Στον πρόλογο του τεύχους, ο πρόεδρος της Εταιρείας, αναφέρεται στην προσπάθεια για ανεύρεση του τάφου του εθνικού μας ποιητή. Παραθέτουμε το συγκεκριμένο απόσπασμα:
Η ατελέσφορη, για την ώρα, προσπάθεια μας για την ανεύρεση του τάφου του Βασίλη Μιχαηλίδη. Με νέο δικαστικό διάταγμα θα ακολουθήσει η δεύτερη.
To Σάββατο 20 Ιανουαρίου 2024 με το δικαστικό διάταγμα που εξέδωσε το Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού, από τις 8:00 το πρωί, άρχισε το άνοιγμα του τάφου του «άγνωστου νεκρού» στο κοιμητήριο του Αγίου Νικολάου, στη Λεμεσό. Όταν ανοίχθηκε ο τάφος, η ανθρωπολόγος και η αρχαιολόγος που υπέδειξε η πλευρά μας και όρισε το δικαστήριο, από την πρώτη στιγμή έπιασαν δουλειά.
Απόλυτα αυστηροί οι όροι που όρισε το δικαστήριο.
Εφόσον στον τάφο θα υπήρχε θαμμένος ένας μόνο νεκρός, – ήταν οι όροι που από εξαρχής έθεσε η Μητρόπολη – θα έπαιρναν το αναγκαίο γενετικό υλικό που χρειάζεται για την ταυτοποίηση με το γενετικό υλικό που έχουν δώσει οι συγγενείς του Βασίλη Μιχαηλίδη. Τα δύο τρισέγγονα του αδελφού του Λουκά Χατζηκουμπάρου Συμεών και Μιχάλης Λουκά Χατζηκουμπάρου καθώς και ο Μιχάλης Κτίστης. τρισέγγονο από την αδελφή του Κυριακή Χατζηκουμπάρου.
Με το άνοιγμα όμως του τάφου και με τα πρώτα ευρήματα, τα οστά ενός παιδιού και με τα οστά μιας γυναίκας, ήρθε η πρώτη απογοήτευση και ακολούθησαν οι εύλογες απορίες και τα ερωτήματα. Και κάτω από τα οστά της γυναίκας βρέθηκε να κείται ένα τρίτο λείψανο, που σύμφωνα με το δικαστικό διάταγμα, έπρεπε μέχρις εκεί να σταματήσει η όλη διαδικασία. Το τρίτο λείψανο μπορούσε να ανήκει στον Βασίλη Μιχαηλίδη.
Παρών στο άνοιγμα του τάφου ήταν και ο πλέον αρμόδιος. Ο Δρ. Μάριος Καριόλου, διευθυντής του Εργαστηρίου Δικανικής Γενετικής στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου, τον οποίος, όπως ευθαρσώς δήλωσε, δεν τον βρίσκει σύμφωνο η διαδικασία η οποία, στην ουσία, μας είχε επιβληθεί.
Σύμφωνα με το Δρ Μάριο Καριόλου η διαδικασία, αν δεν υπήρχε το διάταγμα, έπρεπε απρόσκοπτα να συνεχιστεί ανεξάρτητα με όσα λείψανα πιθανόν να υπάρχουν στον τάφο, και από όλα, να παρθεί το αναγκαίο γενετικό υλικό για να διεξαχθεί η αναγκαία επιστημονική διαδικασία. Το τρίτο λείψανο ασφαλώς θα μπορούσε να ήταν το λείψανο του Βασίλη Μιχαηλίδη που ψάχναμε.
Την όλη την ευθύνη της αποτυχίας την παίρνω επάνω μου για τον ακόλουθο λόγο. Γιατί έπρεπε να συνεχίσω να τον συμβουλεύομαι, και κατά τη διάρκεια της νομικής διαδικασίας, πριν εκδοθεί το δικαστικό διάταγμα με τους ειδικούς περιορισμούς του.
Μετά από όλα τα πιο πάνω επικοινώνησα με τον Μητροπολίτη μας κ. κ. Αθανάσιο και του ανέφερα όλα τα πιο πάνω. Διαπίστωσα ότι γνώριζε το αποτέλεσμα του Σαββάτου. Οπόταν με παρότρυνε να αιτηθούμε ξανά στο δικαστήριο για να εκδώσει νέο διάταγμα για την απρόσκοπτη συνέχιση της όλης διαδικασίας. Κάτι, που στο αρκετές σελίδες εμπεριστατωμένο επιστημονικό της πόρισμα, προτείνει και η Ανθρωπολόγος – Αρχαιολόγος Ελένη Στυλιανού. Η οποία μας αποκαλύπτει ότι τα πρώτα ευρήματα που βρέθηκαν στον τάφο, του παιδιού 7-10 χρόνων όπως και τα οστά που ανήκουν σε γυναίκα έχουν ταφεί τα τελευταία 40 με 50 χρόνια! Γεγονός ή επιστημονικός ισχυρισμός που ασφαλώς δημιουργεί πάρα πολλά ερωτήματα και δίνει ελπίδες μια που ο Βασίλης Μιχαηλίδης κηδεύτηκε και ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο του Αγίου Νικολάου τον Δεκέμβριο του 1917. Πριν από 107 ακριβώς χρόνια.
Για το ιστορικό της όλης διαδικασίας, δημοσιεύουμε την επιστολή, ημ. 20 Οκτωβρίου 2023, με την οποία μας ενημέρωνε ο δικηγόρος όσους είχαμε κάνει το ένορκο αίτημα για την έκδοση του αναγκαίου δικαστικού διατάγματος με τη στήριξη του Δημάρχου μας.
Έντιμε κ. Δήμαρχε,
Αγαπητή Μαρίνα,
6Αγαπητοί κκ. Πετούση και Κτίστη,
Σε συνέχεια της προηγούμενης μου ενημέρωσης σε σχέση με την Αίτηση Εκταφής στις 30/06/2023 και σε αναμονή της εμφάνισης μας στο Δικαστήριο στις 27/10/2023 για την ακρόαση της Αίτησης, επισυνάπτω ηλεκτρονική αλληλογραφία που αντάλλαξα μόλις τώρα με τους δικηγόρους της Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού, κ.κ. ΜΑΡΙΟΣ ΧΑΡΤΣΙΩΤΗΣ & ΣΙΑ ΔΕΠΕ.
Με το συνημμένο σημερινό ηλεκτρονικό μήνυμα των δικηγόρων της Ιεράς Μητρόπολης, το οποίο ήταν το επακόλουθο τηλεφωνήματος του κ. Χαρτσιώτη μ’ εμένα πριν από λίγο με δική του πρωτοβουλία, η Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού φέρεται να θέτει τους ακόλουθους 3 (τρείς) όρους προκειμένου ν’ αποδεχθεί τη διενέργεια εκταφής για την ανεύρεση του λειψάνου του Βασίλη Μιχαηλίδη ως τα σχετικά αιτήματα στην Αίτηση Εκταφής μας:
Α. Στην περίπτωση που ήθελε ανευρεθεί εντός του συγκεκριμένου τάφου πέραν της μίας σωρού, τότε η όλη διαδικασία
δεν θα προχωρήσει καθ΄ οποιονδήποτε τρόπο και ο τάφος θα κλείσει άμεσα.
Β. Σε περίπτωση που ήθελε ανευρεθεί μία και μοναδική σωρός θα παρθεί απλά ένα οστό ως δείγμα και όχι ολόκληρη η
σωρός.
Γ. Σε περίπτωση που ήθελε αποδειχθεί ότι η σωρός ανήκει στον Βασίλη Μιχαηλίδη αυτή θα παραμείνει για πάντα στον
συγκεκριμένο τάφο και δεν θα μετακινηθεί.
Παρακαλώ όπως έχω την τοποθέτηση σας σε σχέση με τους όρους που θέτει η Ιερά Μητρόπολη το συντομότερο, και σε κάθε περίπτωση το αργότερο μέχρι τις 25/10/2023.
Είμαι στη διάθεση σας για οποιαδήποτε απορία ή διευκρίνιση
Με εκτίμηση,
Χρήστος Περικλέους
Στην πρώτη φωτογραφία αριστερά: Η ανθρωπολόγος Μέλπω Χατζηνικολή μέσα στον ανοιγμένο τάφο. Στη δεύτερη φωτογραφία: Μαζί μου ο Δρ. Μάριος Καριόλου, ο οποίος, με δική του επιθυμία και προθυμία, παρέστη μέχρι και τη διακοπή της διαδικασίας, και ο οποίος, χωρίς κανένα ενδοιασμό, χαρακτήρισε τη διακοπή ακατανόητη.
Για τους ίδιους ιστορικούς λόγους παραθέτουμε και μια δεύτερη επιστολή του κυρίου Χρήστου Περικλέους
Έντιμε κ. Δήμαρχε,
Αγαπητή Μαρίνα,
Αγαπητοί κκ. Πετούση και Κτίστη,
Επανέρχομαι με ενημέρωση μετά τη προχθεσινή μου συνάντηση με τους κ.κ. Χατζηκουμπάρο, Λουκά, Κτίστη, Πετούση και Θ. Μιχαηλίδη στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού και, ακολούθως, την καταχώρηση της πιο πάνω αναφερόμενης Αίτησης εκταφής:
- Η Αίτηση εκταφής καταχωρίστηκε ηλεκτρονικά στις 28/06/2023 και έλαβε αριθμό 209/2023. Η Αίτηση έχει οριστεί από το Πρωτοκολλητείο για πρώτη εμφάνιση ενώπιον του Δικαστηρίου (έντιμη κα Δ.Μ. Γεωργιάδου, ΕΔ) στις 27/10/2023, η ώρα 09:00.
- Επισυνάπτονται για το αρχείο σας ηλεκτρονικά αντίγραφα της Αίτησης, των ενόρκων δηλώσεων Χατζηκουμπάρου και Πετούση προς υποστήριξη της Αίτησης και των σχετικών τεκμηρίων. Λόγω περιορισμών στα μεγέθη αρχείων συνημμένων σε μηνύματα ηλ. ταχυδρομείου, η ευκρίνεια του συνημμένου αρχείου έχει προσαρμοστεί προς τα κάτω – ενημερώστε με εάν χρειάζεστε αντίγραφα υψηλότερης ευκρίνειας.
- Αμέσως επόμενο βήμα για εμάς θα είναι να επιδώσουμε την Αίτηση Εκταφής, περιλαμβανομένων των ενόρκων δηλώσεων και τεκμηρίων, σε όλους τους Καθ’ ων η Αίτηση, περιλαμβανομένων του Δήμου Λεμεσού και της Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού, τουλάχιστον 4 ημέρες πριν την πιο πάνω ημερομηνία. Θα προχωρήσουμε στις επιδόσεις σύντομα και θα σας κρατήσουμε ενήμερους.
- Δράττομαι της ευκαιρίας να σας ευχαριστήσω θερμά για τη μέχρι σήμερα συνεργασία και υποστήριξη σε σχέση με την πιο πάνω υπόθεση.
Παραμένω στη διάθεση σας για οποιαδήποτε απορία ή διευκρίνιση στο μεταξύ.
Με εκτίμηση,
Χρίστος Περικλέους
Στις αμέσως επόμενες σελίδες παραθέτουμε την άποψη του Δρ. Μάριου Καριόλου μετά που του είχαμε αποστείλει (α) Το πόρισμα της αρχαιολόγου Μέλπως Χατζηνικολή σελ, 11 και (β) Το πόρισμα της ανθρωπολόγου και αρχαιολόγου Έλενας Στυλιανού, σελ. 23, η οποία, με τη σειρά της ως επαΐων, στα τελικά σχόλια, εκφράζει την ακόλουθη δική της επιστημονική έγκυρη γνώμη.
Παραθέτουμε όλο το κείμενο όπως βρίσκεται στη σελίδα 23.
ΤΕΛΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
«Όπως είναι ξεκάθαρο θεωρώ από την ανθρωπολογική αναφορά, η εκταφή αυτή δεν ήταν καθόλου εύκολη αφού βρέθηκε μεγάλος αριθμός διάσπαρτων οστών από τα πρώτα εκατοστά μέχρι το ένα μέτρο βάθος, βρέθηκε μια πρώτη πρόχειρη ταφή ενός βρέφους στα 20-40 εκατοστά και η μία και μοναδική «επίσημη» ταφή που βρέθηκε εντός φέρετρου περιέχει πιθανό δύο άτομα εντός, αντί για ένα. Τέλος, σε τομή που έγινε στα πόδια του σκελετού που βρέθηκε εντός του φέρετρου βρέθηκε ένα επιπρόσθετο οστό, ατόμου μεγάλης ηλικίας και πιθανό άντρα , το οποίο δηλώνει ότι κάτω από το φέρετρο υπάρχουν περισσότερα λείψανα.
Κανένα από τα ευρήματα δεν υποδηλώνει άνδρα προχωρημένης ηλικίας, εκτός πιθανό η τελευταία ωλένη που βρέθηκε στο 1. 13 μ.
Βάση του διατάγματος του δικαστηρίου, όταν ξεκαθάρισε η κατάσταση ότι εντός του τάφου βρίσκονταν πάνω από 2 άτομα, σταμάτησε η εκταφή. Στο σημείο όπου σταμάτησε τοποθετήθηκε ένα άσπρο σεντόνι, για να διαχωριστεί το χώμα που ανασκάφηκε με το ανασκαμμένο μέρος. Τα οστά του σκελετού 1 (παιδιού κάτω των 13 περίπου χρονών), γυναίκας και η νέα ωλένη που εμφανίστηκε τοποθετήθηκαν ξεχωριστά μέσα σε μαξιλαροθήκες και θάφτηκαν μέσα στα μεταλλικά κουτιά που μας παραχώρησε το κοιμητήριο. Τα υπόλοιπα οστά τοποθετημένα σε ξεχωριστά χάρτινα σακούλια τοποθετήθηκαν εντός μεγαλύτερης χάρτινης σακούλας και μπήκαν και εκείνα εντός του τάφου. Ο τάφος μετά καλύφθηκε με το χώμα που αφαιρέθηκε για τη διάνοιξή του.
ΔΕΝ ΠΑΡΘΗΚΑΝ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ εξαιτίας της απαγόρευσης, βάση διατάγματος από το δικαστήριο.
Θεωρώ ότι, αν δοθεί νέα άδεια από το δικαστήριο, θα ήταν σωστό να ολοκληρωθεί η ανασκαφή του τάφου μέχρι να βρεθεί ο σκληρός βράχος και να παρθούν δείγματα από οστά που βρίσκονται κάτω από το φέρετρο καθώς και επίσης ίσως από την κνήμη και το μηριαίο που βρέθηκαν πιο ψηλά. Έτσι θα ξεκαθαρίσει εντελώς η κατάσταση αν εντός του τάφου βρίσκεται ή όχι ο Εθνικός Ποιητής Βασίλης Μιχαηλίδης»
Οι υπογράμμιση της τελευταίας παραγράφου δική μας
Σ’ ένα από τα επόμενα τεύχη, για καθαρά ιστορικούς λόγους, θα παραθέσουμε όλη τη νομική προσπάθεια που έχει καταβληθεί για την ανεύρεση του τάφου.
Να ευχηθούμε, μια που η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, με την έκδοση από το Επαρχιακό Δικαστήριο, ενός νέου διατάγματος, η όλη διαδικασία να συνεχιστεί και να καρποφορήσει.
Καθοριστική όμως και η άποψη του Δρ Μάριου Καριόλου που ακολουθεί.
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.