Συνέντευξη στον Ανδρέα Καρακόκκινο
Ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα
ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα
και να χαμογελάει μια γλάστρα στο μπαλκόνι
αχνά μες στο ψιλόβροχο να ξημερώνει Κυριακή
το χώμα να μυρίζει γειτονιά
και ο ταμπλάς ξεροψημένο σάμαλι
ένας χαρταετός να υψώνεται πάνω απ’ τα κάστρα
νωχελικά να κατεβαίνεις την Αριστοτέλους
να κάθεσαι σε καφενείο της παραλίας
πίσω απ’ τα τζάμια να ρουφάς
αργά, πολύ αργά τον τούρκικο
και να καπνίζεις ένα, δύο, τρία τσιγάρα
με τον καπνό να σε τυλίγει σαν ομίχλη
κοιτάζοντας τα ψαροκάικα και πιο βαθιά τη θάλασσα
ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα
χρώματα σκοτεινά να αναδύονται στο φως
να ονειρεύεσαι ταξίδια
Μυστικά και θαύματα (2007)
Ο ήχος της φυσαρμόνικας γλυκός και νοσταλγικός , σμίγει με τους στίχους του Τόλη Νικηφόρου και πλημμυρίζει τη ψυχή σου με την ομορφιά της απλότητας, ξυπνά τις μνήμες και ζωντανεύει στιγμές της Θεσσαλονίκης που έζησε ο ποιητής στη πόλη του, σε κάνει να ταυτιστείς μαζί του, να νοιώσεις το σφυγμό της πόλης και τις μυρουδιές στις γειτονιές της που σε τυλίγουν με τα αρώματα τους.
Ο Τόλης Νικηφόρου σε πολλά ποιήματα του αλλά και διηγήματα, μας μιλά γι’ αυτές τις στιγμές της Θεσσαλονίκης που ο ίδιος έζησε.
«Γεννήθηκα στην πυρίκαυστη καρδιά της πόλης, στην ανατολική πλευρά της Πλατείας Δικαστηρίων (σήμερα Πλατεία Αρχαίας Αγοράς). Οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες, ο πατέρας μου από τη Μικρά Ασία, η μητέρα μου από την Ανατολική Ρωμυλία» μας λέει ο ίδιος.
Αποφοίτησε από το Κολλέγιο Ανατόλια και σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων. Εργάστηκε κυρίως ως σύμβουλος οργάνωσης επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο και ταξίδεψε σε πολλές χώρες.
Έχει εκδώσει 23 ποιητικά βιβλία (μαζί με τη συγκεντρωτική έκδοση Ο πλοηγός τον απείρου, 2004 και τα επιλεγμένα ποιήματα Ίχνη του δέους, 2018) και 16 πεζογραφίας (4 μυθιστορήματα, 9 συλλογές διηγημάτων
και 3 παραμύθια για μεγάλους).
Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε δέκα ευρωπαϊκές γλώσσες και έχουν περιληφθεί σε πολλές ελληνικές και ξένες ανθολογίες, καθώς και στα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας της μέσης εκπαίδευσης στην Ελλάδα και την Κύπρο. Για το παραμύθι του Σοτοσαπόλ ο χρυσοθήρας τού απονεμήθηκε το βραβείο μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας της «Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς» το 1989 και για τη συλλογή διηγημάτων του Ο δρόμος για την Ουρανούπολη το κρατικό βραβείο διηγήματος το 2009.
Ο φιλόλογος και σκηνοθέτης Φώτης Συμεωνίδης γύρισε ένα ντοκιμαντέρ 58 λεπτών με τίτλο «Σ’ αγαπώ-Ελογοκρίθη, Η αλήθεια του ποιητή Τόλη Νικηφόρου» που προβλήθηκε με επιτυχία στο 17ο Διεθνές Φεστιβάλ
Θεσσαλονίκης το 2015, σε διάφορα άλλα φεστιβάλ, σε αίθουσες βιβλιοθηκών και από την ΕΡΤ3.
Στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα «Η γοητεία των δευτερολέπτων» όταν, επιστρέφοντας στη Θεσσαλονίκη, το τραίνο σταματά κοντά στον Αξιό γράφει: «Αυτός ήταν ο τόπος μου, αυτή η θάλασσά μου, αυτή η γλώσσα μου και η γραμμή του αίματος χιλιάδες χρόνια τώρα απ’ τα παράλια της Ιωνίας και της Μαύρης Θάλασσας ως τη μεγάλη πόλη των προσφύγων. Εδώ ήμουν προορισμένος να ζήσω, να γράψω τα βιβλία μου και να πεθάνω. Εδώ βρίσκεται ο πλούτος της ζωής μου, όλοι σχεδόν οι άνθρωποι που αγάπησα, νεκροί και ζωντανοί. Η θάλασσα και τα κάστρα, η κάθε γειτονιά, η κάθε πλατεία και ο κάθε δρόμος σημαίνει κάτι για μένα.» Οι λέξεις φωτίζουν ότι αγαπήσαμε και ότι ονειρευτήκαμε στο χτες, στο σήμερα και στο πάντα αυτής της πόλης.
«Όλα μου τα βιβλία, ποιητικά και πεζογραφίας, ακόμη και τα εντελώς φανταστικά, είναι πλημμυρισμένα από Θεσσαλονίκη. Από τη μητρόπολη της μνήμης και της ψυχής.» μας λέει ο ποιητής.
Λέτε ότι «Όλα μου τα βιβλία, ποιητικά και πεζογραφίας, ακόμη και τα εντελώς φανταστικά, είναι πλημμυρισμένα από Θεσσαλονίκη» Τι είναι αυτό που σας κάνει να αγαπάτε τη Θεσσαλονίκη?
Τα χρόνια που έζησα στο Λονδίνο με έκαναν να νιώσω μέσα μου βαθιά τι σημαίνει πατρίδα ! Δική μου πατρίδα είναι η Θεσσαλονίκη. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην πυρίκαυστη καρδιά της πόλης. Εδώ βρίσκονται τα παιδικά και τα εφηβικά μου χρόνια, η αγάπη που αξιώθηκα να δώσω και να δεχτώ, οι άνθρωποι που αγάπησα, νεκροί και ζωντανοί ! Εδώ έγραψα τα βιβλία μου, εδώ έκανα κάθε τι ωραίο και κάθε λάθος μου. Όλα όσα σημαίνουν κάτι στη ζωή για μένα βρίσκονται σκόρπια στα παρελθόν και στο παρόν αυτής της πόλης και αποτελούν ένα ελάχιστον κομμάτι από τη ζωή της και την ιστορία της.
Μια ποιητική σας συλλογή περιλαμβάνει 32 ποιήματα για τη Θεσσαλονίκη. Υπάρχουν κι άλλοι ποιητές και πεζογράφοι που έγραψαν ή γράφουν για τη Θεσσαλονίκη?
Υπάρχουν πάρα πολλοί. Πρόσφατα μια ομάδα επτά ποιητών, μεταξύ των οποίων και εγώ, επιμελήθηκε την εκπόνηση ενός ωραίου τόμου με τίτλο «Η Θεσσαλονίκη των Ποιητών- Μια συλλογή ποιημάτων για την πόλη», που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ρώμη. Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει περί τα 160 ποιήματα ισάριθμων ποιητών για τη Θεσσαλονίκη, ποιητών που γεννήθηκαν από τα μέσα του 19ου αιώνα ως τα τέλη του 20ου. Χωρίς βέβαια να εξαντλείται ο αριθμός των ποιητών που έγραψαν για τη Θεσσαλονίκη, σε πολλές περιπτώσεις δεκάδες ποιήματα ο καθένας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην πεζογραφία. Η πόλη αυτή αγαπιέται με πάθος και το πάθος αυτό βρίσκει διέξοδο και στη λογοτεχνία.
Ποια είναι η εικόνα της ποίησης στη Θεσσαλονίκη του σήμερα σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα? Υπάρχει αξιόλογη συνέχεια στις νεότερες γενιές?
Βεβαίως υπάρχει. Γνωρίζω προσωπικά πολλές πολύ αξιόλογες νέες ποιήτριες και νέους ποιητές που με τα πρώτα ένα-δύο βιβλία τους έδωσαν σημαντικές υποσχέσεις για το μέλλον. Ένα ποιητικό μέλλον που διαγράφεται εξαιρετικά ευοίωνο για την πόλη μας, όταν μάλιστα και οι παλιότεροι ποιητές βρίσκονται σε μία ακμή.
Ποια είναι η λογοτεχνική κίνηση στη Θεσσαλονίκη του κορωνοϊού? Τι πρέπει άλλο να γίνει από πλευράς λογοτεχνών?
Η κάθε ομαδική λογοτεχνική εκδήλωση διακόπηκε απότομα περί τα μέσα του περασμένου Μαρτίου. Σταμάτησαν οι λογοτεχνικές εκδηλώσεις, οι παρουσιάσεις βιβλίων, διακόπηκε η λειτουργία των λεσχών ανάγνωσης κ.ο.κ. Μοναδική διέξοδος για τη στοιχειώδη παρουσίαση ενός λογοτεχνικού έργου είναι πλέον το διαδίκτυο, ιδίως το facebook, και, σε κάποιο βαθμό τα λογοτεχνικά περιοδικά, έντυπα και ηλεκτρονικά Οι ποιητές και οι πεζογράφοι όμως συνεχίζουν να γράφουν και να εκδίδουν βιβλία. Ας μην ξεχνάμε ότι στις περιόδους κρίσης ανθίζει η κάθε μορφή τέχνης και βεβαίως η λογοτεχνία. Για παράδειγμα, εγώ έγραψα το μεγαλύτερο μέρος της νέας ποιητικής μου συλλογής με τίτλο «Φαντάσματα» κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού μας την άνοιξη. Και συνεχίζω. Αυτό κυρίως πρέπει να κάνουμε όλοι μας, να γράφουμε !!! Και όταν με το καλό λήξει αυτή η φοβερή πανδημία, πιστεύω ότι θα γίνει μια έκρηξη εκδηλώσεων κάθε μορφής και θα αναβιώσουν με μεγαλύτερη εμβέλεια τα πάντα.
