Συνέντευξη: Περικλής Βλάχος
Ο καθηγητής του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του ΠΑΜΑΚ και ειδικός σε θέματα της Μέσης Ανατολής, Κωνσταντίνος Ζάρρας, μιλάει στο SPEAKNEWS για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, την εξέλιξη των συγκρούσεων στη Γάζα, την προοπτική νέας εκεχειρίας ή και κατάπαυσης του πυρός, και το μέλλον της περιοχής, της Χαμάς και του Νετανιάχου.
Δύο μήνες μετά, έχουμε ξεκάθαρη εικόνα τί πυροδότησε την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου της Χαμάς στο Ισραήλ; Ήταν μία καλά υπολογισμένη και προετοιμασμένη επιχείρηση ή ένα τυφλό χτύπημα οργής;
Η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου ήταν αναμφίβολα αποτέλεσμα μακροχρόνιου σχεδιασμού. Αποκάλυψε σημαντικές επιχειρησιακές ικανότητες από την πλευρά της Χαμάς – μια εικόνα που εξέπληξε όσους παρακολουθούν τα διεθνή τεκταινόμενα στην περιοχή αλλά και τους ίδιους τους Ισραηλινούς. Το ερώτημα είναι εάν η έκταση και ένταση της βαρβαρότητας έναντι των αμάχων ήταν προαποφασισμένη ή ξέφυγε από τον έλεγχο της ηγεσίας.
Με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς παλαιστίνιους, και την προοπτική να γίνει όλη η Γάζα ερείπια, ποια μπορεί να είναι τα “κέρδη” που επεδίωξε η Χαμάς;
Πριν αναφερθούμε στις πιθανές επιδιώξεις της Χαμάς, θα πρέπει να γίνει μια αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν, όταν η οργάνωση βρέθηκε σε δυσχερή θέση. Ο περιορισμός των δυνατοτήτων ανεφοδιασμού της αποκλεισμένης Γάζας από το Σινά μετά το 2013, και η προσωρινή έξωση της οργάνωσης από τον Ιρανικό Άξονα, λόγω της στάσης που κράτησε στον εμφύλιο της Συρίας, περιόρισαν σημαντικά τη δυνατότητα παροχής υπηρεσιών στους κατοίκους της Γάζας. Η αποδυναμωμένη Χαμάς αντιμετώπισε ένα κύμα εσωτερικής αμφισβήτησης. Παράλληλα, το άνοιγμα που έκανε προς την Παλαιστινιακή Αρχή για συμφιλίωση, με στόχο την πολιτική επανένωση της Δυτικής Όχθης με τη Γάζα, κατέληξε επίσης σε αποτυχία. Ενώπιον του οικονομικού και πολιτικού αδιεξόδου και της εσωτερικής αμφισβήτησης, η ηγεσία της Χαμάς ενδεχομένως επεδίωξε μέσω ενός εντυπωσιακού χτυπήματος, αφενός να αυξήσει τη δημοφιλία της στην Παλαιστίνη, και, αφετέρου, έπειτα από μια αναμενόμενη σύγκρουση, να εκκινήσει μια διαδικασία διευθέτησης της κρίσης με το Ισραήλ, η οποία θα προέβλεπε πέρα από την ανταλλαγή ομήρων με φυλακισμένους, την εμπλοκή εξωτερικών παραγόντων για την παροχή οικονομικής βοήθειας στη Γάζα. Ωστόσο, επανέρχομαι στην εκτίμηση, ότι η Χαμάς δεν ανέμενε την έκταση που έλαβε η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, και για το λόγο αυτό είναι πλέον ανέφικτοι οι στόχοι που είχε θέσει αρχικά.
Ισχύει η διάκριση «άλλο η Χαμάς και άλλο η Παλαιστίνη», ή οι δράσεις της Χαμάς έχουν την αναγνώριση της πλειοψηφίας των Παλαιστινίων;
Σαφώς και δεν μπορεί να θεωρηθεί η Χαμάς ως εκπρόσωπος του συνόλου των Παλαιστινίων. Το ότι κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές του 2006, δεν σημαίνει ότι απολαμβάνει σήμερα καθολική υποστήριξη. Κάθε άλλο, ακόμη και στην Γάζα, όπου ασκεί διοίκηση από το 2007, παρατηρήθηκε ότι το ποσοστό των Παλαιστινίων που την υποστηρίζουν μειώνεται διαρκώς. Στη δε Δυτική Όχθη, ο πυρήνας των υποστηρικτών της είναι ακόμη μικρότερος.
Ήταν εφικτή η εκκένωση της Παλαιστίνης πριν την αντεπίθεση του Ισραήλ, λαμβάνοντας υπόψιν το μέγεθος του πληθυσμού και τα χρονικά περιθώρια που δόθηκαν;
Σε καμία περίπτωση. Σε μια από τις πλέον πυκνοκατοικημένες περιοχές της γης και υπό τις συνθήκες που επικρατούν εκεί τα τελευταία χρόνια, μια επιχείρηση εκκένωσης αποτελεί απλό ρητορικό σχήμα.
Πιστεύετε ότι θα υπάρχει δεύτερη συμφωνία εκεχειρίας, παρότι η πρώτη έληξε άδοξα;
Εκτιμώ ότι το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι να υπάρξει, λόγω της δύσκολης θέσης στην οποία έχει περιέλθει η Χαμάς και της πίεσης που δέχεται προς αυτή την κατεύθυνση η κυβέρνηση Νετανιάχου τόσο από το εσωτερικό, λόγω του θέματος των ομήρων, όσο και από το εξωτερικό, με τους σημαντικότερους διεθνείς παράγοντες να επιθυμούν πλέον τον μετριασμό της έντασης του πολέμου.
Βλέπετε τέλος αυτής της κρίσης στον ορίζοντα; Μπορεί αυτό να έρθει με την επιστροφή των ομήρων, ή θα ισοπεδωθεί πρώτα ολόκληρη η Γάζα;
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το τέλος ενός πολέμου. Η προϊστορία των πολέμων Ισραήλ-Χαμάς μετά το 2006, δεν μπορεί να αποτελέσει οδηγό για το σήμερα, λόγω της πρωτοφανούς έκτασης της βίας και για τις δύο πλευρές στη διάρκεια των τελευταίων δυο μηνών. Αυτό που είναι βέβαιο, είναι ότι ακόμη και αν υπάρξει κατάπαυση του πυρός σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, οι αιτίες που προκάλεσαν τον πόλεμο θα παραμείνουν ενεργές και θα αναμένουμε απλά τον επόμενο γύρο.
Θα υπάρχει Χαμάς μετά το τέλος αυτού του πολέμου;
Η Χαμάς, πέρα από τον ένοπλο της βραχίονα, αποτελεί και πολιτική οργάνωση, η οποία εκφράζει ένα μέρος των Παλαιστινίων που δίνει προτεραιότητα στην θρησκευτική παρά στην εθνική του ταυτότητα, και κυρίως παρέχει βασικές υπηρεσίες στον πληθυσμό. Η εξουδετέρωση των σημαντικότερων στελεχών της μπορεί να υποβαθμίσει τις επιχειρησιακές της δυνατότητες για σημαντικό χρονικό διάστημα. Ωστόσο, στην προοπτική τερματισμού της σύγκρουσης, δεν φαίνεται να προκύπτει εναλλακτική λύση αναφορικά με την πολιτική διοίκηση. Κανείς δεν φαίνεται διατεθειμένος ή ικανός να αναλάβει το κόστος της διατήρησης της τάξης στη μεταπολεμική Γάζα˙ ούτε η Παλαιστινιακή Αρχή, ούτε τα αραβικά κράτη ούτε φυσικά οι Δυτικοί παράγοντες οι οποίοι θα περιοριστούν στην παροχή οικονομικής αρωγής. Ως εκ τούτου, είναι πιθανό το πολιτικό σκέλος της Χαμάς να επανεμφανιστεί ώστε να καλύψει αυτή την ανάγκη. Επιπρόσθετα, σε ένα περιβάλλον όπου δυο εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν προοπτική για μια καλύτερη ζωή, ακόμη και αν εξοντωθούν όλα τα μέλη της Χαμάς, είναι πιθανό την επόμενη ημέρα να εμφανιστεί μια οργάνωση με το ίδιο ή διαφορετικό όνομα, η οποία θα είναι αποφασισμένη να προβεί σε τρομοκρατικές ενέργειες και στρατιωτικές επιχειρήσεις και να εκμεταλλευτεί την απόγνωση και την οργή ενός σημαντικού τμήματος του παλαιστινιακού πληθυσμού.
Αναλυτές διεθνώς προδιαγράφουν το πολιτικό τέλος του Νετανιάχου μετά την λήξη της της σύρραξης. Συμμερίζεστε αυτή την πρόβλεψη, και που αποδίδεται μία τέτοια εξέλιξη;
Στην ισραηλινή πολιτική σκηνή, κανείς δεν γνωρίζει το παιχνίδι της επιβίωσης καλύτερα από τον Νετανιάχου. Ακόμη και μετά από μια σειρά σκανδάλων διαφθοράς, έχει καταφέρει να διατηρηθεί στην εξουσία συμμαχώντας με τα πιο ακραία στοιχεία της Ισραηλινής πολιτικής. Ωστόσο, πυρήνας της δημοφιλίας του υπήρξε πάντοτε το ζήτημα της ασφάλειας. Η αποτυχία έγκαιρης αντίδρασης στην οργανωμένη επίθεση της Χαμάς, του χρεώνεται προσωπικά και εκτιμώ ότι θα συμβάλει τελικά στην απομάκρυνσή του από την πρωθυπουργία. Εκτός κι αν μας διαψεύσει ξανά.
Ποια πιστεύετε ότι θα είναι η επόμενη μέρα; Παρότι το Ισραήλ την απορρίπτει, η λύση των δύο κρατών προβάλλεται ως το σενάριο που θα επιθυμούσε η άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Δυστυχώς, η προοπτική συγκρότησης ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους που δημιουργήθηκε στη δεκαετία του 1990, φαντάζει ολοένα και πιο μακρινή από τη δεύτερη Ιντιφάντα και έπειτα. Ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος της προσέγγισης, καθώς τα ακραία στοιχεία, τα οποία εμφορούνται από θρησκευτικές, μεσσιανικού τύπου, ιδεολογίες και επιδιώκουν μαξιμαλιστικούς στόχους που εμπεριέχουν την εξόντωση του αντιπάλου, αποκτούν όλο και περισσότερους ακολούθους. Η τρομοκρατία, η ριζοσπαστικοποίηση, η μετατόπιση πολιτών προς τον ακροδεξιό πόλο του πολιτικού φάσματος και το ζήτημα του εποικισμού της Δυτικής Όχθης, θέτουν ανυπέρβλητα εμπόδια στη διαδικασία ειρηνικής επίλυσης που προϋποθέτει την ίδρυση ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους με σεβασμό στην προάσπιση της ασφάλειας του Ισραήλ.
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
