Μάρκος Γιαπάνης “Πλέον η ποίηση έχει αλλάξει μέσο και χαρακτήρα: από το χαρτί, στο διαδίκτυο”

Ο νέος ποιητής Μάρκος Γιαπάνης μιλάει στο SPEAKNEWS για την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο “Εγώ, ο άνθρωπος” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΓΕΡΜΑΝΟΣ, για τις συνθήκες που τον οδήγησαν να εκδώσει τα ποιήματά του, για τους ανθρώπους που τον βοήθησαν, για τους ποιητές που τον εμπνέουν, και για τη σχέση που έχει η γενιά του με τη λογοτεχνία.

Κυκλοφόρησε πρόσφατα η πρώτη σου ποιητική συλλογή με τίτλο «Εγώ, ο άνθρωπος». Δεδομένου ότι είσαι ακόμη φοιτητής, πώς κατάφερες να εκδώσεις τα ποιήματά σου τόσο νέος;

Γενικώς μιλώντας, το ενδεχόμενο να εκδώσω βιβλίο ―και ειδικά σε τόσο νεαρή ηλικία― μού φαινόταν πολύ απόμακρο· έστελνα κάποια ποιήματα ή πεζά σε διαγωνισμούς, με διακρίσεις να έρχονται πού-και-πού, αλλά ώς εκεί. Μία σειρά συγκυριών και ατόμων όμως, μου προσέφεραν αυτή την ευκαιρία και το προνόμιο να εκδώσω την ποιητική μου συλλογή σε τόσο νεαρή ηλικία.

Οπότε, ως απάντηση, θα ξεχωρίσω ―και θα ευχαριστήσω, ταυτόχρονα― τέσσερα απ’ αυτά τα άτομα, με τη χρονική σειρά που εμφανίστηκαν: την κα Γιώτα Ιωαννίδου, καλλιτέχνις και φίλη της οικογένειάς μου, που με έφερε σε επαφή με την κα Αλεξάνδρα Ζαμπά. Η κα Ζαμπά (Επιμέλεια έκδοσης) ήταν η μέντοράς μου και με βοήθησε να κατευθυνθώ στον χώρο της λογοτεχνίας και του βιβλίου. Εκείνη με παρέπεμψε στην κα Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου (Επιμέλεια συλλογής) και στον κο Ανδρέα Γερμανό (Εκδότης). Η κα Λουκίδου, με τις πολύτιμες εισηγήσεις και διορθώσεις της, συνέβαλλε ώστε το βιβλίο να λάβει την τελική του μορφή. Ο κος Γερμανός έκρινε πως το βιβλίο έχει μέλλον, το αγκάλιασε, και δέχτηκε να βρει το σπίτι του υπό τις εκδόσεις Γερμανός.

Τι σε ώθησε στην ποίηση, ποιοι ήταν οι λόγοι και ποια η αφορμή;

Πρωτοάρχισα να γράφω πριν δέκα χρόνια, περίπου. Αφορμή ήταν ένα ελεγειακό ποίημα του Dylan Thomas, το “Do Not Go Gentle into That Good Night”, σε μια περίοδο της ζωής μου όπου ένα αγαπημένο μου πρόσωπο ήταν αντιμέτωπο με τον θάνατο. Στο ποίημα, ο ποιητής είναι αντιμέτωπος με το ίδιο πρόβλημα· κάποιος που αγαπά πεθαίνει. Σε αντίθεση όμως με άλλα ελεγεία, ο ποιητής στέκεται ενάντιος στο αναπόφευκτο το θανάτου (“that good night” δηλαδή), και καλεί το πρόσωπο που αγαπά να αντισταθεί στον ερχομό του σκότους, με τα λόγια “Rage, rage against the dying of the light”.

Καθώς διάβαζα αυτά τα λόγια, ξανά και ξανά και ξανά, υποκλίθηκα στη δύναμη και στην εξύψωση που μπορούν να προσφέρουν οι λέξεις, ο λόγος, και, παίρνοντας στα χέρια ένα μολύβι, άρχισα να γράφω κι εγώ.

Αφιερώνεις το βιβλίο στους γονείς σου. Υπάρχει λογοτεχνική προϊστορία στην οικογένεια;

Εάν και στην οικογένεια έχουμε αρκετά άτομα που ασχολήθηκαν και ασχολούνται με τον «λόγο» και την «τέχνη» (καθηγητές, δασκάλους και μουσικούς), δεν έχω υπόψιν κάποιον που να ασχολήθηκε αμιγώς με το λογοτεχνικό στοιχείο.

Όπως και να ‘χει, το βιβλίο ήταν πάντα παρόν στο σπίτι (όντας η μητέρα μου καθηγήτρια φιλολογίας), με πολλές από τις πιο πολύτιμες παιδικές αναμνήσεις μου να έχουν σχέση μ’ αυτό.

Ποιους ποιητές αγαπάς; Ποιοι αποτελούν έμπνευση για σένα;

Μ’ αρέσουν πολλοί ποιητές· θα ξεχωρίσω τέσσερεις: τον Dylan Thomas για τη δύναμη του λόγου του, τον T. S. Eliot για το βάρος και το βάθος των ποιημάτων του, τον Νίκο Εγγονόπουλο για τη ζωντάνια των εικόνων που ζωγραφίζει, και τον Ησαΐα της Παλαιάς Διαθήκης, για την εξύψωση και την ελπίδα που εμπνέει, όντας ο Προφήτης της Υπόσχεσης.

Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε δύο μέρη, και το κάθε μέρος χωρίζεται σε υποενότητες: Άνθρωπος, Έρως, Αγάπη και Φρίκη, Παραλογισμοί, Απόγνωση, Θεός. Τι υπαγόρευσε αυτή τη δομή;

Στην αρχή, όταν το βιβλίο είχε ολοκληρωθεί από άποψη περιεχομένου, οι θεματικοί κύκλοι που αναφέρατε δεν υπήρχαν (απτά, τουλάχιστον) με το βιβλίο να είναι ―ειλικρινά μιλώντας― κάπως χαοτικό. Έγιναν κάποιες εισηγήσεις από την κα Ζαμπά ώστε να διορθωθεί αυτό (για τις οποίες είμαι πολύ ευγνώμων), και, καθώς επιμελούμουν τα ποιήματα, άρχισαν να διαφαίνονται οι εν λόγω υποενότητες. Μετά απ’ αυτό, το μόνο που απέμενε ήταν να τοποθετήσω το κάθε ποίημα και πεζό στον τόπο που του αναλογούσε.

Ανάμεσα στα ποιήματα της συλλογής σου παρεμβάλλονται και πεζά. Σε διεκδικεί ο πεζός λόγος από την ποίηση;

Ναι ―δε θα ήθελα να περιοριστώ σε ένα μόνο λογοτεχνικό είδος. Ένα ποίημα έχει χαρακτήρα πιο πρόσκαιρο, σαν μία συζήτηση στο δρόμο ή ένα φιλί. Αντιθέτως, ο πεζός λόγος (ιδιαίτερα εάν μιλούμε για εκτενή πεζό λόγο, σε μυθιστορήματα κ.λπ.) απαιτεί περισσότερη αφοσίωση ―αυτό είναι κι ένα μέρος της γοητείας του, πιστεύω.

Διαβάζει η νέα γενιά; Ενδιαφέρει τους συνομήλικούς σου η ποίηση;

Η νέα γενιά δεν διαβάζει ―και δεν την αδικώ. Πλέον, η όποια μορφή ψυχαγωγίας έχει γίνει πολύ πιο ελκυστική και «αμείβουσα» από ένα βιβλίο ―απ’ οποιοδήποτε βιβλίο. Το βιβλίο γενικά απαιτεί αφοσίωση, τόσο από άποψη χρόνου όσο και συγκέντρωσης, πράγματα που στον σύγχρονο κόσμο δύσκολα προσφέρουμε ―κι αυτό το λέω και για τον εαυτό μου. Πιστεύω όμως πως το ενδιαφέρον για την ποίηση παραμένει, όπως παραμένει και το ενδιαφέρον για κάθε τι ωραίο. Απλά πλέον η ποίηση έχει αλλάξει μέσο και χαρακτήρα: από το χαρτί, στο διαδίκτυο, και από μακροσκελή έπη, σε μινιμαλιστικές εξομολογήσεις (που δεν είναι απαραίτητα κακό).

Αυτή τη στιγμή σπουδάζεις κτηνιατρική. Σκοπεύεις να συνδυάσεις την επιστήμη με την τέχνη, ή θα αφοσιωθείς σε ένα από τα δύο;

Σκοπός μου είναι να τα συνδυάσω, ναι. Πολλοί έχουν κάνει το ίδιο. Ο Αναγνωστάκης ήταν ραδιολόγος λόγου χάριν, και ο Arthur Conan Doyle, ο δημιουργός του Sherlock Holmes, ήταν γιατρός.

Στην τελική, και τα δυο ―επιστήμη και τέχνη― είναι σε αρμονία μεταξύ τους, επειδή μαρτυρούν (ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε) το ίδιο πράγμα: την Αλήθεια.

Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ