της Δρ. Δήμητρας Λατσού*
Η υγειονομική κρίση του COVID-19 ενέτεινε τη συνεργασία και την αλληλεγγύη μεταξύ κρατών και οργανισμών, ενίσχυσε τις τεχνολογικές εξελίξεις και επαναπροσδιόρισε νέα μονοπάτια στη διαχείριση των πόρων. Επίσης, έδωσε έμφαση στην προσβασιμότητα, τη βιωσιμότητα και δημιούργησε ευκαιρίες και νέες προοπτικές στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Αυτή η κατάσταση είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των δαπανών υγειονομικής περίθαλψης δημιουργώντας την ανάγκη υιοθέτησης συστημάτων ελέγχου και εφαρμογής κριτηρίων αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας στα συστήματα υγείας. Τα νοσοκομεία έπρεπε να αναπτύξουν νέες κλινικές, διαχειριστικές πρακτικές και πρακτικές δημόσιας υγείας εστιάζοντας στη φροντίδα του COVID-19, ενώ ταυτόχρονα έπρεπε να διατηρήσουν την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης. Έτσι, η ανάγκη για καλύτερη διαχείριση πόρων και αξιολόγησης της απόδοσης με επίκεντρο τη μέτρηση και τη συγκριτική ανάλυση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας, έγινε πιο απαιτητική, προκειμένου να αναδειχθούν οι βέλτιστες πρακτικές.
Σύμφωνα με τον Hollingworth (2003) η αποδοτικότητα και η παραγωγικότητα είναι έννοιες αλληλένδετες. Η αποδοτικότητα αναφέρεται στη «σύγκριση μεταξύ μιας υπάρχουσας συνάρτησης με τη βέλτιστη». Η παραγωγικότητα είναι το μέτρο της παραγωγικής ικανότητας, συμπεριλαμβανομένης της μέτρησης της αποδοτικότητας για την επίτευξη της μεγαλύτερης απόδοσης με τη μικρότερη προσπάθεια.
Στις αρχές του 2020, η πανδημία COVID-19 κηρύχθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, προτρέποντας την ανάγκη ανακατανομής πόρων και προσωπικού αποτελεσματικά και παραγωγικά, ως ένα από τα κύρια μέτρα για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης των συστημάτων υγείας. Η Κύπρος επλήγη και από την πανδημία του COVID-19, ωστόσο, η Πολιτεία ανταποκρίθηκε αμέσως εισάγοντας πολιτικές στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Σε νοσοκομειακό επίπεδο, εφαρμόστηκαν πολυάριθμα μέτρα με επίκεντρο τις οργανωτικές, διοικητικές και διαχειριστικές παρεμβάσεις. Οι θεμελιώδεις αλλαγές περιελάμβαναν την ανακατανομή κλινών, προσωπικού και ιατρικού εξοπλισμού, τη μετατροπή των κλινικών σε μονάδες COVID-19, την πρόσθετη χρηματοδότηση και τη διαχείριση ασθενών.
Η αξιολόγηση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας της υγειονομικής περίθαλψης έχει μεγάλη αξία σε μικρο και μακροοικονομικό επίπεδο. Η ανάγκη για μια συγκριτική αξιολόγηση γίνεται μεγαλύτερη σε μια εποχή πανδημίας, ειδικά όταν οι ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης και οι κατανομές πόρων αυξάνονται και δεν μπορούν να προβλεφθούν.
Οι διαδικασίες που σχετίζονται με την οργάνωση και τη διαχείριση των πόρων υγείας, την υποδομή, τη διαθεσιμότητα και τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών, καθώς και η διαχείριση ασθενών και η εκπαίδευση του προσωπικού επηρεάζουν την παραγωγικότητα αυτών. Επομένως, οι αξιολογήσεις της αποτελεσματικότητας και της παραγωγικότητας των υπηρεσιών υγείας, ειδικά σε περίοδούς κρίσης, θα πρέπει να θεωρηθούν ως ευκαιρία για την αξιοποίηση της αναδιοργάνωσης των νοσοκομείων, της διαχείρισης των κλινικών και της ενσωμάτωσης της καινοτομίας. Επιπλέον, τα επιτυχημένα μέτρα που λαμβάνονται μπορούν να αποτελέσουν σημείο αναφοράς για τις βέλτιστες πρακτικές που δημιουργούνται σε ολόκληρο τον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.
Αυτές οι γνώσεις είναι απαραίτητες σε στελέχη της πολιτικής ηγεσίας του συστήματος υγείας καθώς και σε επαγγελματίες υγείας των υπηρεσιών υγείας της Κύπρου, και προσφέρονται στους φοιτητές του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Δημόσιας Διοίκησης με εξειδίκευση στη Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφος. Το πρόγραμμα παρέχει στους φοιτητές γνώσεις και δεξιότητες αιχμής σχετικά με τις πιο οικονομικά αποδοτικές και τεκμηριωμένες πρακτικές στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.
*Λέκτορας στη Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος.
