Ο θεσμός της διαμεσολάβησης στις διαφορές οικογενειακού δικαίου
Με τον ν. 4640/2019 ο θεσμός της υποχρεωτικής διαμεσολάβησης, ως απαραίτητης προδικασίας πριν την άσκηση συγκεκριμένων αγωγών, που καλύπτουν σχεδόν το μεγαλύτερο φάσμα των αστικών διαφορών, εισήχθη στο ελληνικό δίκαιο. Ποιες διαφορές αφορά αυτή η υποχρεωτική προδικασία συμβιβαστικής επίλυσης διαφοράς, ειδικά σε ό,τι αφορά το οικογενειακό δίκαιο;
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 3 του ν. 4640/2019, ιδία της παραγράφου 1, ορίζεται ότι στη διαδικασία της διαμεσολάβησης υπάγονται αστικές και εμπορικές, για τις οποίες τα μέρη έχουν την εξουσία να διαθέσουν το αντικείμενο της διαφοράς. Στη δε παράγραφο 2 του ιδίου άρθρου ορίζεται ότι σε αυτές τις περιπτώσεις είναι υποχρεωτικό, επί ποινή απαραδέκτου της συζήτησης της αγωγής, να υπάρχει στο φάκελο ενημερωτικό έγγραφο από τον πληρεξούσιο δικηγόρο για την δυνατότητα επίλυσης διαφοράς με διαμεσολάβηση ή και για την υποχρεωτικότητα, εάν υπάρχει, της αρχικής συνεδρίας. Περαιτέρω, στη διάταξη του άρθρου 6 παράγραφος 1 του ν. 4640/2019 ορίζεται ότι σε υποχρεωτική αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης υπάγονται οι διαφορές για τις οποίες τα μέρη έχουν εξουσία διάθεσης του αντικειμένου της διαφοράς, και συγκεκριμένα οι οικογενειακές, εκτός από αυτές των περιπτώσεων α’, β’ και γ’ της παραγράφου 1, καθώς και εκείνες της παραγράφου 2 του άρθρου 592 ΚΠολΔ. Ο συνδυασμός της γραμματικής διατύπωσης αυτών των διατάξεων απαντά στο βασικό ερώτημα, σε ποιες από τις οικογενειακές διαφορές έχουν τα μέρη εξουσία διάθεσης του αντικειμένου της διαφοράς, ήτοι σε ποιες διαφορές είναι υποχρεωτική η διενέργεια αρχικής συνεδρίας διαμεσολάβησης. Με άλλα λόγια, δεν είναι υποχρεωτική, καθώς άλλωστε τα μέρη δεν έχουν εξουσία διαθέσεως της διαφοράς, άρα δεν μπορούν να προσφύγουν σε διαμεσολάβηση για τις παρακάτω διαφορές: διαζύγιο, ακύρωση γάμου, αναγνώριση ύπαρξης ή ανυπαρξίας γάμου και όλες τις διαφορές από τη σχέση γονέων και τέκνων (προσβολή πατρότητας, προσβολή μητρότητας, αναγνώριση ότι υπάρχει ή δεν υπάρχει γονική μέριμνα, αναγνώριση ότι υπάρχει ή δεν υπάρχει ή είναι άκυρη μία εκούσια αναγνώριση τέκνου).
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1514 ΑΚ, ιδία την παράγραφο 2 αυτού, όπως τροποποιήθηκε με τον τελευταίο νόμο του οικογενειακού δικαίου (ν. 4800/2021), αν δεν είναι δυνατή η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, εξαιτίας διαφωνίας των γονέων και ιδίως αν ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει σε αυτήν ή δεν τηρεί την υπάρχουσα συμφωνία για την άσκηση ή τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας ή αν η συμφωνία αυτή είναι αντίθετη προς το συμφέρον του τέκνου ή αν η γονική μέριμνα ασκείται αντίθετα προς το συμφέρον του τέκνου, καθένας από τους γονείς προσφεύγει σε διαμεσολάβηση, εξαιρουμένων των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας, όπως νόμος ορίζει. Εάν διαφωνούν, αποφασίζει το δικαστήριο. Στη συνέχεια της διάταξης, στην παράγραφο 3 αυτού, ορίζεται ότι το δικαστήριο μπορεί ανάλογα με την περίπτωση, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με το εδάφιο γ), να διατάξει διαμεσολάβηση ή την επανάληψη διακοπείσας διαμεσολάβησης, ορίζοντας συγχρόνως τον διαμεσολαβητή. Η ερμηνεία της συγκεκριμένης διάταξης, όπως έχει επικρατήσει, οδηγεί σε υποχρεωτική διαμεσολάβηση τους γονείς, δηλαδή σε υποχρεωτική απόπειρα συμβιβαστικής επίλυσης της διαφοράς, πριν την προσφυγή στα Δικαστήρια για την κατανομή άσκησης της γονικής μέριμνας. Τις επιφυλάξεις της ως προς αυτή την ερμηνεία, με σεβασμό φυσικά στα κρατούντα, έχει εκφράσει η διδάσκουσα σε παρουσία της σε συνέδριο περί του θεσμού της διαμεσολάβησης, με ευρεία συμμετοχή του νομικού κόσμου, που διεξήχθη online με πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Κατάρτισης Διαμεσολαβητών Θεσσαλονίκης, στις 07-11-2022, με θέμα «Η Πολιτική Δίκη συναντά τη Διαμεσολάβηση: Θεωρητική και πρακτική προσέγγιση ζητημάτων από τον ν. 4640/2019 και 4800/2021». Μελέτη της διδάσκουσας είναι δημοσιευμένη στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Επιθεώρηση Πολιτικής Δικονομίας, των εκδόσεων Σάκκουλα. Ο θεσμός της διαμεσολάβησης και η διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί είναι ζήτημα που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια των μαθημάτων της Πολιτικής Δικονομίας, με ειδική αναφορά στις συνέπειες τυπικών παραλείψεων της διαδικασίας για τη συζήτηση της αγωγής, πάντοτε βάσει της κρατούσας άποψης, αλλά με πρόκληση νομικού προβληματισμού.
Η διδάσκουσα
Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
