Στις 9 Μαΐου, έκλεισε, τουλάχιστον προς στιγμήν, η συνάντηση Μπάιντεν με Ερντογάν, στην οποία θα συζητηθούν τόσο το μέλλον των αμερικανοτουρκικών σχέσεων σε σχέση με τα αμυντικά προγράμματα όσο τα επιμέρους φλέγοντα θέματα της μεσανατολικής περιοχής και πιο συγκεκριμένα, ο Πόλεμος Ισραήλ -Χαμάς, το Παλαιστινιακό, οι σχέσεις Τουρκίας με Ρωσία, το Ουκρανικό, το Κουρδικό, τα ζητήματα ασφάλειας στην Ερυθρά Θάλασσα…
Θέματα που το τουρκικό κράτος φέρει μερίδιο ευθύνης για την επιδείνωση της πολιτικής κατάστασης που υφίσταται σε περιφερειακό επίπεδο.
Παρενθετικά, για την ακρίβεια των πραγμάτων, οφείλουμε να πούμε, ότι η είδηση που υπήρχε για συνάντηση ανάμεσα σε Έλληνα πρωθυπουργό και Αμερικανό πρόεδρο για τις αρχές του Απρίλη, δεν ήταν παρά μία πρόθεση των δύο πλευρών και κυρίως του Τζο Μπάιντεν λόγω της στενής σχέσης των δύο κρατών, την οποία βιάστηκε να ανακοινώσει ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα, χωρίς να έχουν οριστικοποιηθεί τα προγράμματα των δύο ανδρών. Από διπλωματική αβρότητα τόσο της ελληνικής όσο και της αμερικανικής πλευράς δεν υπήρχε πρόθεση να εκτεθεί ο ελληνοαμερικανικής καταγωγής πρέσβης, οπότε σε χαλαρό πλαίσιο συζητιόταν από τα δύο διπλωματικά επιτελεία μία ενδεχόμενη συνάντηση.Οπότε, κάθε άλλο παρά είναι δόκιμο να λέγεται, ότι υπήρχε ακύρωση της συνάντησης, αλλά οι ημερομηνίες που είχαν διερευνηθεί από τις δύο πλευρές ως ενδεικτικές και πιο πιθανές προσέκρουσαν στα προγράμματα των δύο ηγετών.
Από εκεί και ύστερα, επανερχόμενη στη συνάντηση των προέδρων ΗΠΑ και Τουρκίας, κάτω από ποιο πλαίσιο οφείλουμε να την ερμηνεύσουμε; Ως προσπάθεια να καταδειχθεί ότι τα δύο κράτη άφησαν πίσω τις τεταμένες σχέσεις των τελευταίων δύο χρόνων;
Υπάρχει διάχυτη στην πολιτικο- διπλωματική ατμόσφαιρα και στο δημοσιογραφικό προσκήνιο ότι στις 9 Μαΐου οι δύο πρόεδροι θα υπογράψουν την αμυντική συμφωνία πώλησης εξοπλισμού στο τουρκικό κράτος. Ωστόσο, είναι καλό να δώσουμε κάποιες παραμέτρους, που αναδεικνύουν το επικοινωνιακό τρικ των Αμερικανών όχι μόνο να “αποσοβήσουν” το τεταμένο κλίμα των δύο μερών, αλλά κυρίως να κρατήσουν την Τουρκία σε μία κατάσταση εφησυχασμού μέχρι τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ (τον προσεχή Νοέμβριο).
1. Καθώς ήδη έχει δημοσιοποιηθεί η ατζέντα των θεμάτων που θα συζητηθούν από τα δύο μέρη, είναι πολύ δύσκολο ο Αμερικανός πρόεδρος να σβήσει με μονοκοντυλιά τη συμμετοχή και μάλιστα τον υπονομευτικό ρόλο της Τουρκίας στα ζητήματα αυτά, που δεν αφορούν μόνο τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, αλλά το ρόλο που θέλει η Αμερική να διαδραματίσει και να έχει στη Μεσανατολική περιοχή σε σχέση με τα κράτη της, αραβικά και Ισραήλ.
2. Ναι μεν, οι ΗΠΑ έχουν ουσιαστικό ρόλο τη δεδομένη στιγμή στον πόλεμο που υφίσταται στο ισραηλινό έδαφος, αλλά ας μην ξεχνάμε, ότι ένα διπλωματικό “παραστράτημα” και μία νέα επαναπροσέγγιση με την Τουρκία την παρούσα περίοδο, αυτομάτως ανοίγει το δρόμο τόσο σε Γαλλία όσο και Γερμανία να διαπραγματευτούν εκ νέου το ρόλο τους στην περιοχή και μάλιστα στα δύο ανοιχτά θέματα, το Ουκρανικό και το Παλαιστινιακό. Και μπορεί η άνευρη Ευρωπαϊκή Ένωση ως πολιτικός χώρος να άγεται και να φέρεται από τα γραφειοκρατικά συμφέροντα και τα προσωπικά συμφέροντα των ανώτατων αξιωματούχων σε σχέση με το ρόλο που θα έχουν οι ίδιοι την επόμενη ημέρα στο Θεσμό, όμως τα κράτη μέλη, και ειδικά συγκεκριμένες χώρες “πλέκουν” σε νέα πλαίσια την παρουσία τους στην ευρύτερη περιοχή. ΗΠΑ, Γαλλία και Γερμανία είναι άσπονδες φίλες, διεκδικώντας ξεχωριστά το ρόλο τους στη Μέση Ανατολή και ευρύτερα στην Ασία.
3. Εάν οι ΗΠΑ, και εν προκειμένω η κυβέρνηση Μπάιντεν, ήθελαν να δείξουν ότι με την Τουρκία τα μεταξύ τους ζητήματα έχουν λυθεί, ιδίως μετά τη συναίνεση του τουρκικού κράτους για την προσχώρηση της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ήδη θα είχε γίνει η συνάντηση των δύο προέδρων ή έστω μία μεταξύ τους τηλεφωνική επικοινωνία/ τηλεδιάσκεψη, ώστε ο Μπάιντεν να βοηθήσει τον Ερντογάν με τις δημοτικές εκλογές που διεξάγονται αύριο στην Τουρκία και έχουν βαρύνουσα σημασία για το κόμμα του Τούρκου προέδρου όσον αφορά τη νίκη των υποψηφίων του σε Κωνσταντινούπολη και Άγκυρα.
4. Οι ΗΠΑ τη δεδομένη στιγμή χειρίζονται κάτω από επικοινωνιακό και μόνο πλαίσιο τη σχέση τους με την Τουρκία, αφήνοντάς την να περιμένει και να προσμένει. Ένα είδος υποσχετικού που είναι ακραιφνώς επικοινωνιακό, αποτελεί από τον αμερικανικό Στρατό τόσο η αγορά 116 χιλιάδων βλημάτων πυροβολικού που κατασκευάζει τουρκική, αμυντική βιομηχανία, όσο και η προμήθειά του με ΤΝΤ, η οποία χρησιμοποιείται στη γόμωση των οβίδων. Η αγορά αυτή από μέρους των ΗΠΑ ήταν μία συνθήκη, ώστε (επιφανειακά ) να δείξουν στο τουρκικό κράτος ότι ξεπερνούν τις κυρώσεις που του έχουν επιβληθεί από την ΕΕ για την πώληση αμυντικού υλικού του σε ευρωπαϊκές χώρες. Κάτω από το επικοινωνιακό αυτό πλαίσιο, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν την Τουρκία ως Πόντιος Πιλάτος, κρατώντας την ωστόσο σε αναμονή για την πώληση του αμερικανικού εξοπλισμού.
5. Η Τουρκία τη δεδομένη στιγμή επεξεργάζεται τις εγγυήσεις σε νομικό και θεσμικό επίπεδο που της επέβαλαν οι ΗΠΑ, προκειμένου να της πωλήσουν αμυντικό εξοπλισμό. Ο Ερντογάν και με αφορμή τις αυριανές, δημοτικές εκλογές, δήλωσε ότι είναι η τελευταία προεκλογική εκστρατεία που διεξάγει ως επικεφαλής του κόμματός του. Αυτό σημαίνει δύο τινά: α. ότι θα συνεχίσει την ακραία ρητορική απέναντι σε Ελλάδα, Κύπρο, Κούρδους, β. τα ζητήματα αυτά περνούν μέσα από τα “εργαλεία εγγύησης” που οφείλει το τουρκικό κράτος να παράσχει στο αρμόδιο τμήμα του Κογκρέσου προκειμένου αυτό να άρει το εμπάργκο που υφίσταται στη βάση του CAATSA.
6. Τέλος, ακόμα και αν ο Μπάιντεν επιθυμεί έναν πιο μετριοπαθή πρωθυπουργό στην ηγεσία του Ισραηλινού Κράτους, τη δεδομένη στιγμή θέλει δεν θέλει, και φυσικά οι προεδρικές εκλογές, θα τον βρούνε, ως φαίνεται μέχρι στιγμής, με έναν Μπέντζαμιν Νετανιάχου στην ηγεσία του Ισραήλ. Ακόμα κι αν το ισραηλινό, αμερικανικό λόμπυ έχει αντιταχθεί πολλές φορές εναντίον της πολιτικής Νετανιάχου, ωστόσο μία σύμπραξη Μπάιντεν με Ερντογάν ακόμα και με τη διάθεση αμυντικού εξοπλισμού, θα ήταν ευθεία στόχευση στις αμερικανο-ισραηλινές σχέσεις. Πολλώ δε μάλλον, που όπως καταγγέλει το Ισραήλ, το αμερικανικό Κράτος δεν τηρεί πλέον τις υποχρεώσεις και δεσμεύσεις του για διάθεση οπλικών συστημάτων στη βάση των μεταξύ τους αμυντικών συμβάσεων και προγραμμάτων.
“Τα πάντα ρει”… Και επίσης ας μην ξεχνάμε κάτι. Η πενταετής διακυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν ξανάνοιξε ή μεγέθυνε όλα τα εκκρεμή ζητήματα της Διεθνούς Πολιτικής και Διπλωματίας. Και αυτό ήταν μειονέκτημα της πολιτικής του. Δεν νομίζω στην παρούσα φάση που η Αμερική ζει σε προεκλογικούς ρυθμούς, ο Μπάιντεν να επιδιώξει όξυνση των σχέσεων με το ισχυρότερο αμερικανικό λόμπυ, αυτό των Εβραίων.
