Της Αναστασίας Καραγιάννη
Σε εκδήλωση με θέμα «Συνέπειες της Δημογραφικής Κατάρρευσης» που διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη από το Ανιχνεύσεις Web TV έγινε αναφορά στις οικονομικές, εργασιακές, εκπαιδευτικές και στρατιωτικές επιπτώσεις του δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα
Πραγματοποιήθηκε χθες, στο βιβλιοπωλείο Ιανός που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη εκδήλωση, για τις «Συνέπειες της Δημογραφικής Κατάρρευσης» από το Ανιχνεύσεις Web TV. Τρείς αναλυτές: Η Διευθύντρια Ερευνών του μη-κερδοσκοπικού ερευνητικού οργανισμού ΔιαΝΕΟσις Φαίη Μακαντάση, ο στρατηγός και υπεύθυνος Πολιτικής Προστασίας στην Περιφέρεια Θεσσαλίας Ηλίας Λεοντάρης και ο καθηγητής οικονομικού τμήματος του ΑΠΘ Νίκος Βαρσακέλης, ανέδειξαν τη σοβαρότητα του δημογραφικού και μεταναστευτικού προβλήματος. Το γενικό συντονισμό της εκδήλωσης ανέλαβε ο δημοσιογράφος Παντελής Σαββίδης.
Στην ομιλία της η Διευθύντρια Ερευνών του ερευνητικού οργανισμού ΔιαΝΕΟσις Φαίη Μακαντάση, αναφέρθηκε σε δύο δημογραφικές μελέτες. Η μια πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, εκεί ερευνήθηκαν οι δημογραφικές προβολές για το 2050 στη χώρα. Η άλλη έρευνα διεξήχθη με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, αναφορικά με μια από τις τρεις δημογραφικές συνιστώσες, αυτή των γεννήσεων. Οι συνολικά τρεις δημογραφικές συνιστώσες περιλαμβάνουν τις γεννήσεις, τους θανάτους και τη μετανάστευση.
Επιπλέον ως μια ακτινογραφία της ελληνικής κοινωνίας υλοποιήθηκαν πανελαδικά έρευνες κοινής γνώμης. Οι μελέτες αυτές δίνουν απάντηση σε ερωτήματα, όπως: Τι πιστεύουν οι Έλληνες και ποια θεωρούν τη μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα; Ένα μεγάλο ποσοστό ερωτηθέντων, θεωρούν το δημογραφικό ως μεγαλύτερη απειλή για την Ελλάδα. Στα ερωτήματα σχετικά με το πόσα παιδιά έχουν, πόσα θέλουν να κάνουν και γιατί αποφεύγουν στις μέρες μας να αποκτήσουν παιδιά, οι απαντήσεις παρομοίαζαν. Απέδωσαν ως επί το πλείστον το γεγονός αυτό στην οικονομική ανασφάλεια, στο ότι τα ζευγάρια του σήμερα έχουν άλλες προτεραιότητες και έτσι αποφεύγουν τη δέσμευση.
Όπως χαρακτηριστικά είπε η κ. Μακαντάση οι έρευνες αυτές αναδεικνύουν τι συμβαίνει με τους δείκτες γονιμότητας, ώστε να αναδειχθούν «προτάσεις πολιτικής για τη στήριξη της οικογένειας στη χώρα και την εναρμόνιση της οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή».
«Το δημογραφικό είναι μεγάλη απειλή για το μέλλον της χώρας» ανέφερε χαρακτηριστικά. Στο ερώτημα: Πόσοι θα είμαστε το 2050; Με βάση τις δημογραφικές προβολές το 2050 κατά το αισιόδοξο σενάριο θα είμαστε 10 εκατομμύρια, με βάση το απαισιόδοξο σενάριο θα είμαστε 8,3 εκατομμύρια και με βάση το ενδιάμεσο σενάριο θα είμαστε 8,8 εκατομμύρια.
Σύμφωνα με το διάγραμμα για πρώτη φορά μετά το 2011 ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται. Το φυσικό ισοζύγιο που αντιστοιχεί στη διαφορά των θανάτων από τις γεννήσεις, φαίνεται να είναι πλέον αρνητικό. Δηλαδή οι θάνατοι υπερτερούν των γεννήσεων, ενώ η μέση ηλικία το 1951 ήταν 30 έτη και το 2015 43,5, ενώ εκτιμάται ότι το 2050 θα κυμανθεί από 47 με 50.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο δείκτης του εν δυνάμει οικονομικά ενεργού πληθυσμού ηλικίας 20- 69, που δύνανται να εργαστούν. Αναμένεται το 2050 να κυμανθεί μεταξύ 3 και 3.7 εκατομμυρίων. Στην ερώτηση αν θα μεταναστεύατε στο εξωτερικό για να βρείτε δουλειά με καλύτερες συνθήκες εργασίας και καλύτερες αποδοχές, 6 στους 10 Έλληνες απαντούν θετικά. Πάνω από 7 στους 10 νέους θα μετανάστευε στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό δείκτη δεξιοτήτων, η Ελλάδα είναι τελευταία στις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού. Στις ψηφιακές δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού έχουμε λάβει 24η θέση. Επιπλέον έχουμε ελάχιστη συμμετοχή στα προγράμματα κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού είμαστε 32η στις 33 χώρες.
«Τα στοιχεία φαίνεται να είναι αρκετά δυσοίωνα το δημογραφικό είναι μη αναστρέψιμο ζήτημα, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να το διαχειριστούμε» δήλωσε η Φαίη Μακαντάση. Έπειτα ανέφερε πως «Χρειάζονται στοχευμένες περιφερειακές πολιτικές» αφού υπάρχουν περιοχές με ακραία χαμηλή γονιμότητα όπως η Φλώρινα, η Ροδόπη η Ευρυτανία, η Θεσπρωτία και η Φωκίδα.
Δεν είναι αλήθεια αυτό για το οποίο διαμαρτύρονται πολλοί «ότι δεν γεννάνε οι γυναίκες σήμερα, το δημογραφικό πάει πίσω πολλές δεκαετίες». Οποιαδήποτε πολιτική προτίθεται να λάβει η χώρα για την αντιμετώπιση του δημοκρατικού, πρόκειται να αποδώσει σε μακροχρόνιο διάστημα.
Είναι γεγονός ότι από το 1940 καμιά γενιά δεν αναπληρώθηκε. Το όριο αναπλήρωσης των γενεών είναι το 2,1 παιδιά, ανά γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας. Εμείς σύμφωνα με το στιγμιαίο δείκτη γονιμότητας πάνω από 30 χρόνια είμαστε κάτω από το 1,5 παιδιά, ανά γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας. Σχεδόν μία στις τέσσερις γεννήσεις στη χώρα μας πραγματοποιείται από γυναίκες ηλικίας 35 με 39 ετών. Στην Ελλάδα εμφανίζεται ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά πρώτων γεννήσεων από μητέρες ηλικίας άνω των 40.
Έπειτα ο καθηγητής οικονομικού τμήματος του ΑΠΘ Νίκος Βαρσακέλης ξεκίνησε την ομιλία του λέγοντας πως «είναι πλέον δεδομένο ότι μειώνεται ο πληθυσμός». Χαρακτηριστικά της μείωσης του πληθυσμού εμφανίζονται σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες, μεταξύ αυτών στην Κίνα και στην Ελλάδα. Η οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας συμβαδίζει με την αύξηση του πληθυσμού της. Η πληθυσμιακή αύξηση είναι συνδεδεμένη με την αύξηση της παραγωγικής εργασίας.
«Ας πούμε ότι έχουμε δύο ραπτομηχανές και δύο εργαζόμενους που δουλεύουν σε αυτές, αν βγει στη σύνταξη ο ένας από αυτούς, η μια ραπτομηχανή είναι άχρηστη. Η λύση που θα δοθεί ενδεχομένως σε οικονομίες όπως η δική μας είναι η εξής: Εκεί που αυτή τη στιγμή έχουμε μία απλή ραπτομηχανή ο εργαζόμενος θα δουλεύει πλέον με μία αναβαθμισμένη ραπτομηχανή που θα έχει μεγαλύτερη παραγωγικότητα, άρα μεγαλύτερο εισόδημα». Επομένως είναι κρίσιμο κατά πόσο η χώρα θα καταφέρει «όχι να έχει απλά ραπτομηχανές αλλά να έχει καλές ραπτομηχανές, έτσι θα αυξηθεί η παραγωγικότητα εργασίας, που σημαίνει αύξηση του εισοδήματος το οποίο μπορεί να επιλύσει όλα τα προβλήματα που συζητούνται σήμερα».
Ο στρατηγός και υπεύθυνος Πολιτικής Προστασίας στην Περιφέρεια Θεσσαλίας Ηλίας Λεοντάρης αναφέρθηκε στις επιπτώσεις της δημογραφικής κατάστασης και του μεταναστευτικού, στους τομείς της άμυνας και ασφάλειας στης χώρας. «Μπορεί κανείς να διαπιστώσει όλα αυτά που έχουν ειπωθεί από τις μελέτες του σήμερα, μέσα σε ένα στρατόπεδο» όπως είπε. Εκεί συναντάμε νέους των 19 ετών, 29 και 39, που ακόμα δεν έχουν αποφασίσει τι θα κάνουν. «Χρησιμοποιούν τη στρατιωτική τους θητεία ως μια ευκαιρία για να καταλήξουν τι θα κάνουν μετέπειτα. Ενώ θα έπρεπε η θητεία να προηγείται του επαγγελματικού προσανατολισμού» δήλωσε χαρακτηριστικά. Σε απάντηση του στο ερώτημα για το ποιος είναι το σκοπός της θητείας, ανέφερε ότι στόχος της είναι ένας, «να δημιουργήσει μαχητές». Επομένως χαρακτήρισε ανεπαρκή τη θητεία που διαρκεί λιγότερο από 12 μήνες. «Αν είχαμε τη στράτευση στα 18 χρόνια τότε θα είχαμε το μοντέλο της Κύπρου, όπου σε εκείνη την ηλικία με τη σχολική αποφοίτηση δεσμεύουν την επιτυχία στο πανεπιστήμιο που έχουν περάσει. Η θητεία τους είναι 14 μήνες, κατατάσσονται τον Ιούλιο, τελειώνουν τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο πάνε στο πανεπιστήμιο» τόνισε ο κ. Λεοντάρης. Το ζήτημα του γήρατος επίσης απασχολεί, καθώς όπως ανέφερε «ένας νοσηλευτής 63 ετών μπορεί να λειτουργήσει αλλά ένας στρατιώτης 63 ετών, δεν μπορεί να λειτουργήσει».
Τέλος τοποθετήθηκε σχετικά με το μεταναστευτικό ζήτημα και την άμεση σχέση του με την εθνική ασφάλεια. Ναι μεν η μετανάστευση μπορεί να λύσει προβλήματα, ταυτόχρονα δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα εθνικής ασφάλειας. «Μετανάστης σε ένα φανάρι στο κέντρο της Αθήνας, βγάζει γύρω στα 50 με 60 ευρώ την ημέρα. 25 ευρώ το μήνα αν στείλει πίσω στην οικογένειά του χτίζει σπίτι» υπογράμμισε ο στρατηγός. Όπως δήλωσε αν και δεν έρχονται όλοι με την ίδια πρόθεση, αναγκάζονται τελικά να μπουν σε αυτή τη διαδικασία.
