Του Δρ Κωνσταντίνου Νικολάου*
Βασικές προυποθέσεις για την υλοποίηση ενός σχεδίου αγωγού φυσικού αερίου, με απλά λόγια, είναι η ύπαρξη, από τη μια μεριά ικανών ποσοτήτων αερίου και από την άλλη, αγοράς έτοιμης να απορροφήσει το φυσικό αέριο σε ανταγωνιστικές τιμές.
Πολύς λόγος γίνεται για τα περήφιμα κοιτάσματα αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, τα οποία θα μπορούσαν να γεμίσουν τον αγωγό ‘’East Med’’ και να μεταφερθούν στην Ευρωπαική αγορά. Η αγορά μεν υπάρχει και ‘’διψά’’ για αέριο, ιδίως τώρα που προσπαθεί να απεξαρτηθεί (40-45% εξάρτηση) από το Ρωσικό φυσικά αέριο [170 BCM( δισεκ. κυβικά μέτρα) τώρα και αργότερα πολύ περισσότερο]. Υπάρχει όμως ικανό αέριο έτοιμο να αποσβέσει επενδύσεις 7-9 δις ευρώ και να καλύψει ικανοποιητικές ποσότητες της αγοράς που τώρα ικανοποποιούνται από το Ρωσικό αέριο;
Ποιες χώρες έχουν φυσικό αέριο;
Οι χώρες που έχουν φυσικό αέριο αυτή την στιγμή στην Ανατολική Μεσόγειο, σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, είναι η Αίγυπτος, [2,1 -2,3 TCM (τρις κυβ. μέτρα)], το Ισραήλ (1,1-1,3 TCM) και η Κύπρος (Ο,3 TCM). Η Ελλάδα ΔΕΝ διαθέτει αποθέματα φυσικού αερίου. Τα όσα ακούγονται περί υπαρκτών αποθεμάτων προς το παρόν ανήκουν στην σφαίρα της φαντασίας. Με υποθέσεις δεν γίνονται επενδύσεις και δεν γεμίζουν οι αγωγοί με φυσικό αέριο.
Η Αίγυπτος έχει μεγάλες παραγωγικές δυνατότητες της τάξης των 58-59 BCM/έτος, αλλά έχει και εξίσου μεγάλη καταναλωτική αγορά, η οποία δεν αφήνει περιθώρια εξαγωγών από την τοπική παραγωγή, τουναντίον έχει πλέον ανάγκες εισαγωγών για την κάλυψη των αναγκών της. Διαθέτει όμως έτοιμες υποδομές υγροποίησης φυσικού αερίου δυνατότητας περίπου 18 BCM ανά έτος, οι οποίες είναι διαθέσιμες ανά πάσα στιγμή και μπορούν να εξυπηρετήσουν τα διαθέσιμα αποθέματα του Ισραήλ και της Κύπρου για υγροποίηση και εξαγωγή σε μορφή LNG. Το κοίτασμα Zohr φαίνεται ότι έδωσε πολλά στην Αίγυπτο, όχι όμως τόσα όσα ευελπιστούσαν να πάρουν στην αρχή και τα οποία θα υπερκάλυπταν την Αίγυπτο.
Το Ισραήλ διαθέτει το κοίτασμα Tamar [12 Tcf( τρις κυβ. πόδια)] για επιτόπιες ανάγκες και το κοίτασμα Leviathan ( 22 Tcf), διαθέσιμο και για εξαγωγές. Στην ουσία αυτή τη στιγμή είναι το μοναδικό διαθέσιμο κοίτασμα για εξαγωγές στην Ανατολική Μεσόγειο και το μόνο που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του East Med. Αυτό όμως αποτελεί περιουσιακό στοιχείο της Chevron (διαχειριστής) και της Shell – Delek (εταίροι) και φυσικά της κυβέρνησης του Ισραήλ. Επισημαίνεται ότι η δεύτερη φάση ανάπτυξης αυτού του μεγάλου κοιτάσματος δεν έχει ακόμα αποφασισθεί και από αυτή εξαρτάται που θα κατευθυνθεί το αέριο. Από πληροφορίες που υπάρχουν, φαίνεται ότι σχεδιάζεται να μεταφερθεί στην αγορά και τις έτοιμες υποδομές υγροποίησης της Αιγύπτου, η οποία έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα να έχει έτοιμες υποδομές υγροποίησης και εξαγωγής και μεγάλη αγορά. Έχει όμως πολύ χαμηλές τιμές φυσικού αερίου και αυτό προβληματίζει τις εταιρίες. Για αυτό σκέφτονται και την επί τόπου υγροποίηση με μονάδα (FLNG) και να εξαχθεί σε υγρή μορφή ή την εξαγωγή μέσω αγωγού στην Τουρκία που έχει μεγαλύτερες τιμές αγοράς. Η όποια απόφαση αναμένεται να συμπαρασύρει και την εκμετάλλευση του κοιτάσματος ‘’Αφροδίτη’’ της Κύπρου, δεδομένου ότι διαχειριστές και ιδιοκτήτες των δύο κοιτασμάτων είναι οι ίδιες εταιρίες (Chevron, Shell, Delek). Είναι λογικό για τους διαχειριστές το κοίτασμα Αφροδίτη να εκλαμβάνεται ως δορυφορικό του Leviathan. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος μη ανάπτυξης του κοιτάσματος ‘’Αφροδίτη’’ στην Κύπρο, που παραμένει ανεκμετάλλευτο, 11 χρόνια μετά την ανακάλυψη του. Η Αίγυπτος επιδιώκει, προσπαθεί να πείσει και πιέζει για την λύση μεταφοράς του αερίου των κοιτασμάτων Leviathan και ‘’Αφροδίτη’’ στην στις εγκαταστάσεις της διότι το χρειάζεται και για την εσωτερική της αγορά και για εξαγωγές από τις υπολειτουργούσες εγκαταστάσεις LNG που διαθέτει, στις οποίες έχει σημαντική παρουσία η Shell. Και όπως φαίνεται η λύση της Αιγύπτου είναι πολύ φθηνότερη, γεωπολιτικά ευκολότερη και χρονικά ταχύτερη για εξαγωγές, από ότι είναι το υψηλού,( τεχνικά, οικονομικά και γεωπολιτικά) ρίσκου του ‘’EastMed’’. Εάν λοιπόν οι εταιρίες διαχείρισης του Leviathan έχουν επιλέξει ή διαφαίνεται ότι θα επιλέξουν την λύση της Αιγύπτου, τότε δεν θα υπάρχει διαθέσιμο φυσικό αέριο για τον αγωγό φυσικού αερίου ‘’East Med’’.
Η Κυβέρνηση της Κύπρου έχει ήδη εγκρίνει το Πρόγραμμα Ανάπτυξης (FDP) του κοιτάσματος Αφροδίτη (4,1 tcf) που προβλέπει την μεταφορά του αερίου στην Αίγυπτο. Στο FDP πουθενά δεν αναφέρεται η λέξη ‘’EastMed’’. Άρα η ίδια η Κυπριακή Δημοκρατία έχει επιλέξει την Αίγυπτο ως τόπο εξαγωγής του αερίου της ‘’Αφροδίτης’’. Τώρα γιατί συνυπόγραψε και το σχέδιο ‘’East Med’’; Μόνο αυτή μπορεί να απαντήσει.
Στο παρακάτω χάρτη παρουσιάζονται όσα πιο πάνω ανάπτυξα
Η Τουρκία ως εναλλακτική λύση
Οι επενδύσεις σε αγωγούς είναι πολυπαραγοντικές. Χωρίς όμως την σύμφωνη γνώμη των εταιριών διαχείρισης των κοιτασμάτων και τις ανάγκες των αγορών δεν μπορούν να υλοποιηθούν. Εναλλακτικές λύσεις μεταφοράς του διαθέσιμου φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου υπάρχουν με την πιο σημαντική να είναι αυτή προς την Τουρκία, η οποία διαθέτει μεγάλη αγορά (60 BCM/έτος) και πληρώνει πολύ καλύτερα από την αγορά της Αιγύπτου. Αν επιτρέψουν οι γεωπολιτικές ισορροπίες και οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας , μπορεί αυτή η εναλλακτική λύση να έχει τύχη. Αν όμως η Αίγυπτος ξεπεράσει τις εξαιρετικά χαμηλές τιμές της αγοράς της και προσφέρει κίνητρα στις εταιρίες μπορεί να υπερισχύσει.
Στο παρακάτω χάρτη παρουσιάζονται όλες οι εναλλακτικές οδοί για την διοχέτευση του αερίου της Ανατολικής Μεσογείου.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η αύξηση των τιμών
Οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία με την κατακόρυφη αύξηση των τιμών του Φυσικού Αερίου(ΦΑ) και του πετρελαίου και ο εμφανής κίνδυνος για την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της Χώρας (και της Ευρώπης), έφερε ξανά στο προσκήνιο τις έρευνες Υ/Α στην Ελλάδα για ανακάλυψη γηγενών κοιτασμάτων ΦΑ, που θα ανακούφιζαν την χώρα σε περίπτωση μη ελεγχόμενης ή και βίαιης διακοπής της τροφοδοσίας από τις εξωτερικές πηγές προμήθειας, από τις οποίες προμηθεύεται ΦΑ και πετρέλαιο.
Υπενθυμίζω ότι η βασική πηγή τροφοδοσίας της Χώρας σε ΦΑ, με πάνω από 40% εξάρτηση είναι η εμπλεκόμενη στον πόλεμο Ρωσία, ενώ μεγάλο μέρος ΦΑ εισέρχεται στην Ελλάδα από αγωγούς, που διέρχονται από την Τουρκία! Σημειώνω επίσης ότι η μεγάλη αύξηση στις τιμές ΦΑ προηγήθηκε του πολέμου στην Ουκρανία και ήταν απόρροια της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κλιματική αλλαγή και την προώθηση της πράσινης ατζέντας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)(***). Όπως όμως φάνηκε εκ του αποτελέσματος, η πολιτική αυτή διατάραξε σοβαρά την ισορροπία του τριγώνου ‘’ασφάλεια εφοδιασμού’’-‘’βιώσιμης ανάπτυξης’’ και ‘’περιβάλλοντος’’, που πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη στην ενεργειακή πολιτική και έφερε την απότομη εκτίναξη των τιμών ως καθαρά Ευρωπαϊκό φαινόμενο, χωρίς να επηρεάσουν τις περισσότερες χώρες του πλανήτη και ιδίως τους εμπορικούς ανταγωνιστές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλ. τις ΗΠΑ, Κίνα και άλλες ασιατικές χώρες, που συνέχισαν να λειτουργούν με χαμηλότερες τιμές ΦΑ. Είναι σαφές ότι όπως είναι σήμερα η τεχνολογία των ΑΠΕ δεν μπορεί να τις καταστήσει ικανές να υποκαταστήσουν ακόμα την παραγόμενη από τα ορυκτά καύσιμα ενέργεια. Ελπίζουμε ότι αυτό θα γίνει εφικτό στο μέλλον. Μέχρι τότε ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ ΝΑ ΔΙΑΤΑΡΑΣΣΕΤΑΙ Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ όπως έγινε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οδήγησε στις υψηλές τιμές.
Στην συνέχεια ήρθε και ο πόλεμος στην Ουκρανία και επιδείνωσε την κατάσταση.
*Ο Δρ. Κωνσταντίνος Νικολάου είναι Γεωλόγος Πετρελαίων-Ενεργειακός Οικονομολόγος
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
