Πόσα λεπτά έχουν τα 50 χρόνια;

Γράφει η Λίνα Κατσάνη

Γνωρίζετε πόσα λεπτά έχουν τα πενήντα χρόνια ;

26.280.000 λεπτά. Κάθε λεπτό είναι μια μαχαιριά στην καρδιά όσων έζησαν τα γεγονότα του 1974 στην Κύπρο. 26.280.000 μαχαιριές είναι πολλές για μια καρδιά, είναι πολλές για μια κουκίδα γης. Τα γεγονότα στις 20 Ιουλίου του 1974 μας βρήκαν στην Κερύνεια σε μια μονοκατοικία της οδού Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης. Αναγκαστήκαμε, όπως όλοι οι γείτονες μας, να φύγουμε μακριά από το σπίτι μας, περιμένοντας να περάσει το κακό. Στο χωριό που καταφύγαμε ένα τραντζίστορ ήταν η σύνδεση μας με τα όσα διαδραματιζόταν στο νησί. Στριμωγμένοι γύρω από αυτό με ακούγαμε τα πολεμικά ανακοινωθέντα.

Πολεμικό Ανακοινωθέν 5^ο ….,

Πολεμικό Ανακοινωθέν 8^ο …..

Πολεμικό Ανακοινωθέν 17^ο , ώρα 6π.μ. της 21 /7/1974 :

‘’Αι ημέτεραι ένοπλοι δυνάμεις αντιμετωπίζουν σθεναρώς την από αέρος εξαπολυθείσαν την πρωίαν της σήμερον επίθεσιν. Το παράδειγμα της ηρωικής προελάσεως των ημετέρων δυνάμεων δίδουν οι ηρωικοί μας στρατιώται, οι οποίοι περισφίγγουν συνεχώς και περισσότερον τον Άγιον Ιλαρίωνα.…’’

Εκεί πάνω στο ολοκαύτωμα του Αγίου στις 21 Ιουλίου 1974 μέρα του Προφήτη Ηλία, πολεμώντας σώμα με σώμα, στήθος με στήθος, άφησε την τελευταία του πνοή ο πατέρας μου Γεώργιος Κατσάνης, διοικητής της 33 Μοίρας Καταδρομών.

Η έγνοια του πατέρα μου για την Κύπρο δένεται με ισχυρούς δεσμούς στις αρχές του 1964 όταν μυστικά εκπαιδεύει Έλληνες της Κύπρου και τον οδηγεί τον Ιανουάριο του 1966 στην 31^η Μ.Κ. στην Λευκωσία, στη νεοσύστατη τότε εθνική Φρουρά.

Με το όνομα Γιώργος Χριστοδούλου του Χρήστου, καταφθάνει στο νησί στα πλαίσια της κρυφής παρουσίας της Ελληνικής Μεραρχίας και υπηρετεί με το βαθμό του Λοχαγού. Στις 9/12/1966 μετατίθεται στην 33^η Μοίρα.

Ο κύκλος είχε ανοίξει και η μοίρα πάντα αδυσώπητη και αμείλικτη, τον οδήγησε μετά από έξι χρόνια ξανά στην 33^η Μοίρα Καταδρομών στο Πέλλα Παΐς στην Κερύνεια. Η πορεία του Γεώργιου Κατσάνη προς την ηρωική θυσία του στον Άγιο Ιλαρίωνα ξεκινάει στις 16 Αυγούστου του 1973 όταν μετά από δική του αίτηση μετατίθεται στη Κύπρο σε μια δύσκολη εποχή που τα πάθη και ο εθνικός διχασμός είχαν κορυφωθεί στο νησί.

Η 33 Μοίρα Καταδρομών ήταν εγκατεστημένη στο Πέλλα Παΐς, λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα από το επιβλητικό βυζαντινό κάστρο του Άγιου Ιλαρίωνα που είχε καταληφθεί από τους Τουρκοκύπριους της ΤΜΤ και τους Τούρκους της ΤΟΥΡΔΥΚ τον Δεκέμβριο του 1963.

Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε την Διοίκηση της Μονάδας, ο Ταγματάρχης Γιώργος Κατσάνης φρόντισε για το αξιόμαχο των στρατιωτών του. Συμμετείχε ο ίδιος στην εκπαίδευση της Μοίρας και συχνά οδηγούσε τους Καταδρομείς του σε ασκήσεις από όπου διακρινόταν οι τουρκικές θέσεις.

Διαισθανόμενος τα όσα θα επακολουθήσουν, αρκετούς μήνες πριν από την τουρκική εισβολή εισερχόταν συχνά, τρέχοντας με σταθερό ρυθμό, στην “απαγορευμένη ζώνη” του τουρκικού θύλακα Μπογαζίου-Αγύρτας-Κιόνελι, στον δρόμο Κερύνειας-Λευκωσίας, για να εντοπίσει τις θέσεις και τα οχυρωματικά έργα των Τούρκων. Οι αναφορές όμως που ο Ταγματάρχης Γιώργος Κατσάνης έστελνε στο ΓΕΕΦ και μεταβιβαζόταν στην Αθήνα, σχετικά με τις πυρετώδεις πολεμικές προετοιμασίες των Τουρκοκυπρίων συγκαταλέγονται, σύμφωνα με άρθρο της εφημερίδας Έθνος (15/12/1985) ανάμεσα στα συγκλονιστικά στοιχεία του Φακέλου της Κύπρου που έχουν εξαφανιστεί.

Στην αρχή του καλοκαιριού του 1974 μαζί με τη θερμοκρασία ανέβαινε και η ένταση ανάμεσα στη Λευκωσία και τη Χούντα των Αθηνών. Τα πάθη, το μίσος η διχόνοια έστρωνε το δρόμο στην τραγωδία που θα ακολουθούσε. Αρχές Ιουλίου τα πιόνια μπήκαν στην σκακιέρα και οι προδοτικές συσκέψεις που ξεκίνησαν στην Αθήνα καταλήγουν στο νησί. Ο διοικητής των καταδρομών στην Κύπρο Συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Κομπόκης συγκάλεσε σύσκεψη των διοικητών των Μοιρών καταδρομών για να τους αναγγείλει την εφαρμογή σχεδίου ανατροπής του Μακάριου. Στην σύσκεψη σύμφωνα με το Πόρισμα της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής των Ελλήνων για το φάκελο της Κύπρου (31-10-1988) ο Διοικητής της 33ης ΜΚ, Ταγματάρχης Γεώργιος Κατσάνης δεν εκλήθη. Κατά την εκδήλωση του πραξικοπήματος η 33η Μοίρα Καταδρομών διασπάστηκε σε διάφορα τμήματα, ένας Λόχος παρέμεινε στο Πέλλα Παΐς, ένας Λόχος με διαταγή του Διοικητή Καταδρομών, Κομπόκη, απομακρύνθηκε από το στρατόπεδο στις 12 Ιουλίου και στάλθηκε στην 31^η Μ.Κ. Στις 17 Ιουλίου η Μοίρα διατάχθηκε να αναλάβει τη φρούρηση και την ασφάλεια του αεροδρομίου Λευκωσίας, ενώ ένα μέρος της παρέμεινε στο ΡΙΚ μέχρι την ημέρα της εισβολής.

Ξημέρωσε η τραγική μέρα της 20^ης Ιουλίου 1974.

Η διαταγή για την επιστροφή της 33^ης Μ.Κ. στη θέση της δίνεται το πρωί της ίδιας μέρας ανάμεσα στους βομβαρδισμούς του αεροδρομίου, του ΡΙΚ και του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ. Στο αεροδρόμιο αφήνεται μια μικρή δύναμη 67 αντρών υπό τον Ανθυπολοχαγό Κότσαλη για να βοηθήσει στην άμυνα του. Πρώτη έφυγε η φάλαγγα με τον Διοικητή μα λίγο πριν την είσοδο στο Πέλλα Παϊς χτυπήθηκε, χωρίς όμως απώλειες. Η δεύτερη φάλαγγα με περίπου 60 καταδρομείς αναχώρησε στις 7:30π.μ. Λίγο πριν την είσοδο στο χωριό Άγιος Επίκτητος δέχτηκαν τα πυρά από εχθρικά αεροσκάφη. Δεκατρείς από τους στρατιώτες τραυματίστηκαν ενώ μεγάλο μέρος του οπλισμού και των πυρομαχικών που μετέφερε η φάλαγγα καταστράφηκε.

Περπατώντας κάτω από τον καυτό ήλιο του Ιούλη, κατάκοποι έφθασαν οι καταδρομείς στην Μοίρα. Εκεί τους περίμενε ο Διοικητής τους ο οποίος αναδιοργάνωσε τη Μοίρα για την νυχτερινή καταδρομική αποστολή που πρόκειται να αναλάβει.

Η 33^η Μ.Κ. θα ενεργούσε ανατολικά του Αγίου Ιλαρίωνα με αποστολή την κατάληψη του υψώματος Πετρομούθια και την προώθηση της δυτικά, μέχρι το ύψωμα Γκαμήλα. Ανάμεσα στην περιοχή Γκαμήλα και του φρουρίου του Αγίου Ιλαρίωνα βρισκόταν ο Πύργος του Παυλίδη περιοχή στην οποία οι Τούρκοι διατηρούσαν κάποια τσίγκινα παραπήγματα και ένα γήπεδο για τις ανάγκες του στρατιωτικού προσωπικού. Ανάμεσα στην συγκεκριμένη τοποθεσία και στο φρούριο παρεμβάλλονται γκρεμοί βάθους πολλών μέτρων. Οι Τούρκοι διέθεταν εκεί ισχυρά οχυρωματικά έργα που κατασκεύαζαν ανενόχλητοι επί δέκα χρόνια από το 1964 μέχρι το 1974. Οι οχυρές θέσεις ήταν επανδρωμένες από τουρκοκύπριους και άντρες της Τουρκικής Δύναμης Κύπρου. Από τις πρωινές ώρες του Σαββάτου της 20^ης Ιουλίου η τουρκική στρατιωτική ηγεσία προχώρησε και στην ρίψη αλεξιπτωτιστών στην πεδιάδα της Αγύρτας και Κιόνελι και στην μεταφορά με ελικόπτερα καταδρομέων του 29^ου συντάγματος Καταδρομών για να ενισχύσουν τους Τουρκοκύπριους και την ΤΟΥΡΔΥΚ.

Στις 5:30 το απόγευμα ο Διοικητής της Μοίρας Ταγματάρχης Γιώργος Κατσάνης συγκέντρωσε τους άντρες του και τους ενημέρωσε για την αποστολή τους. Ώρα έναρξης της επιχείρησης ορίστηκε η 11^η μ.μ. το σύνθημα ήταν ‘’Κύπρος’’ και το Παρασύνθημα ‘’ Ένωση’’.

Λίγο πριν πέσει το φως ξεκίνησαν για να βρεθούν στο χώρο εξόρμησης, έτοιμοι να δρασκελήσουν και τις 158 στροφές του Διονύσιου Σολωμού. Από τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά……

Ο Διοικητής της Μοίρας ξεκίνησε με τον 31^ο Λόχο του υπολοχαγού Κατούντα, λίγα λεπτά αργότερα ακολούθησε ο 33^ος Λόχος του υπολοχαγού Ροκκά και τέλος ο Λόχος Επιστράτων με επικεφαλής τον Υποδιοικητή Ευάγγελο Ματζουράτο και τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Στέλιο Στυλιανού.

Στις 11μ.μ ο Διοικητής Γιώργος Κατσάνης που είχε διεισδύσει εντός της εχθρικής διάταξης έριξε στον αέρα την πράσινη φωτοβολίδα που σηματοδοτούσε την έναρξη της ενέργειας κατάληψης. Σε ελάχιστα δευτερόλεπτα οι καταδρομείς επιτέθηκαν κατά των εχθρικών θέσεων .Οι Τούρκοι άνοιξαν πυρ χτυπώντας με χειροβομβίδες και πολυβόλα. Τα παλικάρια της 33ης Μ.Κ. όρμησαν πάνω τους με κραυγές και πυροβολισμούς και κατάφεραν να αιφνιδιάσουν πλήρως τους αμυνόμενους και να συντρίψουν την εχθρική αντίσταση. Όλη η περιοχή έγινε κόλαση πυρός. Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν εγκαταλείποντας τις θέσεις και τους νεκρούς τους. Σαράντα πέντε λεπτά μετά την ώρα κρούσης δυο πράσινες φωτοβολίδες που εκτοξεύτηκαν από τον Διοικητή ανέφεραν την κατάληψη του στόχου. Τώρα ήταν η στιγμή που θα τους αντικαθιστούσαν οι δυνάμεις του πεζικού, ήταν η στιγμή που θα ερχόταν οι ενισχύσεις για να συνεχίσει η Μοίρα την αποστολή της .

Μα οι δυνάμεις αυτές δεν έφτασαν ποτέ.

Η νύχτα προχωρούσε και σε όλη τη διάρκεια της οι καταδρομείς αντάλλασαν πυρά με τους Τούρκους οι οποίοι ήταν οχυρωμένοι πίσω από τα τείχη του κάστρου και χρησιμοποιούσαν δεκάδες πολυβόλα διαφόρων διαμετρημάτων. Ο αγώνας ήταν άνισος μα οι καταδρομείς πολεμούσαν με ψυχή. Άλλωστε η ιστορία του έθνους μας γράφεται πάντα με ψυχή.

Κοντά στα χαράματα, τμήμα της Μοίρας με τον Διοικητή, βρέθηκε στα νότια του Πύργου Παυλίδη και εξουδετερώνει ολόκληρη την τουρκική αντίσταση σε αυτό το σημείο. Θέτει υπό τον έλεγχο του τον Πύργο και κάνει διάτρητες όλες τις τουρκικές εγκαταστάσεις που ήταν τριγύρω. Αλλά οι Τούρκοι ενισχύονται από Τούρκους καταδρομείς και αλεξιπτωτιστές και οι άντρες της 33^ης Μ.Κ. άρχισαν να δέχονται ασφυκτική πίεση από υπέρτερες σε αριθμό και όγκο πυρός εχθρικές μονάδες. Η μοίρα από δύναμη κρούσης μετατράπηκε σε δύναμη άμυνας.

Οι ώρες περνούσαν ο καυτός ήλιος, η υγρασία η δίψα και η έλλειψη πυρομαχικών γίνεται ο δεύτερος αντίπαλος των παλικαριών. Όταν πληροφορείται ο Διοικητής ότι δεν υπάρχει ανεφοδιασμός πυρομαχικών είπε : Θα αρκεστούμε σε αυτά που έχουμε. Τώρα πρέπει να προχωρήσουμε πριν ανασυνταχτεί ο εχθρός.

Προτού ανηφορίσει για το τελικό άλμα, είχε προβάλει μέσα από τους βράχους αναμετρώντας την απόσταση όπου σε λίγο θα πέταγε με τους γενναίους του. Ήταν καταϊδρωμένος, με πρόσωπο μαυρισμένο από την πολύωρη μάχη. Τον τύλιγαν οι καπνοί που ερχόταν από πιο κάτω. Κρατούσε αυτόματο και προχωρούσε μπροστά μέχρι την υπέρτατη ώρα. Επιχειρεί, επικεφαλής, να διαλύσει την τουρκική αντεπίθεση, μέσα σε κόλαση πυρός. Μάχεται κάτω από το κάστρο. Από ένα σημείο που δεν μπορούν να ελέγξουν τα παλικάρια του, πέφτουν πυρά στο σώμα του. Το αίμα του ποτίζει το χώμα και τα βράχια τού ιερού βουνού.

Οι άνδρες της 33^ης Μοίρας Καταδρομών, πολέμησαν γενναία και στις δύο φάσεις του Αττίλα και υπέστησαν βαρύτατες απώλειες, ειδικά κατά την προέλαση των τουρκικών αρμάτων μάχης προς την Κερύνεια, όπου εκεί διετάχθηκαν από το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (Γ.Ε.Ε.Φ.) να σταματήσουν άρματα μάχης. Το τίμημα της συμμετοχής της Μοίρας στην αντίσταση κατά του τούρκου εισβολέα βαρύτατο.

Εβδομήντα παλικάρια ακολούθησαν τον Διοικητή τους στον δρόμο της αθανασίας , στις αποστολές αυτοκτονίας που η Μοίρα διατάχτηκε να συμμετέχει.

Τον Δεκέμβριο του 2020 , σαράντα έξι χρόνια μετά, έγινε η ταυτοποίηση των οστών του από την Διερευνητική Επιτροπή. Πνιγμένος μέσα σε γαλανόλευκες σημαίες, περιτριγυρισμένος από την οικογένεια του, ανάμεσα στους καταδρομείς του, , ενταφιάστηκε στη γενέτειρα του στις 15 Φεβρουαρίου του 2020, στο στρατιωτικό κοιμητήριο Σιδηροκάστρου απέναντι από τα οχυρά του Ρούπελ και στη σκιά του κάστρου του Ισσάριου.

Η αδούλωτη μορφή του όμως έμεινε σύμβολο στον Πενταδάκτυλο για να δείχνει σε όλους, φίλους και εχθρούς πως πολεμούν και πως πεθαίνουν οι Έλληνες.

Στην μαρμάρινη πλάκα του τάφου του αναγράφεται: «Δεν κυνηγούσες τον θάνατο αλλά τον διάλεγες». Και ο ήρωας Κατσάνης, ο πατέρας μου, είχε όντως διαλέξει…

Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ