Του Τάσου Ρέτζιου
Στις 26 Μαΐου και λίγο μετά τις οχτώ το απόγευμα, ένα αεροπλάνο της Lufthansa ταξιδεύει από το Βερολίνο στο Μόναχο με 164 επιβάτες, υπό καθεστώς ομηρίας. Η διαταγή του τρομοκράτη στον πιλότο είναι να το ρίξει στο γήπεδο Allianz Arena του Μονάχου, κατά τη διάρκεια του αγώνα Γερμανίας – Αγγλίας, τον οποίο παρακολουθούν ζωντανά 70.000 φίλαθλοι. Η γερμανική κυβέρνηση ενημερώνεται άμεσα και σηκώνει δυο μαχητικά αεροσκάφη για να παρακολουθούν την κατάσταση από απόσταση αναπνοής και να περιμένουν οδηγίες.
Βρισκόμαστε στην αίθουσα του δικαστηρίου. Ο κατηγορούμενος εμφανίζεται φορώντας στολή της πολεμικής αεροπορίας. Κατηγορείται για τον θάνατο και των 164 επιβατών, μετά από εκτόξευση ρουκέτας η οποία είχε ως αποτέλεσμα την κατάρριψη, του υπό ομηρία αεροσκάφους και η οποία πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά με πρωτοβουλία του ίδιου και όχι κατόπιν εντολής ανωτέρου. Ο πρόεδρος του δικαστηρίου εισέρχεται στην αίθουσα και απευθύνεται κατευθείαν στο κοινό. Ξεκινά η ακροαματική διαδικασία. Ξεκινά η παράσταση.
Ποιος έδωσε το δικαίωμα σε έναν απλό εκπρόσωπο του γερμανικού κράτους να σκοτώσει λίγους για να σωθούν οι πολλοί; Διαθέτει το δικαστήριο τα κατάλληλα νομικά εργαλεία για να μπορέσει να κρίνει δίκαια τη συνειδητή του απόφαση να αυτενεργήσει κατ’ αυτό τον τρόπο; Ποιος κώδικας τιμής και ποια αίσθηση δικαιοσύνης τού όπλισε το χέρι; Ποιος αποφασίζει ότι το λεγόμενο «μη χείρον βέλτιστον» αποτελεί το μέτρο ηθικής; Τι είναι δίκαιο; Και τι άδικο; Εθνικός ήρωας ή δολοφονικός αλαζόνας; Οι αριθμοί, οι συσχετισμοί, οι υπολογισμοί και το ζύγισμα των ανθρώπινων ψυχών αιωρούνται για ώρα πάνω από την αίθουσα του δικαστηρίου κυριεύοντας τις σκέψεις όλων. Η ακροαματική διαδικασία ολοκληρώνεται. Ο λόγος τώρα στους ενόρκους για την τελική ψηφοφορία. Για την τελική ετυμηγορία.
Οι θεατές της παράστασης έχουν τον λόγο. Αυτοί είναι οι ένορκοι της δίκης που μόλις παρακολούθησαν, αυτοί καλούνται και να απαντήσουν στα ηθικά διλήμματά τους. Αυτοί θα κρίνουν αν ο κατηγορούμενος είναι αθώος ή ένοχος. Άραγε, θα αποφασίσουν ως υποψήφιοι θύτες ή ως υποψήφια θύματα; Αυτό δεν μπορεί να το ξέρει κανείς.
Αυτή είναι η υπόθεση και η… διαχείριση ενός συγκλονιστικού δικαστικού θρίλερ που έγραψε ο Γερμανός συγγραφέας Φέρντιναντ φον Σίραχ με τον τίτλο«TERROR», στο οποίο αποφασίζει ζωντανά το κοινό με ψηφοφορία για την τελική έκβαση της δίκης.
Για πρώτη φορά ανέβηκε και στην Ελλάδα, σε σκηνοθεσία Γιώργου Οικονόμου, μετάφραση Ευαγγελίας A. Νάνου και διασκευή Μιρέλλας Παπαοικονόμου, τη σεζόν 2019 – 2020, όπου και διακόπηκε, λόγω πανδημίας. Τώρα επιστρέφει για ένα νέο γύρο παραστάσεων και παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη, προσκεκλημένο από το ΚΘΒΕ, στο θέατρο της ΕΜΣ, 7-9 Μαΐου.
Η Μαρίνα Ασλάνογλου υποδύεται την κα Νέλσον, την εισαγγελέα της παράστασης και φυσικά προτείνει την ενοχή του πιλότου, αλλά κι η ίδια προς τα εκεί κατευθύνεται: «ναι, είναι ένοχος γιατί όχι μόνο έχει παραβεί τις εντολές που είχε να μην καταρρίψει το αεροσκάφος, αλλά κυρίως γιατί η ανθρώπινη ζωή δεν είναι ένα ζύγιασμα πόσοι θα πεθάνουν και πόσοι θα γλυτώσουν».
Η ίδια ιντριγκαρίστηκε πολύ «και διαβάζοντας το έργο είχα αμφιβολίες, όπως και το κοινό. Ακόμα και μετά το τέλος της παράστασης καθόμαστε και μιλάμε για τα διλήμματα, που είναι τεράστια. Και υπάρχουν κι αυτοί που δεν μπορούν να ψηφίσουν, γιατί δεν είναι σίγουροι».
Και πάμε σε παλιά διλήμματα περί νόμου και ηθικής…
«Υπάρχουν πολλά διλήμματα και ήταν ένας από τους λόγους που επέλεξα να είμαι στην παράσταση. Ακούς πράγματα για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, για τους νόμους, για τον ηθικό γνώμονα και τις αξίες που πρέπει να έχουμε. Αυτά τα εφόδια έχει η κα Νέλσον. Από την άλλη, όμως, υπάρχουν τα αντίθετα επιχειρήματα… Είναι πολλά τα θέματα… Ακόμα και καθημερινά ανακαλύπτω πράγματα.
Κατά τη διάρκεια των παραστάσεων αναθεωρήσατε κάποια πράγματα μέσα σας;
Περισσότερο σκέφτομαι για την ανθρώπινη ζωή, πόσο πολύτιμη είναι είτε είναι μία, είτε είναι χιλιάδες, ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και πολύτιμος.
Οι θεατές παίρνουν τις ίδιες αποφάσεις ή αλλάζουν από παράσταση σε παράσταση;
Έχουν αλλάξει τις αποφάσεις τους, όπως έχουν βγει και με μια ψήφο διαφορά η απόφαση! Συνήθως όταν βγαίνει αθώος καταχειροκροτείται πάντως!
Αυτό το εύρημα το διαδραστικό μου φέρνει στο μυαλό σκέψεις περί λαϊκού δικαστηρίου κλπ
Κακό αυτό, ειδικά για τα λαϊκά δικαστήρια στα σόσιαλ μίντια. Δεν συμφωνώ ο καθένας να κρίνει και να κατακρίνει τον οποιοδήποτε, εδώ όμως οι θεατές πρέπει να βγάλουν μια δίκαιη απόφαση.
Έχουν ηρεμήσει τα πράγματα στο θέατρο, μετά από αυτόν τον κυκεώνα των καταγγελιών;
Εμένα με έχει στεναχωρήσει όλο αυτό, γιατί το θέατρο είναι ένας χώρος μαγικός, ένα μέρος που αγαπώ και νιώθω ελεύθερη, χαρούμενη και αισιόδοξη. Όταν γίνονται όλα αυτά προσπαθώ να αποστασιοποιούμαι γιατί δεν είναι μόνο στο θέατρο έτσι τα πράγματα: υπάρχουν πολλοί καλοί άνθρωποι και συνεργάτες. Από εκεί και πέρα δίνουμε χώρο στα γεγονότα και στις εξελίξεις, μένουμε πίσω και περιμένουμε να δούμε, η δικαιοσύνη θα κάνει τη δουλειά της. Απλώς στο δικό μας χώρο είναι πιο αναγνωρίσιμα τα πρόσωπα. Ας ελπίσουμε ότι αυτό θα γίνει αφορμή να αναθεωρηθούν κάποια πράγματα…
Info
Terror
Σκηνοθεσία: Γιώργος Οικονόμου
Μετάφραση: Ευαγγελία A. Νάνου
Διασκευή: Μιρέλλα Παπαοικονόμου
Σκηνογραφία: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Κοστούμια: Νίκος Χαρλαύτης
Φωτισμοί: Βαγγέλης Μούντριχας
Sound Designer: Βασίλης Κορρές & Χρήστος Τριανταφύλλου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Αντώνης Αντωνάκος
Οργάνωσης Παραγωγής: Αλεξάνδρα Ξυδά
Οπτική Ταυτότητα: Saint of Athens
Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης
Φωτογραφίες παράστασης: Εβίτα Σκουρλέτα
Διανομή
Κα Νέλσον – εισαγγελέας: Μαρίνα Ασλάνογλου
Πρόεδρος Δικαστηρίου: Βασίλης Παλαιολόγος
Μπίγκλερ – συνήγορος Υπεράσπισης: Μιχάλης Αλικάκος
Λαρς Κοχ – κατηγορούμενος: Γιώργος Σπάνιας
Λάουτερμπαχ – μάρτυρας Υπεράσπισης: Δημήτρης Λιόλιος
Μάιζερ – μάρτυρας κατηγορίας: Βιργινία Ταμπαροπούλου
