Αλεξάνδρα Σδούκου – Ενεργειακή μετάβαση χωρίς ενεργειακή δημοκρατία και στήριξη των νοικοκυριών δεν μπορεί να επιτευχθεί

Συνέντευξη: Περικλής Βλάχος

Η Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου μιλάει στο SPEAKNEWS και τον Περικλή Βλάχο για τις προοπτικές της Ελλάδας να γίνει ενεργειακός κόμβος στην ευρύτερη περιοχή της, για τα έργα που ήδη έγιναν προς αυτή την κατεύθυνση και αυτά που προγραμματίζονται να γίνουν, για το στόχο να παράγουμε μέχρι το 2030 το 80% της ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ΑΠΕ, για τα οικονομικά οφέλη που φέρνει η επένδυση της χώρας στην καθαρή ενέργεια, και για την θωράκιση απέναντι στις κλιματικές κρίσεις.

Κυρία Σδούκου, ποια είναι η θέση της Ελλάδας σήμερα στο διεθνή ενεργειακό χάρτη;

Η χώρα μας διεκδικεί πλέον με αξιώσεις το να θεωρείται ενεργειακός κόμβος στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Ο λόγος είναι ότι έχουμε υλοποιήσει ήδη μια σειρά από κρίσιμα έργα διασυνδέσεων στον ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο, ενώ έρχονται ακόμα περισσότερα στο υπόλοιπο αυτής της δεκαετίας.

Θέλω να αναφέρω ενδεικτικά τον αγωγό IGB που κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης στήριξε σημαντικά την ενεργειακή ασφάλεια της Βουλγαρίας, όταν η χώρα αυτή έχασε την πρόσβαση στο ρωσικό αέριο.

O Πλωτός Σταθμός Αποθήκευσης και Επαναεριοποίησης LNG στην Αλεξανδρούπολη πρόκειται να λειτουργήσει εμπορικά σύντομα προσφέροντας νέες δυνατότητες διαφοροποίησης των πηγών αερίου για τις χώρες των Βαλκανίων.

Τα έργα αυτά αποτελούν βασικούς κρίκους του Κάθετου Διαδρόμου που θα ξεκινά από την Ελλάδα και θα εξάγει αέριο μέχρι την Ουκρανία και τη Μολδαβία. Η γεωπολιτική σημασία του εγχειρήματος είναι, πιστεύω, εμφανής. Ωφελεί τόσο εμάς τους ίδιους, που γινόμαστε σημαντικός διαμετακομιστικός κόμβος, όσο και τους γείτονές μας.

Εδώ και μία δεκαετία έγιναν ενέργειες από όλες τις κυβερνήσεις στην κατεύθυνση στήριξης μεγάλων έργων στο χώρο της ενέργειας (π.χ. ΤΑΡ, σύνδεση Κύπρου-Κρήτης-Αττικής, ο σταθμός της Αλεξανδρούπολης κ.α.). Που βρισκόμαστε σήμερα σε σχέση με αυτά τα έργα;

Είναι γεγονός ότι τα έργα ενεργειακών υποδομών βρήκαν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό διαχρονική στήριξη από τις ελληνικές κυβερνήσεις. Εντούτοις, κατά τη διακυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας από το 2019 μέχρι σήμερα, εντάχθηκαν σε μια νέα λογική και επιταχύνθηκαν σημαντικά.

Η διασύνδεση Great Sea Interconnector με Κύπρο και Ισραήλ ωριμάζει με τη συμμετοχή του ΑΔΜΗΕ και την ύπαρξη ενδιαφέροντος από διεθνείς επενδυτές, ενώ προωθούμε και τη διασύνδεση GREGY με την Αίγυπτο που θα προσφέρει άφθονες ποσότητες καθαρού ηλεκτρισμού στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας.

Μια νέα πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης είναι η δημιουργία ενός μεγάλου άξονα που θα ονομάζεται Green Aegean και θα μεταφέρει την περισσευούμενη ενέργεια των ΑΠΕ προς τα βόρεια μέχρι τη Σλοβενία, την Αυστρία και τη Γερμανία. Σε γενικές γραμμές, εκτός από το φυσικό αέριο, πρέπει να δούμε πως θα διαχειριστούμε και τον καθαρό ηλεκτρισμό στην προσπάθειά μας να γίνουμε ενεργειακός κόμβος. Η Ελλάδα είναι προικισμένη με άφθονο ήλιο και άνεμο, άρα έχει νόημα να επενδύσουμε προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Αφού όπως φαίνεται αντιμετωπίστηκε πανευρωπαϊκά η ενεργειακή κρίση της προηγούμενης διετίας, δεν ήρθε η ώρα να μειωθεί και το ενεργειακό κόστος που βαραίνει επιχειρήσεις και νοικοκυριά στην Ελλάδα;

Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας ήδη επέστρεψαν κοντά στα επίπεδα που βρίσκονταν στα χρόνια πριν από την κρίση, καθώς είναι σήμερα κοντά στα 10 λεπτά ανά κιλοβατώρα.

Αυτό έγινε εφικτό χάρη στην υποχώρηση των διεθνών τιμών φυσικού αερίου, αλλά και τη μεταρρύθμιση του ΥΠΕΝ με την ομαδοποίηση των τιμολογίων. Πρόκειται για τα γνωστά πλέον «χρωματιστά» τιμολόγια που οδήγησαν σε περισσότερο ανταγωνισμό μεταξύ των προμηθευτών, γεγονός πάντα θετικό για τον τελικό καταναλωτή. Πλέον, υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων για να διαλέξει κάποιος αναλόγως των αναγκών του και εξίσου σημαντικό, μπορεί να συγκρίνει εύκολα μεταξύ της, κάτι που δεν μπορούσε να κάνει προηγουμένως.

Από την πλευρά μας στο υπουργείο, συνεχίζουμε να επιδοτούμε το ρεύμα για τους ευάλωτους συμπολίτες μας, ενώ παράλληλα προχωράμε ακόμα παραπέρα. Πολύ υποσχόμενο είναι το πρόγραμμα Απόλλων που θα εφαρμοστεί σύντομα και θα δίνει τη δυνατότητα ενεργειακού συμψηφισμού σε ευάλωτα νοικοκυριά, ΟΤΑ, ΓΟΕΒ-ΤΟΕΒ και εταιρείες ύδρευσης. Μέσω της χρήσης μονάδων ΑΠΕ οι συγκεκριμένοι καταναλωτές θα έχουν την ευκαιρία να μειώσουν το ενεργειακό τους κόστος σημαντικά.

Σειρά μέτρων λάβαμε και για τους αγρότες της χώρας που αντιμετωπίζουν τις δικές τους προκλήσεις και πρέπει να σταθούμε με ευαισθησία στο πλευρό τους. Τέλος, επαγρυπνούμε ώστε να λάβουμε τα μέτρα μας στην περίπτωση που οι διεθνείς τιμές αναζωπυρωθούν μελλοντικά.

Υπάρχουν σήμερα επενδύσεις στο χώρο της ενέργειας; Τι κάνει η κυβέρνηση για να διευκολύνει της ελληνικές εταιρείες να επενδύσουν σε αυτό τον τομέα; Υπάρχουν εταιρείες (π.χ. Sunlight) που οι επενδύσεις της μπλοκάρουν λόγω των εγχώριων αγκυλώσεων.

Το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι έντονο τα τελευταία χρόνια σε τομείς όπως οι ΑΠΕ και η αποθήκευση ενέργειας. Το μαρτυρούν οι αιτήσεις για αδειοδότηση έργων που είναι υπερπολλαπλάσιες από ότι θα χρειαστεί η χώρα για το 2030.

Η Ελλάδα, άλλωστε, διαθέτει ήδη βιομηχανίες που πρωταγωνιστούν διεθνώς σε τομείς όπως η παραγωγή καλωδίων, μπαταριών και σωλήνων. Ταυτόχρονα, και σε νομοθετικό επίπεδο έχουν γίνει τομές, όπως η μεγάλη μεταρρύθμιση για την απλοποίηση, επίσπευση και ψηφιοποίηση του αδειοδοτικού των ΑΠΕ, που μειώνει αισθητά την γραφειοκρατία και μειώνει τους χρόνους.

Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα φιλοδοξεί να προσελκύσει επενδύσεις και σε μια σειρά από νέα εγχειρήματα. Στα υπεράκτια αιολικά έχει εκφραστεί ήδη ενδιαφέρον από εγχώριους και διεθνείς ομίλους, ενώ και στο πράσινο υδρογόνο γίνονται τα πρώτα βήματα και υπάρχουν σημαντικά επενδυτικά σχέδια.

Πως θα χρησιμοποιηθεί το Ταμείο Ανάκαμψης για τα έργα στο χώρο της ενέργειας, τι ποσά θα διατεθούν και πως θα ελεγχθούν οι επενδυτικές ενέργειες;

Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί μια τεράστια ευκαιρία για τη Χώρα και αυτό αποδεικνύεται από την σοβαρότητα και την αποτελεσματικότητα με τις οποίες το έχει χειριστεί η Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Το γεγονός δε ότι είμαστε σταθερά μέσα στις 2-3 πρώτες χώρες της Ευρώπης σε κάθε επιμέρους διάσταση του Τ.Α.Α. (σχεδιασμός, υποβολή, έγκριση, απορρόφηση κονδυλίων) αποδεικνύει πως μπορούμε να πρωταγωνιστήσουμε σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι και ότι, τόσο από την ευρωπαϊκή νομοθεσία όσο και από τον εθνικό σχεδιασμό («Ελλάδα 2.0») τα χρήματα του Ταμείου κατευθύνονται κατά 38% κατ’ελάχιστον σε δράσεις με «πράσινο» πρόσημο.

Γι’ αυτό και υλοποιώντας με τα χρήματα του Ταμείου μια πληθώρα δράσεων και επενδύσεων, από ενίσχυση των ΑΠΕ και της αποθήκευσης ενέργειας εως την εξοικονόμηση για ιδιώτες και επιχειρήσεις και την ηλεκτροκίνηση, αλλάζουμε πραγματικά το ενεργειακό μοντέλο της χώρας.

Η προτεραιότητά μας την επόμενη περίοδο είναι να συνεχίσουμε με τον ίδιο καλό ρυθμό και να υλοποιήσουμε τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις του Προγράμματος «Ελλαδα 2.0» με την ίδια αποτελεσματικότητα και σοβαρότητα, όπως ξεκινήσαμε.

Οι προοπτικές της ηλεκτροκίνησης ¨τρομάζουν¨ τους απλούς πολίτες που νιώθουν ότι θα χρειαστεί να πληρώσουν δυσανάλογο κόστος τα επόμενα χρόνια για αλλαγή του ΙΧ τους. Είναι δικαιολογημένοι αυτοί οι φόβοι;

Η ηλεκτροκίνηση στη χώρα μας έφτασε μέσα σε μόλις πέντε χρόνια από το μηδέν στο 11% των νέων πωλήσεων αυτοκινήτων. Άρα οι πολίτες σταδιακά δείχνουν να πείθονται για την αξία της νέας αυτής τεχνολογίας, αφού τους προσφέρει σε βάθος χρόνου σημαντική εξοικονόμηση χρημάτων και άλλα οφέλη.

Ας μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα προσφέρει τη μεγαλύτερη επιδότηση πανευρωπαϊκά για την απόκτηση ενός ηλεκτρικού οχήματος και αργότερα φέτος το Κινούμαι Ηλεκτρικά 3 θα την κάνει ακόμα πιο εύκολη. Ενώ έχουμε φροντίσει να μειώσουμε το κόστος της δημόσιας φόρτισης, μειώνοντας τον ΦΠΑ από 24% σε 6%, εξισώνοντας τον έτσι με τον ΦΠΑ που πληρώνουμε όταν φορτίζουμε στο σπίτι μας.

Στοίχημα αποτελεί, φυσικά, η διεύρυνση του δικτύου φόρτισης. Παρότι ήδη βλέπουμε σημαντική ανάπτυξη των δημοσίως προσβάσιμων φορτιστών, που αριθμούν πλέον περισσότερα από 5500 δημόσια σημεία φόρτισης σε όλη τη χώρα , είναι αναγκαία η εγκατάσταση περισσότερων και πιο γρήγορων φορτιστών στο εθνικό οδικό δίκτυο, αλλά και η ανάπτυξη φορτιστών στους κοινόχρηστους χώρους των πόλεων. Στο τελευταίο, σημαντικό ρόλο αναμένεται να παίξει η εφαρμογή των δημοτικών σχεδίων φόρτισης βελτιώνοντας τα πράγματα σημαντικά για τους ιδιοκτήτες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που δεν έχουν πρόσβαση σε ιδιωτική θέση στάθμευσης.

Παράλληλα, οι τιμές των μπαταριών υποχωρούν σταδιακά διεθνώς, κάτι που αποτυπώνεται στο κόστος των οχημάτων που γίνεται πιο προσβάσιμο από το παρελθόν. Η αυτονομία τους αυξάνεται και απαλύνει το σχετικό άγχος που μπορεί να έχει κάποιος. Άρα υπάρχουν θετικές εξελίξεις στον τομέα της ηλεκτροκίνησης και πιστεύω ότι η Ελλάδα θα πετύχει το φιλόδοξο στόχο της ώστε σχεδόν ένα στα δύο νέα οχήματα το 2030 να είναι ηλεκτρικό.

Η Ελλάδα είναι από της πρωτοπόρες χώρες στην Ευρώπη στην προώθηση της πράσινης ενέργειας. Ποιοι είναι οι στόχοι για τα επόμενα χρόνια;

Ο στόχος που έχει τεθεί μέσω του νέου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) είναι το 2030 να καλύπτουμε τις ανάγκες μας σε ηλεκτρισμό σε ποσοστό 80% μέσω των ΑΠΕ. Σήμερα η πράσινη ενέργεια βρίσκεται κοντά στο 55% στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής, άρα σίγουρα βρισκόμαστε σε καλό δρόμο.

Υπάρχουν, πάντως, προκλήσεις καθώς η ανάπτυξη του δικτύου και της αποθήκευσης πρέπει να συμβαδίσει με τις εγκαταστάσεις των ΑΠΕ. Παράλληλα, πρέπει να προωθήσουμε τα πιο ώριμα και υποσχόμενα έργα και να μην αφήσουμε έργα που λιμνάζουν να καταλαμβάνουν πολύτιμο ηλεκτρικό χώρο. Σχετική νομοθετική ρύθμιση έρχεται σύντομα για να δώσει τις απαραίτητες λύσεις.

Από εκεί και πέρα, θα συνεχίσουμε ως το 2025 να πραγματοποιούμε διαγωνισμούς για έργα ΑΠΕ, οι οποίοι μέχρι σήμερα υπήρξαν άκρως επιτυχημένοι και οδήγησαν σε διαρκώς χαμηλότερες τιμές.

Καθώς οι ΑΠΕ είναι η φθηνότερη μορφή ηλεκτροπαραγωγής με διαφορά, κάθε μεγαβάτ που προσθέτουμε είναι όφελος και για τον τελικό καταναλωτή. Η προσθήκη των υπεράκτιων αιολικών στο ενεργειακό μας μείγμα θα είναι ακόμη ένα κρίσιμο βήμα ως τα τέλη αυτής της δεκαετίας. Συνολικά μέσω των ΑΠΕ θα μπορέσουμε να μειώσουμε και τις εισαγωγές φυσικού αερίου, άρα θα εξαρτώμαστε λιγότερο από τις διακυμάνσεις των διεθνών τιμών ενέργειας.

Βλέπετε, λοιπόν, ότι οι επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια έχουν νόημα όχι μόνο κλιματικά, αλλά και οικονομικά για μια χώρα όπως η Ελλάδα. Θέλουμε να κάνουμε τη χώρα μας πρωταγωνιστή διεθνώς και οι δείκτες ανάπτυξης των ΑΠΕ ήδη φανερώνουν ότι το πετυχαίνουμε.

Υπάρχει πολιτική στήριξης των οικογενειών για τοποθέτηση φωτοβολταϊκών σε κάθε σπίτι;

Η ενεργειακή μετάβαση χωρίς ενεργειακή δημοκρατία και στήριξη των νοικοκυριών δεν μπορεί να επιτευχθεί. Μπορεί αν το δούμε καθαρά τεχνοκρατικά, από χρηματοοικονομικής ανάλυσης η υλοποίηση μεγάλων ΦΒ να ρίχνουν σημαντικά το κόστος κατασκευής και κατα συνέπεια και το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγουν. Ωστόσο είναι σημαντικό όλοι οι πολίτες και ειδικά τα νοικοκυριά να έχουν δικαίωμα και πρόσβαση στην ενέργεια, να ενδυναμωθούν και να προστατευθούν.

Γι’ αυτό από πέρυσι, τρέχει το Πρόγραμμα “Φωτοβολταϊκά στη Στέγη” το οποίο επιδοτεί σημαντικά όλα τα νοικοκυριά και τους αγρότες για την εγκατάσταση ενός μικρού Φ/Β έως 10,8 kW με μπαταρία για να καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες, ενώ παράλληλα έχει δεσμευτεί και συγκεκριμένος ηλεκτρικός χώρος σε κάθε Υποσταθμό του ΔΕΔΔΗΕ ώστε να εξασφαλιστεί η σύνδεση τους μέσω πόλη απλοποιημένων διαδικασιών.

Από τον Μάρτιο του 2023 έως και σήμερα έχουμε συνολικά 21000 μικρά Φ/Β που έχουν σύμβαση σύνδεσης με τον ΔΕΔΔΗΕ, ενώ στο Πρόγραμμα έχουμε συνολικά 12000 εγκεκριμένες αιτήσεις επιδότησης οι οποίες έχουν δεσμεύσει συνολικά 123 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 2048 αιτήσεις αφορούν τα ευάλωτα νοικοκυριά μας διαθέτοντας ήδη 28 εκατ. ευρώ. Καθώς το Πρόγραμμα αυτό φτάνει στο τέλος του τους επόμενους μήνες, στα άμεσα σχέδια μας είναι να διαμορφώσουμε τους καταναλωτές ακόμα πιο ενεργούς.

Για τον σκοπό αυτό μελετάμε τις Ευρωπαϊκές πρακτικές άλλων χωρών, οι οποίες βλέπουμε ότι τείνουν σύμφωνα και με τις Ευρωπαϊκές κατευθύνσεις να απομακρύνονται από το μοντέλο του ενεργειακού συμψηφισμού και να στρέφονται στην αυτοκατανάλωση, δηλαδή κατανάλωση την ίδια χρονική στιγμή της ενέργειας που παράγεται από το Φ/Β και διοχέτευση και αποζημίωση της πλεονάζουσας ενέργειας τις ώρες που αυτή δεν καταναλώνεται. Οι νέες δράσεις μας θα βασίζονται κυρίως σε αυτή τη λογική στις οποίες σημαντικό ρόλο θα παίξουν αναντίρρητα η αυξανόμενη διείσδυση των μπαταριών ώστε να μπορούν οι κατανάλωτές να διαχειρίζονται την παραγόμενη ενέργεια, αλλά και οι έξυπνοι μετρητές ώστε να μπορούν να διαχειριζόνται με το βέλτιστο τροπο τις καταναλώσεις τους.

Τέλος, μιλώντας για νοικοκυριά και δη ευάλωτα, το νέο Πρόγραμμα “Απόλλων” που σχεδιάζουμε και θα φέρουμε προς ψήφιση στη Βουλή τον επόμενο μήνα, έχει στόχο μέσα από την εγκαταστάση σταθμών ΑΠΕ να καλύψει το μεγαλύτερο μέρος των ενεργειακών αναγκών των ευάλωτων συμπολιτών ολης της χωρας και να μειώσει σημαντικά τους λογαριασμούς ρεύματος.

Τι ενέργειες μπορούν να γίνουν και υπό ποιες προϋποθέσεις για να μπορέσει να αντιμετωπίσει η χώρα την κλιματική κρίση και τις φυσικές καταστροφές που προκαλεί;

Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια οι φυσικές καταστροφές έπληξαν σκληρά τη χώρα μας. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η δριμύτητα των φαινομένων αποδίδεται στην κλιματική αλλαγή, άρα θα πρέπει να επιταχύνουμε τις προσπάθειές μας τόσο στην αποτροπή της, όσο και στην ανθεκτικότητα απέναντι στις συνέπειές της.

Ως προς το πρώτο σκέλος, η Ελλάδα συμβάλλει ήδη στη διεθνή προσπάθεια μειώνοντας διαρκώς τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου χρόνο με το χρόνο. Η απόφαση για πλήρη απολιγνιτοποίηση μέσα στα επόμενα χρόνια σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των ΑΠΕ μας θέτει σε μια τροχιά προς το net zero.

Θα πρέπει, όμως, να δούμε προσεκτικά τι θα κάνουμε για να ενισχύσουμε τη χώρα μας ώστε να μπορούμε να ελαχιστοποιήσουμε τις ζημιές από ακραία φαινόμενα στο εξής. Η πρόσφατη πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ για τα δάση αποτελεί ένα θετικό παράδειγμα, αφού θα τα καταστήσει λιγότερο ευάλωτα σε πυρκαγιές, δίνοντας παράλληλα ένα οικονομικό κίνητρο για απομάκρυνση της υπερβάλλουσας βιομάζας. Μεγάλη σημασία έχουν και τα αντιπλημμυρικά σχέδια που αναθεωρούνται με βάση τη νέα πραγματικότητα.

Παράλληλα, απαιτείται να αναθεωρήσουμε τις προδιαγραφές των κρίσιμων υποδομών (όπως τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, οι υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης, τα αντλιοστάσια, οι κύριοι οδικοί άξονες, τα λιμάνια κλπ.) έτσι ώστε αυτές να καταστούν πιο ανθεκτικές στα έντονα κλιματικά φαινόμενα. Ταυτόχρονα, πιλοτικά για τη Θεσσαλία προχωράμε στην αλλαγή του τρόπου διακυβέρνησης με τη δημιουργία του ΟΔΥΘ, έτσι ώστε να υπάρχει ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτων από μια και μόνο υπηρεσία και καλύτερος συντονισμός όταν συμβαίνει ένα ακραίο φαινόμενο όπως αυτά του προηγούμενου Σεπτεμβρίου που δυστυχώς φαίνεται ότι πλέον θα είναι πολύ πιο συχνά.

Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ