Ο σκηνοθέτης Άκης Κερσανίδης μιλάει στο SPEAKNEWS και τον Περικλή Βλάχο για την χρυσή περίοδο του ντοκιμαντέρ ως κινηματογραφικό είδος, που φαίνεται να διανύουμε τα τελευταία χρόνια, και για τους τρόπους με τους οποίους το ντοκιμαντέρ αποτελεί σήμερα ένα όπλο στα χέρια των ανθρώπων προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στον κόσμο και να εκφράσουν τους προβληματισμούς του. Ακόμη σχολιάζει την έλλειψη οράματος που επικρατεί στην Ελλάδα για τον πολιτισμό.
Κύριε Κερσανίδη, ποιοι είναι οι λόγοι που σας οδήγησαν στο ντοκιμαντέρ, ως επιλογή ζωής και δημιουργίας;
Το ντοκιμαντέρ είναι ένα κινηματογραφικό είδος, ένας τρόπος να κάνει κανείς σινεμά, που διατρέχει παράλληλα την ιστορία του κινηματογράφου από τη μέρα της γέννησης του. Μάλιστα οι πρώτες απόπειρες από τους αδελφούς Λυμιέρ μπορούν να χαρακτηριστούν ντοκιμαντέρ. Για μένα το ντοκιμαντέρ αποτελεί μια φόρμα ανοιχτή παρ’ όλες τις προσπάθειες που υπήρξαν κατά καιρούς να μπει σε συγκεκριμένα πλαίσια ή καλούπια. Είναι η ίδια του η φύση τέτοια (στις πολλαπλές του εκδοχές) που αποτρέπει κάθε προσαρμογή σε συγκεκριμένα και προκαθορισμένα σχήματα. Ακριβώς γιατί ο τρόπος διαπραγμάτευσης του “πραγματικού” από την κάμερα είναι ανοιχτός. Αυτό είναι για την τέχνη πάντα μια ανοιχτή πρόκληση και πρόσκληση. Αυτό με γοήτευε και με γοητεύει ακόμη.
Οι ταινίες σας καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα, θεματικά. Από ένα ιστορικό γεγονός, σε ένα έργο για τη μουσική, στα γεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008, σε έναν εικαστικό καλλιτέχνη! Ποιο είναι το νήμα που τα συνδέει όλα αυτά;
Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια της ελευθερίας της έκφρασης που προσφέρει η τέχνη του ντοκιμαντέρ (για τα οποία κάνω λόγο παραπάνω) είναι και αυτή της ελεύθερης επιλογής θεμάτων από τον κόσμο που μας περιβάλει. Φυσικά ο κάθε ένας από μας έχει ένα κάποιο εύρος ενδιαφερόντων και κινείται μέσα σε αυτά, πράγμα που δε σημαίνει ότι τα ενδιαφέροντα αυτά είναι στατικά. Με την έννοια ότι μεταβάλλονται και με το πέρασμα του χρόνου. Εμένα με ενδιαφέρει θεματικά το σήμερα ως γεγονός αλλά με ενδιαφέρει και το ιστορικό πλαίσιο που μας έχει διαμορφώσει ως άτομα αλλά και ως κοινωνία. Επί πλέον πάντα με ενδιέφερε η σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία μιας και μεγάλωσα σε μια εποχή και σε μια πόλη όπου η μουσική τα εικαστικά η λογοτεχνία το σινεμά η φωτογραφία και γενικότερα η σύγχρονη τέχνη ήταν στην ημερήσια διάταξη.
Τις δύο τελευταίες δεκαετίες το ντοκιμαντέρ βιώνει μία άνθηση παγκοσμίως, συναντάει ένα ευρύ κοινό, που είχε στερηθεί όλο τον προηγούμενο αιώνα. Που πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
Νομίζω ότι ήταν καιρός να γίνει αυτό μιας και η κυριαρχία του οργανωμένου θεάματος μέσα από την τηλεόραση και τις υπερπαραγωγές χολλυγουντιανού τύπου είχαν “χτυπήσει κόκκινο” και είχαν εξοβελίσει κάθε έννοια της πραγματικής ζωής των εικόνων των θεμάτων και προβλημάτων της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας που βίωναν και βιώνουν καθημερινά οι άνθρωποι. Το ντοκιμαντέρ εκτός από πεδίο ελεύθερης καλλιτεχνικής έκφρασης είναι επίσης και ένα όπλο στα χέρια των απλών ανθρώπων προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στον κόσμο να εκφράσουν τα θέλω τους τις αγωνίες και τους προβληματισμούς τους. Αυτό το καταλαβαίνουν οι άνθρωποι και για αυτό έχουμε κατά τη γνώμη μου αυτή τη στροφή προς το πραγματικό που καλλιτεχνικά εκφράζεται από τις ταινίες ντοκιμαντέρ.
Υπάρχει στα μελλοντικά σας σχέδια κάποια ταινία μυθοπλασίας, ή η τεκμηρίωση σας καλύπτει απόλυτα δημιουργικά;
Η μυθοπλασία υπήρχε και υπάρχει πάντα μέσα στις επιδιώξεις μου και όντως υπάρχουν κάποια σχέδια στο συρτάρι που όμως πρέπει για να καταστούν πραγματοποιήσιμα να περάσουν από τις συμπληγάδες της ελληνικού τύπου παραγωγής ταινιών μυθοπλασίας κάτι που είναι χρονοβόρο και απαιτεί οικονομικές και ψυχολογικές θυσίες που δεν είμαι σίγουρος ότι αξίζει πάντοτε τον κόπο να τις υποστεί κανείς. Οι ταινίες τεκμηρίωσης, με την αμεσότητα και της παραγωγής τους (και σαν μοντέλο παραγωγής δηλαδή) είναι αυτή τη στιγμή πιο εφικτές και δεν υπολείπονται σε τίποτα από τις ταινίες μυθοπλασίας.
Το βιογραφικό σας είναι πλούσιο. Σκηνοθεσία, διεύθυνση φωτογραφίας, διδασκαλία κλπ. Μιλήστε μας για τις παράλληλες ασχολίες σας.
Είναι μάλλον στοιχείο του χαρακτήρα μου αλλά σίγουρα είναι και η αναγκαιότητα της ζωής που με έχουν κάνει να κινούμαι παράλληλα σε πολλά πεδία (παρεμφερή πάντα). Η διδασκαλία είναι κάτι που με ενδιέφερε πάντα πολύ. Έχω αφιερώσει πολύ χρόνο και ενέργεια σ’ αυτήν γιατί κάποια στιγμή πριν από πολλά χρόνια διαπίστωσα ότι οφείλω τον ορίζοντα που μου άνοιξαν οι δάσκαλοι μου και οι εμπειρίες από τη δραστηριότητα μου να τα μεταφέρω και σε άλλους, νεότερους αλλά και συνομήλικους. Η ιστορικότητα της γνώσης και της εμπειρίας και η διαλεκτική μέσα στον χρόνο είναι και αυτή μια αλυσίδα που δεν πρέπει να σπάει. Όποτε αυτό γίνεται υπάρχει μεγάλο πισωγύρισμα και στον πολιτισμό και στην κοινωνία.
Πως σχολιάσετε την πολιτική της κυβέρνησης για τον πολιτισμό;
Η πολιτική για τον πολιτισμό στη χώρα μας είναι ένας άλυτος γρίφος. Πιστεύω ότι υπάρχει διαχρονικά η έλλειψη ενός συνολικού οράματος για τον πολιτισμό και μιας συνολικής θεώρησης και φιλοσοφίας του τι είναι ό Ελληνικός πολιτισμός και τι θέλουμε να κάνουμε με αυτόν και για αυτόν. Αν δεν απαντηθεί με σαφήνεια και οραματικά αυτό το ερώτημα η εξίσωση (ο γρίφος) θα παραμένει άλυτη. Σήμερα η θολή αυτή διαχείριση τόσο της πλούσιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς όσο και αυτή που αφορά το σύγχρονο πολιτισμό έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις. Στη Θεσσαλονίκη έχουμε την τραυματική εμπειρία των ευρημάτων της οδού Βενιζέλου που σύντομα θα τεμαχιστούν και θα αποσπαστούν τη στιγμή που η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών θέλει να παραμείνουν στη θέση τους και να αποτελέσουν ένα ακόμη κόσμημα για την πόλη. Στο πεδίο του σύγχρονου πολιτισμού και της τέχνης τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Τη στιγμή που η πανδημία έχει σχεδόν αποδεκατίσει τους καλλιτέχνες και τους χώρους τέχνης σε όλη την επικράτεια το ελληνικό δημόσιο έχει προβεί σε ελάχιστες, σχεδόν μηδενικές παρεμβάσεις ανάταξης της σύγχρονης δημιουργίας και της επιβίωσης των ανθρώπων που την υπηρετούν. Αποσπασματικά μέτρα έχουν βέβαια παρθεί αλλά συνολικό σχέδιο όπως σε άλλες χώρες της Ευρώπης δεν υπάρχει. Φίλοι και συνάδελφοι καλλιτέχνες από όλους σχεδόν τους καλλιτεχνικούς χώρους αισθάνονται απελπιστικά εξουθενωμένοι και μόνοι. Είναι απολύτως θλιβερό αλλά είναι έτσι.
Μοιράζεστε τη ζωή αλλά και την εργασία με τη σύντροφό σας Χρύσα Τζελέπη. Πόσο εύκολο είναι για ένα ζευγάρι να συνδέεται και επαγγελματικά;
Αυτό νομίζω αποτελεί ένα μεγάλο αβαντάζ και για τους δυο μας ή εν πάση περιπτώσει το έχουμε μετατρέψει εμείς σε τέτοιο, αλλά και για το σύνολο της δουλειάς μας. Δεν είναι πάντα εύκολο αλλά σε μας λειτουργεί πολύ θετικά, δεδομένου ότι έχουμε και κοινές αισθητικές αναφορές που σε κάποιο βαθμό προϋπήρχαν αλλά και αποκτήθηκαν μέσα στο πέρασμα του χρόνου που ζούμε μαζί. Η καθημερινότητα είναι πάντα δύσκολη για όλες και όλους μας θαρρώ. Αλλά αντιμετωπίζεται πολύ πιο εύκολα από δύο άτομα παρά από μονάδες. Το ίδιο ισχύει και για τα καλλιτεχνικά σχέδια και για τις ταινίες. Η διαλεκτική που δημιουργείται στη διάρκεια της παραγωγής μεταξύ μας είναι μέρος των έργων μας.
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
