Τα νέα πρόσωπα στην ηγεσία Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ… μία ενδοσκόπηση της Ένωσης για το μέλλον της

Της Άννας Κωνσταντινίδου*

Με αφορμή τη σημερινή Σύνοδο Κορυφής που τυπικά θα οριστούν οι -ήδη, εδώ και κάποια 24ωρα προκαθορισμένοι- επικεφαλής των τριών οργάνων του ενωσιακού Θεσμού, συγχρόνως δε με την προειλημμένη απόφαση για το πρόσωπο που θα αντικαταστήσει τον Γενς Στόλτενμπεργκ στη Γενική Γραμματεία του ΝΑΤΟ, είναι αναγκαίο αν και πρώιμα, να σκιαγραφηθεί στη βάση των εξελίξεων αυτών, πού οδεύει η Ευρωπαϊκή Ένωση και σε σχέση με το περιφερειακό περιβάλλον της.

 Τα πρόσωπα που θα αναλάβουν να ηγηθούν του ευρωπαϊκού οικοδομήματος για τα επόμενα πέντε έτη είναι η παραμένουσα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, νέος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναμένεται να οριστεί ο Αντόνιο Κόστα, ενώ το χαρτοφυλάκιο του εκπροσώπου της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ θα το λάβει η Κάγια Κάλας.

Και με νέο επικεφαλής στην Βορειοατλαντική Συμμαχία, τον μακροβιότερο πρωθυπουργό του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, τον Ολλανδό Μαρκ Ρούτε, αυτό που με μία αρχική ματιά μπορούμε να πούμε, είναι ότι ο ευρωπαϊκός Θεσμός έχει μπει εδώ και καιρό σε μία ενδοσκόπηση για το πού πραγματικά πάει και τι ρόλο επιδιώκει για τα μέλη του στη βάση των νέων γεωπολιτικών προκλήσεων και εξελίξεων.

Τα φώτα, όπως είναι επόμενο, πέφτουν κατά κύριο λόγο στο νέο ΓΓ του ΝΑΤΟ. Γιατί πολύ απλά όντας ο ίδιος ένας από τους μεγαλύτερους πολιτικούς πολέμιους του Βλαντιμίρ Πούτιν, θα έχει τεράστιο ενδιαφέρον, παρά το γεγονός ότι Τραμπ και Ρούτε τρέφουν μεταξύ τους σεβασμό, το πώς οι δύο άνδρες- σε περίπτωση εκλογής του υποψηφίου του ρεπουμπλικανικού κόμματος- θα διαχειριστούν το ζήτημα του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Συγχρόνως δε, μέσα στο παζλ αυτό πρέπει να βάλουμε και τον παράγοντα, Κίνα,  για πάρα πολλούς λόγους, και κυρίως λόγω της αμφίσημης στάσης που τηρεί η Ολλανδία απέναντι στην Κίνα.

Ο Ρούτε είναι – ίσως – ο μοναδικός ηγέτης Κράτους -μέλους της ΕΕ που εμφατικά και με οποιοδήποτε μέσο, τρόπο και συγκυριακή συνθήκη τονίζει ότι “η Άμυνα είναι αυτοσκοπός”. Ωστόσο, βλέποντας και κρίνοντας τη μέχρι τώρα πολιτική πορεία του, θεωρώ ότι είναι περισσότερο Βορειοτλαντιστής από ό,τι οπαδός μίας Ευρω-άμυνας με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός στρατιωτικού δόγματος και τύπου παρόμοιας προβληματικής με αυτής του ΝΑΤΟ. Άλλωστε, η Ολλανδία ήταν ανέκαθεν ιδιαίτερα σκεπτική στην οργάνωση ενός ακόμα και ευρωστρατού, αντίθετη και με τον τρόπο που η Γαλλία του Μακρόν προσεγγίζει το εν λόγω ζήτημα, παρά το γεγονός ότι ήδη από το 2016, ο πρωθυπουργός Ρούτε εφάρμοσε ένα είδος ενιαίου αμυντικού δόγματος με το γερμανικό Κράτος, ένα είδος ευρω-άμυνας, καθώς είχε συγχωνευτεί μέρος του ολλανδικού στρατού ξηράς στο γερμανικό. Ενώ κάτω από το ίδιο πλαίσιο είχε ξεκινήσει μία παρόμοια διαδικασία με το ΠΝ τους, καθώς το ολλανδικό ΠΝ είχε απορροφήσει τάγμα των γερμανικών ΟΥΚ, ενώ ένα από τα καλύτερα πλοία του ολλανδικού ΠΝ, το Karel Doorman κατέστη πλοίο κοινής επιχειρησιακής χρήσης από Ολλανδούς και Γερμανούς. Σημειωτέον, ότι οι Ολλανδοί έχουν παράδοση στην κατασκευή πολεμικών πλοίων, και παρεμπιπτόντως οι ελληνικές S είναι ολλανδικής κατασκευής.

Η πρόκληση που αναλαμβάνει ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ ειδικά για τον ίδιο προσωπικά είναι πολύ μεγάλη. Γιατί ο Ρούτε πρέπει να γίνει ευρω-ατλαντιστής, καθώς τυπικά ενώ η πολιτική πορεία του σε κάθε είδους ζήτημα φανέρωνε κάτι τέτοιο, την εξισορρόπηση των δυνάμεων ΗΠΑ και ΕΕ, με τη μεταξύ τους συνεργασία, εντούτοις ο τρόπος που στάθηκε ακόμα και στα δημοσιονομικά πράγματα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, έδειχναν έναν πολιτικό που αποστρεφόταν τις πολιτικές του ευρωπαϊκού Θεσμού, έτσι όπως είχαν διαμορφωθεί. Ο ίδιος, υπέρμαχος της λιτότητας και κυρίως της πειθαρχίας, είχε έρθει σε ευθεία σύγκρουση ακόμα και με πολιτικούς του ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού, στην ιδεολογία του οποίου ανήκει, όπως είναι ο τραπεζίτης, Μακρόν.

Οφείλουμε να καταθέσουμε αυτό, που εν πολλοίς από τη Διπλωματική Ιστορία είναι γνωστό. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα ουσιαστικά “κατασκευάστηκε” για να αποτελέσει το μαξιλάρι της αμερικανικής πολιτικής στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, καθώς μετά τον Β’ΠΠ δεν ήταν εφικτό οι ΗΠΑ με συνεχή οικονομικά προγράμματά της να υποστηρίζει την ανόρθωση του ευρωπαϊκού εδάφους που υπέστη καταστροφές από τον πόλεμο αφενός, αφετέρου ήταν ένας τρόπος, ώστε ποτέ η Ευρώπη να μην πέσει στην αγκαλιά της ΕΣΣΔ.

 Και απαρέγκλιτα παρά τις γεωπολιτικές εξελίξεις και πολιτικές ανακατατάξεις, βλέπουμε μέχρι σήμερα πέρα από τη συμμαχικοτητα που εν πολλοίς υπάρχει σε στρατιωτικό επίπεδο ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Ένωση πολλές φορές λειτούργησε και λειτουργεί φοβικά απέναντι στην Αμερική, μία συνθήκη που δυστυχώς στάθηκε εμπόδιο να αναπτύξει τον ιδιομορφισμό της σε μία σειρά νευραλγικών τομέων. Ακόμα και ο τρόπος που κράτη του πρώην ανατολικού μπλοκ μετέβησαν στη δυτική οικονομία και κάτω από το πλαίσιο που ενσωματώθηκαν στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, δείχνει το βεβιασμενο του πράγματος που επίτασσε η αμερικανική πολιτική, προκειμένου τα κράτη αυτά να μπούνε στο ΝΑΤΟ.

Και μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά κυρίως το νέο πόλεμο στο έδαφος του Ισραήλ, με την ακροδεξιά να βρίσκεται στο πολιτικό ζενίθ της, ήταν άμεσο επακόλουθο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα να μπει σε μία ενδοσκόπηση για το μέλλον του. Και μόνο που η Κάγια Κάλας, η πρώην Εσθονή πρωθυπουργός που είναι το κόκκινο πανί για Κρεμλίνο, προτάθηκε από τον ίδιο τον συνασπισμό των Ευρωπαίων φιλελευθέρων με κύριο διαπραγματευτή τον Ρούτε για να τεθεί επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, σημαίνει ότι το Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα έχει αποφασίσει πώς θα κινηθεί στο επίπεδο της Ρωσίας και μένει μόνο να δούμε πώς ο Ρούτε ως επικεφαλής του ΝΑΤΟ σε ενδεχόμενη εκλογή, Τραμπ, πώς θα εξισορροπήσει τον αντιρωσισμό του με τον αντι-ουκρανισμό του Τραμπ.