Με τους Πέρσες του Αισχύλου αναμετριέται φέτος ο καταξιωμένος Έλληνας
σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς, της αρχαιότερης σωζόμενης τραγωδίας, η
οποία παρουσιάστηκε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου με μεγάλη επιτυχία
και έρχεται στην Θεσσαλονίκη στις 2 και 3 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο
Δάσους.
Στελεχωμένη από μια πλειάδα εξαιρετικών ηθοποιών (Χρήστος Λούλης,
Γιώργος Γάλλος, Μιχάλης Οικονόμου, Αλεξία Καλτσίκη, Θεοδώρα
Τζήμου, Γιάννης Κλίνης, Αινείας Τσαμάτης, Ηλίας Μουλάς, Μάνος
Πετράκης, Τάσος Καραχάλιος, Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Γιώργος
Πούλιος), προεξάρχουσας της Ρένης Πιττακή, η παράσταση του Δημήτρη
Καραντζά θέτει κρίσιμα ερωτήματα για το τι συνιστά «κοινωνία», τι σημαίνει η
επίμονη προσκόλληση στην εξουσία και η ανάγκη της πίστης σ’ έναν οδηγό,
άνθρωπο ή θεό, μέσα σε έναν συντετριμμένο κόσμο.
«Ο άξονας μέσα από τον οποίο διαβάζω το έργο», σημειώνει ο Καραντζάς,
«είναι η πορεία ενός λαού που από την απόλυτη πίστη, περνάει στην
αμφισβήτηση και έπειτα στη σύγκρουση, μέχρι που φτάνει σε μια μανιακή,
σπασμωδική αντίδραση. Ούτε η τυφλή πίστη λειτουργεί, ούτε και η τυφλή
αντίδραση. Σαν να βλέπεις το ανέφικτο του κοινωνικού συμβολαίου».
Το κοίλον και η ορχήστρα ενώνονται για να «συμμετάσχουν» σε μια
κοινή συζήτηση για την ήττα, τη δυσκολία της παραδοχής της και την
αμηχανία της συνέχειας, με τη συμμετοχή εθελοντών που εισέρχονται
σταδιακά στον χώρο, συνθέτοντας μια «κοινωνία» που αναζητά το νήμα
της ύπαρξης μετά την καταστροφή, σαν αντικατοπτρισμός της
παρούσας ιστορικής συγκυρίας.
«Οι Πέρσες είναι μια οποιαδήποτε κοινωνία: Είναι σαν να κάνεις μια
ακτινογραφία της πλευράς του ηττημένου και μιας κοινωνίας που δεν ξέρει
πώς μπορεί να συνεχίσει μετά από μια πανωλεθρία. Η δε Επίδαυρος
λειτουργεί σαν ένα δημόσιο βήμα. Όπως σε μια πλατεία που βρίσκεται
πιθανώς πολύ κοντά μας ή και σε κάποια άλλη χώρα, οι άνθρωποι συζητάνε
για το πώς θα αντισταθούν και πώς θα κρατηθούν όταν έχουν χάσει πια όλα
τα σημεία αναφοράς τους. Στους Πέρσες χάνεται η πίστη στον βασιλιά, έπειτα
στην έννοια της μοναρχίας, μετά στον θεό και τελικά στην ίδια τους τη
δυνατότητα να αντιδράσουν».
Την ίδια στιγμή, η Άτοσσα της Περσίας, την οποία υποδύεται η Ρένη Πιττακή,
που επιστρέφει στην Επίδαυρο μετά από 20 χρόνια, είναι «η ψυχρή ευγενική
φωνή της εξουσίας» που με κάθε τρόπο θέλει να συντηρηθεί και να συνεχιστεί
σε μια κοινωνία σχεδόν αποδεκατισμένη. «Δυο τελείως διαφορετικές θεάσεις
του τι σημαίνει κόσμος», επισημαίνει ο Καραντζάς.
Λίγα λόγια για το έργο:
Γραμμένη το 472 π.Χ., η τραγωδία του Αισχύλου αποτελεί ίσως την
παλαιότερη καταγραφή γεγονότων της ελληνικής ιστορίας στο θέατρο. Στα
Σούσα, την περσική πρωτεύουσα, οι πολίτες που έχουν μείνει πίσω και η
βασίλισσά τους, Άτοσσα που βασανίζεται από κακούς οιωνούς, αναμένουν
νέα από την πολεμική επιχείρηση του Ξέρξη στην Ελλάδα. Ένας
αγγελιαφόρος αναγγέλλει τη φριχτή έκβαση της μάχης της Σαλαμίνας: ο
περσικός στρατός και οι επίλεκτοι αρχηγοί του έχουν συντριβεί. Η Άτοσσα και
ο Χορός καλούν το φάντασμα του Δαρείου για να τους καθοδηγήσει. Ο
ένδοξος βασιλιάς καταδικάζει την ύβρη του Ξέρξη, που θέλησε να δαμάσει
φύση και θεία βούληση και προβλέπει περισσότερες ακόμη καταστροφές. Με
την άφιξη του Ξέρξη, κορυφώνεται η συντριβή. Η ζυγαριά γέρνει πλέον
αποφασιστικά προς τον τρόμο του τέλους.
Το έργο διατρέχουν ατέλειωτοι κατάλογοι ονομάτων: εκείνοι που πρώτα
φώτιζαν το δρόμο για την ελπίδα, τη νίκη και την ομοψυχία, τώρα πέφτουν
ένας-ένας, χάνονται στα σκοτάδια ενός τόπου ρημαγμένου, ενός λαού στο
όριο της φρίκης, της λογικής και της υπακοής.
Οι Πέρσες ως τραγωδία της ανθρωπότητας, ως μικροσύστημα που
αντανακλά ζητήματα ύπαρξης και συνύπαρξης, άλυτα ανά τους αιώνες,
γίνονται, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Καραντζά, κοινός τόπος για μια
συνομιλία που φωτίζει εμμέσως τα πολλαπλά παγκόσμια αδιέξοδα του
σήμερα. Το θέατρο είναι ο δημόσιος χώρος, η Εκκλησία του Δήμου, η Πόλη.
Ο Χορός των Περσών, η «κοινωνία», ξεκινάει με την πίστη και την υπακοή,
καταλήγοντας, μετά τον αφανισμό, ένα άναρχο πλήθος χωρίς οδηγό και
σημείο αναφοράς.
Συντελεστές:
Μετάφραση Παναγιώτης Μουλλάς
Σκηνοθεσία Δημήτρης Καραντζάς
Διασκευή Δημήτρης Καραντζάς – Γκέλυ Καλαμπάκα
Συνεργασία στη δραματουργία – Φωτογραφίες – Εικαστική σύνθεση –
Βίντεο Γκέλυ Καλαμπάκα
Σκηνικό Κλειώ Μπομπότη
Κοστούμια Ιωάννα Τσάμη
Κίνηση Τάσος Καραχάλιος
Μουσική σύνθεση – ζωντανή εκτέλεση Γιώργος Πούλιος
Φωνητική προετοιμασία – σύνθεση Ανρί Κεργκομάρ
Φωτισμοί Δημήτρης Κασιμάτης
Ηχολήπτης: Θεμιστοκλής Παντελόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη Μαρίσσα Φαρμάκη
Βοηθός σκηνογράφου Φιλάνθη Μπουγάτσου
Βοηθός ενδυματολόγου Ιφιγένεια Νταουντάκη
Παίζουν Ρένη Πιττακή, Χρήστος Λούλης, Γιώργος Γάλλος, Μιχάλης
Οικονόμου, Γιάννης Κλίνης, Αλεξία Καλτσίκη, Θεοδώρα Τζήμου, Αινείας
Τσαμάτης, Ηλίας Μουλάς, Μάνος Πετράκης, Τάσος Καραχάλιος, Βασίλης
Παναγιωτόπουλος, Γιώργος Πούλιος
Στην παράσταση συμμετέχουν 40 πολίτες σε συνεργασία με τοπικούς
φορείς.
