Το ΝΑΤΟ στην πιο κρίσιμη στιγμή

Αφορμή του παρόντος σχολιασμού, είναι ένα από τα ενδιαφέροντα -των τελευταίων ημερών – άρθρα του politico με τίτλο: “Η Τουρκία χαράζει τη δική της πορεία στο ΝΑΤΟ”.Και είναι ενδιαφέρον για δύο λόγους: α. γιατί την Τετάρτη άρχισε η Σύνοδος του Οργανισμού της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, γιορτάζοντας επίσης τα 75 χρόνια από την ίδρυσή της, β. είναι η  τελευταία συνεδρίαση που συμμετέχει ο Γενς Στόλτενμπεργκ ως Γενικός Γραμματέας, καθώς και η “παρουσίαση” του νέου Γενικού Γραμματέα της Συμμαχίας, Μαρκ Ρούτε.

Η Συμμαχία αναμφισβήτητα αλλάζει σελίδα και αλλάζει σελίδα γιατί το ΝΑΤΟ για πάρα πολλές δεκαετίες ήταν η “γκουβερνάντα” της Τουρκίας, πολλώ δε μάλλον, όταν επικεφαλής του Οργανισμού τέθηκε ο Νορβηγός πολιτικός, ο οποίος επί της ουσίας τόνιζε διαρκώς με τις ενέργειές του  ότι μετά τις ΗΠΑ, το κυριότερο μέλος του ΝΑΤΟ είναι Τουρκία.

Η Τουρκία, ένα κράτος με συγκεκριμένα γεωπολιτικής φύσης χαρακτηριστικά, αύξησε το γόητρό της στην διεθνή, πολιτική σκηνή γιατί πολύ απλά ήταν άνευρη η πολιτική της Δύσης και κυρίως της ΕΕ. Η Δύση προσπαθώντας να καλύψει λάθη και αστοχίες της με κυριότερο αυτών, ότι τα θεσμικά όργανά της αδυνατούν να πάρουν πρωτοβουλίες άμεσα, έχρισαν την Τουρκία ως το κράτος αυτό που είναι σε θέση και έχει τη θέληση να κάνει τη “βρώμικη δουλειά”.

Το τουρκικό κράτος εκμεταλλεύτηκε τη συγκεκριμένη αδυναμία των συμμαχικών κρατών της, που σημειωτέον τα περισσότερα εξ αυτών συνθέτουν το ευρωπαϊκό, θεσμικό οικοδόμημα. Και αυτήν την στιγμή η Τουρκία είναι ένα πολιτικό -στρατιωτικό υδροκέφαλο που βαίνει με αυξανόμενη ταχύτητα εναντίον των “ευεργετών” της.

Με ένα ανορθολογικό σύμπλοκο, η Τουρκία μπαίνοντας το 1952 στη Συμμαχία, αυτομάτως λίγα χρόνια αργότερα και μόλις 4 χρόνια μετά από την Συνθήκη της Ρώμης το 1957 που εγκαθιδρυε στη Διεθνή Κοινότητα την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, ως το μαξιλάρι των ΗΠΑ για τον έλεγχο των συνόρων της Δύσης με την ανατολική περιφέρεια, αυτομάτως δημιουργήθηκαν οι συνθήκες “μετά βαΐων και κλάδων” να αποτελεί ένα από τα πρώτα κράτη (όταν ακόμα και ευρωπαϊκές χώρες δεν είχαν αυτήν την ευκαιρία) που με ειδικό καθεστώς γινόταν οικονομικός εταίρος του οικονομικο-πολιτικού οργανισμού της δυτικής περιφέρειας. Και να πούμε και κάτι ακόμα, όλο αυτό το κακό παιχνίδι “εγκατέστησε” (κι όχι μόνο κατέστησε) με σχεδόν απόλυτο τρόπο το τουρκικό Κράτος στο δομικό οργανωτικό σχήμα του δυτικού παράγοντα (και εννοώ της ΕΚ), ακόμα και κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, χωρίς ωστόσο επί της ουσίας να την αναγκάζει να υιοθετήσει θεσμικές νόρμες και κανόνες του (παρά μόνο ως μέλος της στρατιωτικής Συμμαχίας που και πάλι αφού ήταν με έναν έμμεσο τρόπο στο νομικό Θεσμό του δυτικού Κέντρου, ως το ανατολικό άκρο του ΝΑΤΟ, παρείχε στην Τουρκία την ευελιξία να ενεργεί κατά το δοκούν).

Αυτό το θράσος με το οποίο αντιμετωπίζει το τουρκικό κράτος το ΝΑΤΟ, δεν είναι παρά μία στάση που ήδη ξεκίνησε το 1961, όταν εκτός των άλλων οι Άγγλοι και λόγω της Κύπρου, ήθελαν με οποιοδήποτε τρόπο να τη χρησιμοποιήσουν στα σχέδιά τους στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και μάλιστα σε ένα κρίσιμο χρονικό διάστημα, αφού οι Άραβες εκτός των άλλων άρχισαν να επαναστατούν με σκοπό την απελευθέρωσή τους. Η Τουρκία επιδίωξε το ρόλο του χρήσιμου ενδιάμεσου για οποιοδήποτε Κράτος ήθελε να διαπραγματευτεί (εντός ή εκτός εισαγωγικων η λέξη) με χώρες της ανατολικής περιφέρειας.

Η καραμέλα που πλέον έχει καταστεί γεωπολιτική νόρμα, ότι το τουρκικό Κράτος λόγω της γεωγραφικής θέσης του είναι το εμπόδιο του ρωσικού επεκτατισμού στη Δύση, είναι να ‘χαμε να λέγαμε, να ‘χαμε να πούμε, γιατί ειδικά τα Βαλκάνια ποτέ δεν θα γίνουν δυτικά με την κυριολεκτική σημασία του όρου, παρά είναι ο διαχρονικός δούρειος ίππος της Ρωσίας.

Όπως είπαμε από την αρχή η Δύση με την Τουρκία έδωσε ήδη από τον Ψυχρό Πόλεμο άλλοθι στα λάθη της με την αναβλητικότητα στις αποφάσεις…

Και τώρα τι; Τώρα βλέπουμε ότι η Βορειοατλαντική Συμμαχία  δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο την Τουρκία, η οποία δεν είναι μόνη της σε όλο αυτό το εκβιαστικό παιχνίδι. Υπάρχουν κράτη που ανήκαν στο πρώην Σύμφωνο της Βαρσοβίας και που ως μέλη πλέον του ΝΑΤΟ ανάλογα με τους επικεφαλής των πολιτικών ηγεσιών τους αντιμετωπίζουν τον στρατιωτικό Θεσμό.

Ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε έχει πολύ σημαντικό έργο μπροστά του, δηλαδή να θέσει στο τραπέζι πολύ σημαντικές προτάσεις και τις αποφάσεις που πρέπει να παρθούν, με κυριότερη αυτών την αναθεώρηση του Καταστατικού του ΝΑΤΟ. Και φυσικά, όπως είδαμε με το ζήτημα προσχώρησης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στον Οργανισμό, δεν υφίστανται αδιέξοδα, πολλώ δε μάλλον όταν το υδροκέφαλο που λέγεται Τουρκία, πλέον δεν εξυπηρετεί κανέναν, γιατί ας μην ξεχνάμε, ότι εάν εκλεγεί ο Τραμπ το βλέμμα θα στραφεί από Ρωσία σε Κίνα, στην Νότια Σινική Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό.

Η μόνη συνθήκη που μπορεί να αλλάξει σε αρκετό βαθμό τα δεδομένα και να διαμορφώσει το πλαίσιο της αλλαγής βασικών άρθρων του Καταστατικού, είναι, ο Ρούτε από ατλαντιστής να μεταλλαχθεί σε ευρω-ατλαντιστή. Σε κάποιους το ρήμα που χρησιμοποιώ (δηλ το “μεταλλαχθεί”), θα φανεί περίεργο, ίσως μη δόκιμο, καθώς εν πολλοίς οι επιθετικοί προσδιορισμοί που χρησιμοποίησα θεωρούνται από πολλούς ταυτόσημοι. Κι όμως δεν είναι, γιατί ο ευρω-ατλαντισμός έχει να κάνει με τη συνεργασία ΕΕ και ΗΠΑ, κάτι που στην πραγματικότητα είναι κενό χαρτί, μια και η Αμερική έχει το ρόλο της εντολοδότριας στη “σχέση” αυτή.

Γιατί αναφέρω τη συγκεκριμένη προβληματική στην οποία πρέπει να δώσουμε σημασία; Γιατί ως φάνηκε από την πρώτη ημέρα της Συνόδου του ΝΑΤΟ, ο μέχρι τώρα ατλαντισμός (συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας) έδωσε το πάτημα στην ανορθολογική συμπεριφορά των χωρών -μελών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας να υπονομευτεί η παράμετρος ισχύος του Κέντρου της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.

Όταν διδάσκουμε τις θεωρίες της Γεωπολιτικής αναφερόμαστε διεξοδικά στη θεωρία του Nicholas Spykman, πάνω στην οποία στηρίχθηκε η δημιουργία του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, και αναφέρει ότι η περίμετρος (Rimland) της Ευρασίας είναι πιο σημαντική από την Καρδιά -Κεντρο (Heartland) της.

Ο Spykman πήγε ένα βήμα παραπέρα τη θεωρία του Mackinder, καθώς ο δεύτερος δίνοντας ουσιαστικά βαρύτητα στο Κέντρο, παρείχε ουσιωδέστατη σημασία επί της ουσίας στο τότε ανώτατο όργανο της Διεθνούς Κοινωνίας (αν και όχι στρατιωτικής διάστασης), την Κοινωνία των Εθνών (που έκανε focus στις κεντρικές Δυνάμεις και εννοούμε τις χώρες (κι όχι τις δυναμεις που αποτελούσαν τον αντίπαλο σχηματισμό της Ανταντ) της Ευρώπης μαζί με τις αποικίες τους (ας σκεφτούμε ποιες ήταν οι αποικίες τους) χωρίς την Τουρκία.

Και ως φαίνεται, και μετά την επί δεκαετίες ανάρμοστη συμπεριφορά της Τουρκίας, και εννοείται ότι την Τετάρτη, τραβώντας το αυτί στην Ουγγαρία του Όρμπαν -για να ακούσει η “πεθερά”- Τουρκία- βρισκόμαστε πλέον σε μία κρίσιμη καμπή, θεωρώ την πιο κρίσιμη στιγμή μετά τον Β’ΠΠ, που όπως διαφαίνεται η Ευρωπαϊκή Ένωση -το “τακούνι” μέχρι τώρα των ΗΠΑ (όπως αναφέραμε παραπάνω)- έρχεται αντιμέτωπη με τον εαυτό της και ουσιαστικά αναζητά από τις ΗΠΑ ισότιμη μεταχείριση.

Και μπορεί μία σειρά αποφάσεων που πάρθηκαν την Τετάρτη επί τελευταίας παρουσίας στο θώκο του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, όμως και μόνο που πριν την έναρξη της Συνόδου η Ολλανδία (και η Δανία) δήλωσαν την αποστολή βοήθειας F-16 από το εθνικό τους οπλοστάσιο στην Ουκρανία και μόνο που μπήκε στο ίδιο “κάδρο” με τη Ρωσία και η Κίνα για τις χώρες μέλη της ΕΕ (που είναι και στο ΝΑΤΟ) , βάζοντας ένα εμπόδιο στις ΗΠΑ (και τον μελλοντικό πρόεδρό της) για το δίπολο που θα επιλέξουν (Κίνα ή Ρωσία), ουσιαστικά ως φαίνεται από την πρώτη συνεδρίαση του ΝΑΤΟ, το Κέντρο (Heartland ) εν προκειμένω η ΕΕ δείχνει ότι βρισκόμαστε σε ένα κομβικό σημείο που το ΝΑΤΟ δεν θα “οριοθετείται” από τα δύο εν πολλοίς άκρα του, αλλά θα λαμβάνει υπόψη το Κέντρο του…

… Κατά την πρώτη μέρα συνεδρίασης του ΝΑΤΟ, “έπαιξαν μπάλα” στην πραγματικότητα τα Κράτη που είναι στο Κέντρο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας δίνοντας ηχηρό μήνυμα τόσο σε Μπάιντεν -Τραμπ όσο και Τουρκία (και κράτη- δορυφόρους της εντός του ενωσιακού και νατοϊκού θεσμού).