεωρία στην πράξη» και καλεσμένες δεκάδες γυναίκες της πολιτικής, της κοινωνίας των πολιτών και της διεθνούς διπλωματίας, οι οποίες εξέθεσαν τις απόψεις τους για την προώθηση του ρόλου των γυναικών σε θέματα διεθνούς πολιτικής, ειρήνης και ασφάλειας. 

Η συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της Προέδρου της Επιτροπής και Αντιπροέδρου της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (Κ.Σ.ΟΑΣΕ), Ειρήνης Χαραλαμπίδου, η οποία απηύθυνε εισαγωγικό χαιρετισμό στη συνεδρίαση. Χαιρετισμό απηύθυναν επίσης η Πρόεδρος της Βουλής, Αννίτα Δημητρίου, η σύζυγος του Προέδρου της Δημοκρατίας, Φιλίππα Καρσερά – Χριστοδουλίδη, η Υπουργός Δικαιοσύνης, Άννα Κουκκίδη – Προκοπίου, η Πρέσβειρα της Γαλλίας, Σαλίνα Γκρενέτ-Καταλάνο, η Πρόεδρος της Κ.Σ. ΟΑΣΕ, Πία Καούμα, και η πρώην αντιπρόσωπος της Κύπρου στον ΟΑΣΕ, Έλενα Ράφτη. 

Η κ. Χαραλαμπίδου καλωσόρισε τις συμμετέχουσες, επισημαίνοντας ότι είναι γυναίκες που αφήνουν το στίγμα τους στην πολιτική, τη διπλωματία και την κοινωνία των πολιτών. Υπογράμμισε τη σημασία του Ψηφίσματος 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο οποίο αναδεικνύεται η σημασία της πλήρους και ενεργού συμμετοχής των γυναικών στην πρόληψη και επίλυση των συγκρούσεων και στην οικοδόμηση και διατήρηση της ειρήνης. 

Επεσήμανε, όμως, ότι «η πορεία προς την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών είναι, όπως επισήμανε, αργή, γιατί ακριβώς η συμμετοχή των γυναικών στην ασφάλεια αποτελεί ζήτημα εξουσίας, την οποία, κανένας δεν θέλει να μοιραστεί, ειδικά σε κοινωνίες, όπου κυριαρχούν πατριαρχικά στερεότυπα». 

Η κ. Χαραλαμπίδου σημείωσε ότι, ως Αντιπρόεδρος της Κ.Σ. ΟΑΣΕ, κατέθεσε τροπολογίες που άλλαξαν τον Κανονισμό Λειτουργίας του Οργανισμού, ώστε να λαμβάνεται υπόψη η ανάγκη για ισότιμη εκπροσώπηση των φύλων κατά τον διορισμό αξιωματούχων της Συνέλευσης. 

Εκφράζοντας ανησυχία για τις γεωπολιτικές αλλαγές που υπονομεύουν τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, αναφέρεθηκε σε σοβαρές οικονομικές συνέπειες σε κράτη-μέλη της ΕΕ, ως αποτέλεσμα των κυρώσεων που επέβαλαν στη βάση αρχών του διεθνούς δικαίου. Μίλησε, ακόμα, για την κατάσταση μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, που δημιουργεί αστάθεια στην περιοχή του Νότιου Καυκάσου, καθώς και για τη στασιμότητα στο Κυπριακό. Μίλησε, ακόμα, για τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς εναντίον Ισραηλινών αμάχων την 7η Οκτωβρίο, λέγοντας ότι έχουν αποσταθεροποιήσει ολόκληρη την Μέση Ανατολή και την περιοχή της Μεσογείου. 

Πρόσθεσε, εξάλλου, ότι «ο Τούρκος Πρόεδρος, με τις εμπρηστικές δηλώσεις του, επιδιώκει να αναβαθμίσει τον ρόλο του σε προστάτη του μουσουλμανικού κόσμου, δικαιολογώντας εγκλήματα που συγκλόνισαν την υφήλιο» και ότι «απώτερος στόχος του κ. Ερντογάν, είναι η διατήρηση αναθεωρητικών φιλοδοξιών και η αύξηση της επιρροής της Τουρκίας στη Μεσόγειο, στην Αραβική Χερσόνησο, στον Νότιο Καύκασο και στην Κεντρική Ασία». 

Κατέληξε ότι, «εν μέσω αυτής της «τέλειας καταιγίδας», ο ρόλος των γυναικών σε θέματα ειρήνης και ασφάλειας παραμένει υψίστης σημασίας». 

Η Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Αννίτα Δημητρίου, στον χαιρετισμό της σημείωσε ως πολύ θετική εξέλιξη τη συμμετοχή περισσότερων γυναικών σε θέματα και διαδικασίες που σχετίζονται με την ασφάλεια και την ειρήνη. Επεσήμανε, ωστόσο, ότι η όποια πρόοδος επιτυγχάνεται δεν είναι άνευ ετέρου αναμενόμενη, αλλά είναι το αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς δεκαετιών, η οποία δεν τυγχάνει της δέουσας προβολής και αναγνώρισης. 

«Τέτοιες πρωτοβουλίες είναι πολύ σημαντικές γιατί προσδίδουν ορατότητα σε γυναίκες που πρωτοστατούν στην πολιτική, στη διπλωματία και στην κοινωνία των πολιτών, που είναι αναγκαία για να ενθαρρυνθούν περισσότερες γυναίκες και κορίτσια να δραστηριοποιηθούν στους τομείς αυτούς», υπογράμμισε η κ. Δημητρίου. 

Η Πρόεδρος της Βουλής αναφέρθηκε στον αντίκτυπο των εμπόλεμων συγκρούσεων στις γυναίκες, λέγοντας ότι οι συγκρούσεις εντείνουν την ανισότητα των φύλων, τη φτώχεια και τη θυματοποίηση των γυναικών. «Οι σκηνές που βλέπουμε να εκτυλίσσονται στο Ισραήλ και στη Γάζα προκαλούν τρόμο», είπε, προσθέτοντας ότι «η τρομοκρατία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί και καμία ανοχή δεν μπορεί να επιδειχθεί στις φρικαλεότητες που διαπράττονται εναντίον παιδιών και γυναικών». 

Η Πρόεδρος της Βουλής σημείωσε τη δηλωθείσα ετοιμότητα της Κύπρου να συμβάλει με κάθε δυνατό τρόπο στις προσπάθειες αυτές, έτι δε περαιτέρω γιατί λόγω της δικής της οδυνηρής εμπειρίας, γνωρίζει τις συνέπειες των ένοπλων συγκρούσεων για τις γυναίκες και τα κορίτσια. Επεσήμανε, δε, ότι το 1974 η σεξουαλική βία εναντίον γυναικών και κοριτσιών χρησιμοποιήθηκε συστηματικά ως όπλο πολέμου, καθώς Κύπριες γυναίκες βιάστηκαν, βασανίστηκαν και πολλές δολοφονήθηκαν άγρια. 

Η κ. Δημητρίου αναφέρθηκε επίσης στη σημαντική συνεισφορά των γυναικών, στον απόηχο της τουρκικής εισβολής και κατοχής τμήματος του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας, στις προσπάθειες για αποκατάσταση του κοινωνικού ιστού και της κατεστραμμένης οικονομίας της χώρας, καθώς και στη συμβολή Ελληνοκυπριακών και Τουρκοκυπριακών γυναικείων οργανώσεων στη προσπάθεια επαναπροσέγγισης των δύο κοινοτήτων, με στόχο την επανένωση της Κύπρου. 

Η Πρόεδρος της Βουλής τόνισε ότι η αποτελεσματική συμμετοχή των γυναικών στις ειρηνευτικές διαδικασίες και σε δραστηριότητες διαμεσολάβησης και λήψης αποφάσεων, όπως προνοεί το ψήφισμα 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της δυναμικής των συγκρούσεων και την ανάπτυξη αποτελεσματικών στρατηγικών πρόληψής τους. 

Καταλήγοντας, η κ. Δημητρίου εξέφρασε την ετοιμότητα της Βουλής των Αντιπροσώπων για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών και συνεργειών με γυναίκες που δραστηριοποιούνται στους τομείς της ειρήνης και  ασφάλειας, τόσο στο πλαίσιο του νομοθετικού έργου και της άσκησης κοινοβουλευτικού ελέγχου όσο και στο πλαίσιο ευρύτερα της κοινοβουλευτικής διπλωματίας.

Η σύζυγος του Προέδρου της Δημοκρατίας, Φιλίππα Καρσερά-Χριστοδουλίδη, μιλώντας με βάση και την πολυετή εμπειρία της στο διπλωματικό σώμα, σημείωσε ότι η συζήτηση για τη συμμετοχή των γυναικών ως προς τις διεργασίες για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια είναι επίκαιρη όσο ποτέ και ευχαρίστησε την Πρόεδρο της Επιτροπής για την πρωτοβουλία. 

«Κατά τη γνώμη μου, η συζήτηση αυτού του θέματος με τη συμμετοχή άξιων και ικανών γυναικών ειδικά στη Βουλή των Αντιπροσώπων δηλοί πολιτική ωρίμανση η οποία έρχεται αργά, μεν, αλλά δυναμικά, αν την αντικρίζει κανείς συνδυαστικά με το πρόγραμμα και τις πολιτικές που προωθεί και η νέα διακυβέρνηση του συζύγου μου, Νίκου Χριστοδουλίδη», σημείωσε. 

Απευθυνόμενη στις συμμετέχουσες, επεσήμανε ότι με την ασφάλεια και τη σταθερότητα να βρίσκονται σε κίνδυνο λόγω των κρίσεων που εκδηλώνονται, γίνεται φανερό πόσο εύκολα μπορεί να αλλάξουν οι συνθήκες και πόσο ευαίσθητες μπορεί να είναι οι γυναίκες σε τέτοιες αλλαγές. 

Επεσήμανε τη σημασία του ψηφίσματος 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ, το οποίο, όπως είπε, αναγνωρίζει τον ρόλο των γυναικών στην επίλυση συγκρούσεων και στην διατήρηση και αποκατάσταση της ειρήνης. «Όποτε υπάρχει σύγκρουση, οι γυναίκες πρέπει να έχουν ρόλο στην επίλυσή της», υπογράμμισε. 

Πρόσθεσε ότι από την προσωπική της εμπειρία, έχει διαπιστώσει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι γυναίκες στις διεθνείς σχέσεις, σημειώνοντας ότι οι πολλαπλοί ρόλοι που έχουν, ως σύζυγοι, μητέρες, κόρες, τους επιτρέπουν να εστιάζουν σε αυτά που είναι όντως σημαντικά. 

«Αν θέλουμε να διασφαλίσουμε ίση και δίκαιη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική και σε άλλους τομείς, πρέπει να δημιουργήσουμε συνθήκες που να επιτρέπουν στις γυναίκες να προοδεύσουν, χωρίς να εγκαταλείπουν τους ρόλους τους ως μητέρες, κόρες, σύζυγοι», είπε. 

Η Πρόεδρος της ΚΣ ΟΑΣΕ, Πία Καούμα, χαιρέτισε με βιντεοσκοπημένο μήνυμα τη συνεδρίαση, αναφέροντας ότι στο κοινοβούλιο της χώρας της, της Φιλανδίας, έχουν γίνει σημαντικά βήματα για τη συμμετοχή των γυναικών, με το 46% των μελών να είναι γυναίκες. Επεσήμανε, δε, ότι η ουσιαστική συμμετοχή των γυναικών, μπορεί να αποτρέψει την εκδήλωση συγκρούσεων. Κατέληξε, δε, ότι πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια για προστασία των γυναικών και ότι χρειάζεται προσοχή σε νέες απειλές που εμφανίζονται για τη ζωή των γυναικών. 

Η Υπουργός Δικαιοσύνης, Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου, ανέφερε ότι θα ήταν καλό μια τέτοια συνεδρίαση να αφιερωθεί στις γυναίκες της Κύπρου που υπέφεραν κατά την τουρκική εισβολή το 1974 και υπέστησαν βιασμούς και επιθέσεις, υπενθυμίζοντας ότι κάποιες από αυτές τις γυναίκες είναι σήμερα ζωντανές. 

Ακολούθως, ανέφερε ότι συχνά υπάρχει η πεποίθηση μεταξύ των ανδρών ότι είναι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας και ότι οι γυναίκες σχετίζονται κυρίως με θέματα ειρήνης. Αναφέρθηκε, όμως, στο ζήτημα της «συμπεριληπτικής ασφάλειας», η οποία λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες όλων όσων εμπλέκονται σε ένα ζήτημα. «Οι γυναίκες έχουν διαφορετική αντίληψη της ασφάλειας, απ’ ότι οι άντρες», εξήγησε, λέγοντας ότι τις απασχολούν περισσότερα οι βασικές ανάγκες διαβίωσης και τα βασικά δικαιώματα, που σχετίζονται με παιδιά, με περίθαλψη, με κοινωνική ασφάλεια. 

Παραπέμποντας σε έρευνες, σημείωσε ακόμα ότι, όταν οι γυναίκες εμπλέκονται σε ειρηνευτικές διαδικασίες, η ειρήνη διαρκεί περισσότερο, γιατί είναι πιο συμπεριληπτική, πιο βιώσιμη. Πρόσθεσε, δε, ότι «οι γυναίκες είναι καλύτεροι διαπραγματευτές από τους άντρες, ιδίως όταν διαπραγματεύονται εκ μέρους άλλων», σημειώνοντας ότι δημιουργούν συγκλίσεις και εστιάζουν περισσότερο σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 

Η Πρέσβειρα της Γαλλίας στην Κύπρο, Σαλίνα Γκρενέτ-Καταλάνο, χαιρέτισε επίσης τη συνεδρίαση, σημειώνοντας ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι συχνά τα κύρια θύματα συγκρούσεων. «Στο πλαίσιο της φριχτής σύγκρουσης που μαίνεται στη Μέση Ανατολή, στέλνουμε τις σκέψεις μας ιδιαίτερα στους άμαχους που επηρεάζονται από την κρίση σε Ισραήλ και Γάζα και ιδίως στις γυναίκες και τα παιδιά», είπε. 

Μίλησε, ακόμα, για την προώθηση της «φεμινιστικής διπλωματίας», για την προάσπιση των δικαιωμάτων γυναικών και κοριτσιών, υπογραμμίζοντας ότι «οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας, δε θα τύχουν σωστής διαχείρισης χωρίς πλήρη, ισότιμη, ουσιαστική και αποτελεσματική συμμετοχή γυναικών και κοριτσιών». 

Αναφέρθηκε, επίσης, σε κινήσεις που γίνονται στη Γαλλία για αναθεώρηση του Συντάγματος, ώστε να ενσωματωθεί σε αυτό το δικαίωμα στην άμβλωση, λέγοντας ότι, αν αυτό επιτευχθεί, η Γαλλία θα είναι η πρώτη χώρα που το θεσμοθετεί. 

Σημείωσε, τέλος, ότι η Γαλλία στηρίζει περίπου 1000 οργανώσεις για την προάσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών σε περισσότερες από 70 χώρες, ιδίως χώρες με χαμηλότερα εισοδήματα. 

Τέλος, η Έλενα Ράφτη, πρώην μόνιμη αντιπρόσωπος της Κύπρου στον ΟΑΣΕ, υπογράμμισε στον χαιρετισμό της την εξαιρετική δυνατότητα των γυναικών να λειτουργήσουν ως παράγοντες αλλαγής, προσθέτοντας ότι είναι μία κοινωνική ομάδα που πλήττεται δυσανάλογα πολύ από τις συγκρούσεις. 

Υπογράμμισε, ακόμα, να υπάρξει συνεργασία με τους άντρες για την προώθηση της ατζέντας των γυναικών σε θέματα ειρήνης και ασφάλειας, καθώς η συμμετοχή τους στις διαδικασίες αυτές είναι ωφέλιμη για ολόκληρη την κοινωνία. Σημείωσε ότι θα πρέπει να εντοπιστούν τα προβλήματα, οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις στην προώθηση της ατζέντας αυτής, προκειμένου να τύχουν διαχείρισης.

Nomoplatform-ΚΥΠΕ