της Έλενας Χελβατζόγλου
Ο αινιγματικός κόσμος του Χαλεπά φωτίζεται μέσα από την μεγάλη έκθεση «Δούναι και Λαβείν» στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ, που διοργανώνεται με τη συνδρομή του Ιδρύματος Ωνάση
Τα γλυπτά με τις πολλές όψεις, οι αντιθέσεις, τα σύμβολα και η μανία της τελειότητας του αείμνηστου Γιανούλη Χαλεπά παίρνουν μορφή στην έκθεση «Δούναι και Λαβείν» από το Σάββατο 19 Φεβρουαρίου μέχρι και την Κυριακή 5 Ιουνίου 2022 στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ σε συμπαραγωγή με το Ίδρυμα Ωνάση.
Στη συνέντευξη Τύπου, που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 17/2, η Γενική Διευθύντρια του Τελλογλείου κ. Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά και η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Διευθύντρια Πολιτισμού Ιδρύματος Ωνάση μας μετέφεραν στον περιπετειώδη κόσμο του Χαλεπά δίνοντας φως σε πτυχές της ζωής του και ερμηνεύοντας τα έργα του και τις επιρροές που δέχτηκε τονίζοντας την αξία του ως καλλιτέχνη, η οποία, όπως ανέφεραν χαρακτηριστικά, δεν έχει δεχτεί την προβολή που του άξιζε.
Αναφερόμενη στην έκθεση, η κ. Παναγιωτάκου μίλησε για ένα πολυ γενναιόδωρο «Δούναι και Λαβείν» σε επίπεδο επικοινωνίας, ροής, χωρίς ζητήματα και απόλυτη εμπιστοσύνη και από τις δύο πλευρές. Σε μία συζήτηση εφ’ όλης της ύλης, η κα Βουτυρά απαντώντας σε ερωτήσεις της κας Παναγιωτάκου μας μετέφεραν μία εικόνα για την σπουδαία αυτή έκθεση και το τι κρύβεται πίσω από αυτήν.
Γιατί μπήκε ο συγκεκριμένος τίτλος;
«Έχει να κάνει με τα κατάστιχα λογαριασμών της πατρικης επιχειρησης του πατέρα του. Ο πατέρας του είχε μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις μαρμάρων στο δεύτερο μισό του δέκατου ένατου αιώνα απλωμένη όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο αλλά και στο Βουκουρέστι. Όταν πέθανε το 1900, τα βιβλία έμειναν στην οικογένεια. Αυτά μεταφέρθηκαν μετά στην Τήνο, όταν τον πήρε από το ψυχιατρείο η μητέρα του από την Κέρκυρα και έμεινε τη δεύτερη περίοδο της ζωής του στην Τήνο. Αυτά, λοιπόν, σώθηκαν, γιατί είχαν επάνω τα σχέδια του Γιαννούλη. Από αυτά υπήρχαν πολύ περισσότερα και διασώθηκαν τα 10, τα οποία βρίσκονται όλα στην έκθεση και είναι ό,τι πιο συγκλονιστικό έχει αφήσει αυτός ο άνθρωπος στο κομμάτι σχεδιασμών», σχολίασε η Γενική Διευθύντρια του Τελλογλείου.
Στο «γιατί αγαπάει τόσο πολύ τον Χαλεπά», η κα Βουτυρά απάντησε πως οι λόγοι είναι πολλοί. Κυρίως για το ήθος του, το οποίο τον πηγαίνει σε έναν χώρο αγιοσύνης και αυτό δεν μπορεί να μη σε αγγίξει. Το ότι είναι μεγάλος καλλιτέχνης φαίνεται στη δουλειά του, αλλά ο τρόπος που μέσα σε τέτοιες δυσκολίες κατάφερε να εκφράσει την τέχνη του αγνοώντας όλες τις δυσκολίες και αφήνοντας πίσω οτιδήποτε μπορεί να τον σταματήσει, θεωρώ ότι αυτό είναι ένα παράδειγμα που μας γεμίζει αισιοδοξία. Αυτή η επιμονή και η συνεχής του προσπάθεια τον βοήθησε να φτάσει εκεί που έφτασε.
Η ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση του και οι δυσκολίες συμβάλλουν στο να γίνει τελικά τόσο σπουδαίος;
«Δεν ξέρω πώς θα ήταν αν δεν είχε αυτές οι δυσκολίες. Αν μέσα από όλα αυτά κατάφερε αυτό που κατάφερε, αυτό είναι ένα κομμάτι τελικού αποτελέσματος. Ίσως πρέπει να αναρωτηθούμε πώς θα ήταν η το έργο του Χαλεπά αν μπορούσε να δουλέψει μάρμαρο αν μπορούσε να κάνει κάτι άλλο. Αν έχει τις δυνατότητες της πρώτης περιόδου, της περιόδου της Κοιμωμενης. Στην Τήνο παρόλο που ήταν στο χωριό των μαρμαράδων, αυτός δούλευε τον πηλό. Αυτό είναι ένα πρώτο εμπόδιο που έπρεπε να περάσει. Άρα, το πρώτο που κάνει είναι να στρέψει την προσοχή του στη δομή και τη σύνθεση».
«Η ανικανοποίητη επιθυμία του Χαλεπά για τη ζωή, για τον έρωτα, για τη Μαριγώ, για την όμορφη ξαδέρφη του τελικά τον οδήγησε σε αυτά τα συγκλονιστικά έργα. Αυτό το ατελές τελικά είναι τέλειο και αυτό που κάποιοι θεωρούν ότι ήταν πρόβα για το κυρίως , είναι αυτό το σημαντικό έργο και είμαστε πανευτυχείς βρέθηκαν άνθρωποι να διατηρήσουν αυτά που ήταν στο πηλό και να τα βλέπουμε λέγοντας ότι αυτό είναι το τελικό έργο», αναφέρει η κα Παναγιωτάκου.
Άξιο απορίας αποτελεί το τι συμβαίνει με αυτό το τρισδιάστατο της δικής του προσέγγισης. Δηλαδή, βλέπουμε την Ευτυχία πίσω από το κεφάλι του και τελικά πρέπει να παρατηρήσεις και τα πλαϊνά. Και το πλάι δεν μπορούσε να ανεξάρτητο έργο και κάθε του πλευρά.
Η κα Βουτυρά αναφερόμενη στην εξαιρετική εμπειρία του Χαλεπά, που ξεκινάει από το Σχολείο των Τεχνών και συνεχίζει στο Μόναχο κάνει λόγο για μία ακαδημαϊκή παιδεία που έχει υπόψιν της την αρχαιότητα, τους ανώνυμους πλαστικούς κανόνες της γλυπτικής και οπωσδήποτε ξέρει από πολύ νωρίς τι σημαίνει περίοπτο. Αυτό για τον Χαλεπά γίνεται σταθερό πρόβλημα γλυπτικής, το οποίο ακολουθεί συνέχεια. Θεωρεί, δηλαδή, πως το τέλειο γλυπτό είναι αυτό που μπορείς να το δεις γύρω-γύρω, που δεν σταματάει σε μία όψη. Αυτή είναι και η διαφορά με την κλασική εποχή. Και επίσης τα περίφημα του πρόσωπα, που εκτός από το περίοπτο κάνει και κάτι άλλο. Παίζει με αντιθέσεις ( μεγάλο μικρό, γέρος νέος, κλεισμένη σύνθεση ανοιχτή σύνθεση). Το τέλειο έργο είναι αυτό που θα γλιστρήσει από ψηλά, θα σπάσουν όλα τα κομμάτια του και αυτό που μένει είναι η ουσία του κυρίου θεάματος. Παίρνει ότι είναι να πάρει αλλά δεν μένει εκεί, το κάνει δικό του. Ταλέντο μαζί με την επιμονή του και πολλή δουλειά.
Τι χρειάζεται για να κερδίσει έστω και μετά θάνατον την καταξίωση που του αξίζει ένας δημιουργός όπως ο Χαλεπάς; Καθώς, θέλουμε να ταξιδέψει το έργο αυτό όσο μακριά γίνεται.
«Αρχικά είμαι πολύ χαρούμενη από το έργο αυτό της συλλογής του Βασιλείου και Ειρήνης Χαλέπα, που είναι ουσιαστικά η τρίτη περίοδος, ευτυχώς το μεγαλύτερο μέρος του έπεσε στο Ίδρυμα Ωνάσης και όλη η ιστορία είναι να μη διασπαστεί. Νομίζω η απάντηση υπάρχει σε αυτήν την έκθεση. Να καταλάβουμε το έργο και να μην επιμένουμε συνέχεια σε όλα τα δράματα τα οποία υπάρχουν. Προφανώς μέσα από εκεί γίνεται το έργο αλλά να μην είναι αυτός ο στόχος. Να μην μένουμε στον τεράστιο θαυμασμό που έχει η Κοιμωμένη, αλλά και οι άλλες περίοδοι είναι πολύ ενδιαφέρουσες και ωραίες με την ευρύτερη έννοια για την εκφραστικότητα, για την ευρηματικότητα ,για την τόλμη που έχει. Δεν ξέρω αν μπορεί να χαρακτηριστεί μοντέρνος ή κλασικό ή διαχρονικό. Εγώ θα έλεγα είναι ο Χαλεπάς. Και πιστεύω ότι θα έπρεπε να βγει εκτός συνόρων.
Η Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση αναφερόμενη σε ένα μικρό έργο που βρίσκεται στη γλυπτοθήκη της Κοπεγχάγης, τόνισε ότι πρέπει να βάζουμε υψηλούς στόχους για να βγει το έργο του εκτός συνόρων.
Εχουμε στην κατοχή μας κάτι το μοναδικό το ποιο είναι το σχέδιο και πρέπει να δούμε το δούναι και λαβείν με ευρύτερο τρόπο, πού είναι το πώς σκέφτεται, καθώς δεν έχει άλλο τρόπο να καταγράψει τις ιδέες του και τα προβλήματα του. Τα σχεδιάζει όλα και αποκαλύπτει με τα σύμβολα της τράπουλας τα προβλήματά του, μελετά ένα αρχαίο γλυπτό και το μετατρέπει σε κάτι άλλο.
Στόχος αυτής της έκθεσης είναι να μιλήσουν τα έργα μεταξύ τους και να αποκαλύπτουν τα μυστικά τους. Για παράδειγμα πώς φτιάχνει το καθιστό Άγγελο στο Βουκουρέστι και πώς ετοιμάζει ένα μνημείο το 1936, λίγο πριν πεθάνει.
Πρέπει να παρατηρήσουμε τον τρόπο με τον οποίο μελετά τη δομή. Πρόσθετε τον έναν όγκο πάνω στον άλλον και δεν είχε κενά. Θα μπορούσαμε να τον πούμε κονστρουκτιβιστή αλλά με θέμα, που τον οδηγεί στο τελικό αποτέλεσμα. Είναι ένας τρομερά παρατηρητικός γλύπτης και αυτό το βλέπουμε και στο σχέδιο. Θα μπορούσε άνετα να σταθεί δίπλα σε οποιονδήποτε μεγάλο ζωγράφο. Το σχέδιο του γλύπτη είναι όγκος και χώρος και διαφέρει από το σχέδιο του ζωγράφου.
Στις εμμονές του θα μπορούσαμε να βάλουμε την τέλεια σύνθεση. Επιμένει στο ίδιο θέμα σε όλες τις περιόδους της ζωής του. Έχει μανία να διορθώνει τον εαυτό του, να διορθώνει τους άλλους. Έχει την μανία της τελειότητας σε όλη του τη ζωή. Ένα άπιαστο όνειρο, που ίσως δεν έπιασε ποτέ.
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
