Της Δώρας Αυγέρη*
Το 2007 το 17% των Ευρωπαίων ζούσε στα όρια της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα το 2022 παρά την οικονομική μεγέθυνση που έχει σημειωθεί, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 22%. Άβυσσος χωρίζει το πρώτο Λουξεμβούργο από τις δύο τελευταίες Βουλγαρία και Ελλάδα, ενώ έντονες είναι οι περιφερειακές ανισότητες στο εσωτερικό των κρατών μελών. Από μόνο του αυτό δείχνει ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά με την Ευρώπη, ή τουλάχιστον με την Ευρώπη που θέλουμε.
Στην ίδια δεκαπενταετία σημειώθηκε αυτό που διαπίστωσαν ήδη από το 2014 οι Μπολτανσκί και Εσκιέρ στο βιβλίο τους “Η επέκταση του πεδίου της Δεξιάς”. Περιγράφουν μία κατάσταση όπου η συζήτηση γύρω από τη μετανάστευση, την εθνική ταυτότητα και γλώσσα, την εσωτερική ασφάλεια, είναι στην ημερήσια διάταξη των ΜΜΕ και επιπλέον διεξάγεται κατά τρόπο που ωθεί τα δεξιά κόμματα, ακόμα και την σοσιαλδημοκρατία και την σοφτ κεντροαριστερά, σε θέσεις της ακροδεξιάς. Αυτό συμβαίνει, είτε για να γίνονται αρεστοί σε ένα όλο και πιο φοβισμένο ή οργισμένο ακροατήριο, είτε γιατί απλά δεν έχουν απαντήσεις.
Στην βάση του προβλήματος βρίσκεται η νεοφιλελεύθερη πολιτική που κυριάρχησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία με την θεοποίηση των αγορών, την λατρεία της οικονομικής αποτελεσματικότητας και την εμμονή στον ανταγωνισμό απομακρύνθηκε από τις ιδρυτικές της αρχές για μία Ευρώπη της Ειρήνης και της ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής.
Σημαντικό μέρος των πολιτών άρχισε να προσλαμβάνει την ΕΕ όχι ως σύστημα μεγιστοποίησης της ευημερίας του, αλλά ως ακριβώς το αντίθετο: ως σύστημα που με τις πολιτικές του οδηγεί στη συρρίκνωση του επιπέδου διαβίωσης, στη διογκούμενη ανεργία, στις νέες ανισότητες, στην ανασφάλεια στις κοινωνίες.
Ψαρεύοντας στα θολά νερά της κοινωνικής ανασφάλειας, η ακροδεξιά πρόβαλε υποκριτικά ότι συγκρούεται με την πολιτική λιτότητας των Βρυξελλών, διεκδικώντας δημοσιονομικό χώρο για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των στρωμάτων στην βάση της οικονομικής και κοινωνικής πυραμίδας. Σε μία ΕΕ που υπερασπίζεται απροσχημάτιστα τα συμφέροντα του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου (όπως έδειξε η διαχείριση της κρίσης του ευρώ που διέσωσε τις γαλλικές και γερμανικές τράπεζες σε βάρος των λαών ή όπως δείχνει η ‘πρεμούρα’ της για επιστροφή στην λιτότητα μετά το “διάλειμμα” των επιδοτήσεων κατά την υγειονομική και ενεργειακή κρίση), είναι λογικό οι πολίτες να αντιδρούν. Εάν όπως παρατηρεί ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν, στον σύγχρονο κόσμο η σχέση μεταξύ της πολιτικής ατζέντας και προσωπικών προβλημάτων, που είναι ο πυρήνας της δημοκρατικής διαδικασίας, έχει διαρραγεί, ίσως είναι αναμενόμενο οι πολίτες να στρέφονται προς τους ακροδεξιούς που χτίζουν ένα θέατρο τιμωρητικής δικαιοσύνης και υπόσχονται αποκατάσταση της λαϊκής και εθνικής κυριαρχίας.
Η μεγάλη εξαπάτηση της ακροδεξιάς
Φυσικά, η ακροδεξιά ή η Νέα Δεξιά δεν είναι απέναντι στο νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα. Αυτή είναι η μεγάλη εξαπάτηση. Η εξέλιξη που διαφαίνεται με την ευρωπαϊκή στροφή της Τζόρτζια Μελόνι είναι ακόμη πιο αρνητική: μία ΕΕ που δεν θα αλλάξει τον νεοφιλελεύθερο πυρήνα της αλλά θα ενσωματώσει πλευρές της ακροδεξιάς πολιτικής στο μεταναστευτικό, στις ατομικές ελευθερίες και στους δημοκρατικούς θεσμούς.
Από την άλλη η Αριστερά πρέπει να σταματήσει να ερμηνεύει την Ακροδεξιά με όρους του παρελθόντος. Ήδη από το 2012 ο ευρωπαϊστής Χέιρτ Μακ στο βιβλίο του που εκφράζει την αγωνία του, “Τι γίνεται αν η Ευρώπη διαλυθεί”, λέει ότι με αυτό τον τρόπο υποτιμάται το πρόβλημα και αγνοείται η πολυπλοκότητά του και εξηγεί: «ο εθνικισμός έχει υποστεί πλήρη μεταμόρφωση σε σχέση με τη δεκαετία του 1930, από έναν λαϊκό εθνικισμό με έμφαση σε αίμα, έδαφος, καθαρότητα, σε έναν κρατικό εθνικισμό με έμφαση στο εθνικό κράτος ως προστάτη του δικαίου της, δημοκρατίας και των κοινωνικών κεκτημένων».
Δώστε καλύτερους μισθούς
Η απάντηση στην κρίση της Ευρώπης και στην απότοκο άνοδο της Ακροδεξιάς, μπορεί να προκύψει μόνο με την επιστροφή της προοδευτικής ατζέντας νοούμενης ως αλληλεγγύη μεταξύ κρατών, κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα, κατανομή εισοδήματος, κοινωνικό κράτος, κρατική παρέμβαση και ρύθμιση της οικονομίας, προστασία του περιβάλλοντος με δίκαιη ενεργειακή μετάβαση.
Είναι ενδεικτικές της αντίληψης του ευρωπαϊκού κέντρου οι δύο εκθέσεις, του Ενρίκο Λέτα και του Μάριο Ντράγκι, που παρουσιάστηκαν πρόσφατα. Και οι δύο εστιάζουν με οικονομικούς όρους και τεχνοκρατική γλώσσα στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας και στην ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν απομακρύνονται όμως από την λογική του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος.
Ενώ θέτουν πχ το πρόβλημα της εξεύρεσης εργαζόμενων υψηλής ειδίκευσης, δεν λένε το πολύ απλό, που είχε πει στην αρχή της θητείας του ο Τζο Μπάιντεν στους συμπατριώτες του Αμερικανούς επιχειρηματίες: “Εάν δεν βρίσκετε υπαλλήλους δώστε καλύτερους μισθούς”.
Το μήνυμα προς τα κέντρα αποφάσεων από τις ευρωεκλογές θα πρέπει να είναι: σταματήστε την αποσάθρωση του κοινωνικού κράτους, προσφέρετε καλύτερες υπηρεσίες υγείας, παιδείας, προγράμματα κοινωνικής ασφάλισης και εν γενεί εργασιακή και κοινωνική προστασία στους πολίτες. Σχεδιάστε την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης κατά τρόπο που το κόστος της ενεργειακής μετάβασης να επιβαρύνει τους οικονομικούς κολοσσούς, που στο κάτω κάτω ευθύνονται και για την περιβαλλοντική επιβάρυνση. Σχεδιάστε την στρατηγική αυτονομία της ΕΕ ώστε να πάψει να είναι ουραγός των ΗΠΑ ή αμήχανος παρατηρητής των διεθνών εξελίξεων. Προχωρήστε την εμβάθυνση της Ευρώπης, με αμοιβαιοποίηση του χρέους και έκδοση ευρωομολόγων, αυξήστε την φορολόγηση των πλουσίων για την χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Το ζητούμενο δεν είναι λιγότερη Ευρώπη ή διάλυση ούτε και περισσότερη, αλλά μία Ευρώπη που θα επικεντρώνεται γύρω από τις ανάγκες του πολίτη, που θα συντονίζει τις αγορές αλλά δεν θα τις υπηρετεί σε βάρος των εθνικών κρατών και των πολιτών, που θα σέβεται τις εθνικές και δημοκρατικές ευαισθησίες τους.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα γίνει πράγματι χώρος διαβούλευσης για το μέλλον της Ευρώπης τα επόμενα χρόνια. Και γι’ αυτό χρειάζεται ανθρώπους γειωμένους με την κοινωνία που θα μεταφέρουν τις αγωνίες τις θέσεις και τα προβλήματα των πολιτών. Για να ξαναβρεθεί στο επίκεντρο ο άνθρωπος και οι ανάγκες του.
*Υποψήφιας Ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
