της Άννας Κωνσταντινίδου*
Και ενώ οι Ευρωπαίοι εστιάζουν αφενός στην επόμενη ημέρα από την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων από τον Τραμπ, για το τι θα γίνει με τις ευρωατλαντικές σχέσεις (από τα ζητήματα Άμυνας-Ασφάλειας/ΝΑΤΟ μέχρι τα εμπορικό-οικονομικής φύσης ζητήματα), αφετέρου τι έσπρωξε τους Αμερικανούς πολίτες να ψηφίσουν σχεδόν σε μαζικό επίπεδο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, θεωρώ ότι οι πρώτες και οι κύριες αναλύσεις των εκλογικών αποτελεσμάτων, θα έπρεπε να επικεντρωθούν στην πολιτική του Τραμπ στη Μέση Ανατολή.
… και φυσικά, δεν είναι καθόλου σωστή η πρώτη εντύπωση ότι σύντομα θα λυθούν όλα τα προβλήματα της ανατολικής περιφέρειας. Γιατί; Γιατί πολύ απλά πλέον, οι συνομιλίες (εντός ή και εκτός εισαγωγικών η λέξη) και οι ενέργειες (εντός ή και εκτός εισαγωγικών η λέξη) κάθε άλλο παρά θα γίνονται δια μέσου αντιπροσώπων (εντός ή και εκτός εισαγωγικών η λέξη), αλλά από τους ίδιους τους δρώντες που φέρουν συμφέροντα στην περιοχή. Και γιατί θα γίνει αυτό; Γιατί πολύ απλά, εισερχόμαστε ή πιο σωστά επανερχόμαστε στο “προσωποκεντρικό” σημείο της Διπλωματίας, που ο επικεφαλής της υπερδύναμης δεν είναι απλά η βιτρίνα που ανακοινώνει τις αποφάσεις, αλλά το πρόσωπο αυτό που επιβάλλει τις αποφάσεις ακόμα κι αν ελλοχεύει ο κίνδυνος να έρθει σε ευθεία σύγκρουση με τα δύο θεσμικά όργανα της Αμερικανικής Πολιτείας και κυρίως τη Γερουσία.
Όχι, αυτό δεν σημαίνει ότι η διακυβέρνηση των ΗΠΑ θα εισέλθει σε μια κατάσταση one man show, και δεν μπορεί να γίνει αυτό καθώς το αμερικανικό Κράτος έχει πολύ ισχυρό νομικό πλαίσιο και δικλείδες ασφαλείας ως εκ τούτου, για το σεβασμό και την τήρηση των Θεσμών και των Αρχών. Η διαφορά ωστόσο είναι, ότι ο Τραμπ ως επιχειρηματίας όλα/ή τα περισσότερα τα αντιλαμβάνεται ως μία επιχείρηση που όλα πρέπει να κινούνται σε ταχύτατους ρυθμούς με σκοπό τα άμεσα αποτελέσματα (που θα δημιουργήσουν άμεσα ωφέλη/”κέρδη”) και που αντίπαλο ως γνωστόν η επιχειρηματική δραστηριότητα -ως επί το πλείστον – έχει τη γραφειοκρατία. Ο Τραμπ τις συναντήσεις κόντρα συναντήσεις, συνομιλίες κόντρα συνομιλίες κτλ κτλ τα αντιλαμβάνεται ως μία ανώφελη κατάσταση που κάθε άλλο δημιουργούν άμεσο αποτέλεσμα. Γι’αυτό, δεν διστάζει να σηκώσει ο ίδιος το τηλέφωνο και να τελειώσει συνοπτικά το θέμα.
Φυσικά, πολλοί θα πούνε, βάσει των παραπάνω ότι όλο αυτό είναι μία διαδικασία που ειδικά για τη Μέση Ανατολή θα είναι κάτι προσδοκώμενο, καθώς θα τερματιστεί ο πόλεμος στο ισραηλινό έδαφος και τα υπόλοιπα ενεργά μέτωπα. Η αλήθεια είναι ότι η συμπεριφορά και οι κινήσεις του Τραμπ θα επισπεύσουν τις διαδικασίες για τον τερματισμό πολλών δυσμενών συνθηκών, ωστόσο οι Δημοκρατικοί με τον τρόπο που κινήθηκαν από το 2020 που ανέλαβαν την εξουσία των ΗΠΑ, έπραξαν τόσα πολλά λάθη στο γεωγραφικό χώρο που ονομάζεται Ασία, κυρίως ως προς τον τρόπο που αντιμετώπισαν τη Ρωσία, το Ιράν και την Κίνα, δίνοντας ουσιαστικά το ελεύθερο σε αυτά τα Κράτη να διαμορφώνουν τα πράγματα στη βάση (αποκλειστικά )των συμφερόντων τους.
Μα, ήταν αντίπαλα Κράτη προς τις ΗΠΑ, θα αντιτείνει κάποιος, και μάλιστα το νέο στρατηγικό δόγμα των ΗΠΑ το 2021, στοχεύει ευθέως στην Κίνα, οπότε πώς είναι δυνατόν, αυτά τα Κράτη να λειτουργούσαν “ελεύθερα”; Και η απάντηση έχει δοθεί από το γεράκι της Διπλωματίας, Χένρι Κίσινγκερ που είπε κάποτε: ” είναι επικίνδυνο να συγκαταλέγεσαι στους εχθρούς των ΗΠΑ, αλλά είναι θανάσιμο να περιλαμβάνεσαι στους φίλους τους “.
Η πολιτική της Κυβέρνησης Μπάιντεν και οι αποφάσεις της από το 2020 άφησαν ουσιαστικά απροστάτευτα τα φίλια και εταίρους Κράτη των ΗΠΑ στην μεσανατολικη περιοχή αφενός, αφετέρου έβαλαν στην πραγματικότητα το Ισραήλ “να βγάλει το φίδι από την τρύπα” των “θεμάτων” που είχε η Αμερική με Ρωσία, Κίνα και Ιράν. Η Κυβέρνηση Μπάιντεν δεν προστάτευσε στο βαθμό που έπρεπε τα αραβικά Κράτη και κυρίως αυτά που κινούνταν προς την υπογραφή των Συμφωνιών του Αβραάμ, μάλιστα οι χειρισμοί της εξέθεσαν πολλές αραβικές χώρες που κακά τα ψέματα τον πόλεμο εναντίον της ισλαμικής τρομοκρατίας τον είδαν ως μία ευκαιρία να απαγκιστρωθούν σε εσωτερικό επίπεδο από τις ισλαμικές οργανώσεις και φυσικά άφησε εκτεθειμένο το Ισραήλ, να πολεμά μόνο του, κρατώντας οι ΗΠΑ στάση ποντιοπιλατισμού και εκβιάζοντας την Κυβέρνηση Νετανιάχου μέσω της μη παράδοσης αμυντικού υλικού, προκειμένου να υποκύψει στα εξισορροπητικά τερτίπια τους.
Ωστόσο, αυτό που περιέγραψα αν και το είδαμε αισθητά εδώ και ένα χρόνο, εντούτοις στην πραγματικότητα ήταν η απόληξη, καθώς η αφετηρία ξεκινά από την στιγμή της απόσυρσης των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν και την επίθεση των των Αζέρων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Δυο γεγονότα που επειδή και τα τρία αντίπαλα Κράτη των ΗΠΑ έφεραν με έμμεσο ή άμεσο τρόπο συμφέροντα σε αυτά τα δύο περιβάλλοντα, ο τρόπος που κινήθηκε το αμερικανικό Κράτος άνοιξε την όρεξή τους, ώστε αυτές οι τρεις χώρες να εξυφαίνουν τον ιστό τους μέσω “αντιπροσώπων” και εννοώ των ισλαμικών, τρομοκρατικών οργανώσεων, δημιουργώντας θύλακες συμφερόντων σε χώρες που οι ΗΠΑ όφειλαν να προστατεύσουν, ιδίως μετά τη μεγαλύτερη διπλωματική παρακαταθήκη των τελευταίων δύο αιώνων, τις Συμφωνίες του Αβραάμ. Ας μην ξεχνάμε, ότι την προηγούμενη φορά που είδαμε “να παίζεται” ανάλογο σκηνικό ήταν (κυρίως) επί πρώτης διακυβέρνησης Μπάρακ Ομπάμα με την Αραβική Άνοιξη. Αυτό ας το κρατήσουμε, για τον τρόπο που οι Δημοκρατικοί αφήνουν εκτεθειμένους τους συμμάχους και εταίρους τους.
Και τώρα τι; Χμ, δεν ξέρω να απαντήσω. Το μόνο που ωστόσο μπορώ να γράψω, είναι ότι η Κυβέρνηση Τραμπ έχει πολύ δρόμο μπροστά της να μαζέψει τα ασυμμάζευτα (;;;;). Που για να λέμε και του στραβού το δίκιο, εάν στο τιμόνι του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος ήταν μία πιο ήπια προσωπικότητα από αυτήν του Τραμπ, δεν ξέρω πόσο αποφασιστικά θα έτρεχαν τα πράγματα.
… Και το μόνο σίγουρο είναι, ότι ο Τραμπ δεν έχει φίλους, παρά μόνο συμφέροντα. Και το μόνο σίγουρο επίσης είναι, ότι το Ιράν, η Κίνα και η Ρωσία (…ναι, ο Πούτιν) κάθε άλλο παρά είναι ευχαριστημένα με την εκλογή Τραμπ, ανεξάρτητα των γλυκανάλατων διπλωματικών αβροτητων που λέγονται σε τέτοιες περιπτώσεις όταν οι πόλοι του Διεθνούς Συστήματος αλλάζουν ηγεσία ή τις άκαιρες και άκυρες αναλύσεις περί συμπλεκτικων σχέσεων του Τραμπ με Πούτιν και γενικά αρχηγών με “αυταρχικά χαρακτηριστικά”. Ήδη πάντως, ένα άρθρο της South China Morning Post είναι ενδεικτικό, ότι αρχίζουν οι χώρες αυτές και εν προκειμένω η Κίνα (την οποία αφορά το άρθρο) “να ξαναμελετάει” τα βήματά της, ελπίζοντας ότι ο Έλον Μάσκ που διατηρεί επιχειρηματικά συμφέροντα μέσω του εργοστασίου τής Tesla στη Σανγκάη, θα αποτελέσει τον δίαυλο ανάμεσα σε Κίνα και ΗΠΑ για επαναπροσδιορισμό των σχέσεων (… οπότε αντιλαμβάνεστε ότι το κινεζικό κράτος “αρχίζει να μαζεύεται”, για να χρησιμοποιήσουμε μία έκφραση της αργκό). Στο Ιράν πολύ απλά το “εξιλαστήριο θύμα” (… κρατήστε το αυτό) Τραμπ και Χαμενεΐ θα είναι ο (υποτιθέμενος) μετριοπαθής Πεζεσκιάν (… οπότε στραμμένα τα βλέμματα στην ήδη από τον περασμένο Απρίλιο έκρυθμη κατάσταση ανάμεσα σε Χαμενεΐ και Φρουρούς της Επανάστασης). Και όσον αφορά τη Ρωσία, ο Πούτιν είναι η “πλαστελίνη” του Τραμπ… Και αυτό κάθε άλλο παρά αρέσει στον Ρώσο πρόεδρο, που γνωρίζει πλέον ότι απέναντί του δεν έχει τον Μπάιντεν, αλλά τον Ντόναλντ. Και τι σημαίνει “πλαστελίνη”; Όχι, μόνο δεν θα βγει αλώβητος ο Ρώσος πρόεδρος, αλλά θεωρώ ότι αυτά που θα κερδίσει (…που ουσιαστικά 3 χρόνια πολέμου είναι χασούρα, όπως και να έχει) όσον αφορά την Ουκρανία θα είναι η ταφόπλακα του ρωσικού Κράτους για ζητήματα ενεργειακών δρόμων, εμπορίου και οικονομίας.
Όσον αφορά την Ινδία… απλά με τις ΗΠΑ θα παίξουν σε μία win win κατάσταση, γιατί ο Τραμπ γνωρίζει ως επιχειρηματίας ότι οι “επιχειρηματικές συμπράξεις” σε δύσκολα deals, εν προκειμένω σε δύσκολα, γεωγραφικά περιβάλλοντα μόνο επικερδείς είναι
Όσον αφορά την Τουρκία, ένα κράτος που μας αφορά ως Ελληνισμό (Ελλάδα και Κύπρο) άμεσα, ο κύβος ερρίφθη, καθώς οι ισραηλινοτουρκικές σχέσεις είναι δύσκολο να βγούνε από το ναδίρ.
*Άννα Κωνσταντινίδου , Ιστορικός -Διεθνολόγος Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Επιστημονική Συνεργάτιδα Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (θεσμοθετημένο Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Τεχνολογίας Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας), Διδάσκουσα Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και Σχολής Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ)
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.