Η Θεσσαλονίκη αγκαλιά με το παρελθόν του …μέλλοντος της.

του Παρασκευά Παρασκευόπουλου

Οικονομολόγος-Σύμβουλος Ανάπτυξης, Πρώην βουλευτής Επικρατείας.

Είναι αδιανόητο να μιλήσεις για το παρόν, και, κυρίως, για  το στρατηγικό μέλλον μιας πόλης,  χωρίς να έχεις στραμμένο  το βλέμμα και στο παρελθόν. Ειδικά για τη Θεσσαλονίκη, μια πόλη όπου αέναα, για πάνω από 2.300 χρόνια, ουδέποτε είχε λιγότερο  πληθυσμό από ογδόντα χιλιάδες, εν αντιθέσει με την Αθήνα όπου πριν 200 χρόνια ήταν ένα «λασποχώρι», γύρω από την Ακρόπολη, όπως εύγλωττα αναφέρει η κ. Γλύκατζη Αρβελέρ. Η συγκριτική αναφορά μου, ανάμεσα στις δύο πόλεις, δεν γίνεται καθόλου με διάθεση να συντηρήσω μια διπολική αντίθεση και αντιπαράθεση των τελευταίων δεκαετιών, που τη θεωρώ ανούσια, πολλές φορές σκόπιμη και εύληπτη  τροφή, για αφελείς .

Το αναφέρω για να υπογραμμίσω, το αέναο της ύπαρξης και της αδιάλειπτης συνέχειας  της Θεσσαλονίκης, γεγονός που μας προκαλεί δέος, μα κυρίως αναδεικνύει  τον ευρύτερο γεωστρατηγικό, γεωοικονομικό της  ρόλο, διαχρονικά. Από τη στιγμή που η Θεσσαλονίκη, εντάχτηκε, από την απελευθέρωση της το 1912, στον εθνικό κορμό, ήταν λογικό  να συμμετάσχει  στον  εκάστοτε   ενιαίο εθνικό αναπτυξιακό σχεδιασμό.

Προφανώς η πόλη μας, όλα αυτά τα χρόνια είχε μια πορεία ανάπτυξης με θετικό πρόσημο στην οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική ζωή, μα πρωτίστως,  τα τελευταία εκατό χρόνια,  είναι  βασικός πυλώνας σταθερότητας στην Ελληνική οντότητα  του έθνους – κράτους. Μετά το 2ο  Παγκόσμιο Πόλεμο, με το μοίρασμα του κόσμου και την δημιουργία του Ανατολικού Μπλοκ στα Βαλκάνια, η Θεσσαλονίκη περιορίσθηκε, «απώλεσε» την  γεωοικονομική ευρυχωρία   στην περιοχή και το στρατηγικό της πλεονέκτημα. Συγχρόνως στο κλίμα του  διπολικού ψυχρού πολέμου, με την Ελλάδα στο Δυτικό Μπλοκ, η Θεσσαλονίκη κέρδισε πόντους γεωοικονομικούς, γιατί στην ουσία αποτελούσε το μαλακό υπογάστριο, σε απόσταση αναπνοής, από το Ανατολικό Μπλοκ.

Από εδώ πιάνουμε το νήμα της αλματώδους  οικονομικής – βιομηχανικής ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης. Γύρω στο 1960 και μετά, αρχίζουν  να γίνονται στην πόλη μας μεγάλες επενδύσεις  στη βιομηχανία από πολυεθνικές Αμερικανικές, Γαλλικές,  Γερμανικές, Γιαπωνέζικες  και άλλες χώρες,  με πάνω από  20.000 θέσεις εργασίας  (Esso Papas, SING, Εθυλ, ΤΕΚΟSSA, ΒΙΑΜΥΛ, Coca Cola, Good Year, STAYER, AMSTEL, Hellenic steel, ΒΙΑΜΑΞ, Ziemens, TITAN,  KHM, Βιτρουβιτ, Φιλκεραμ Τσόνσον, JET OIL, Φον Μπαουν, Ραϊνερ)

Κατά κάποιο τρόπο ήταν εμμέσως, τα οικονομικά αντισταθμιστικά οφέλη, του δυτικού κόσμου, σε συνδυασμό με τις ευκαιρίες που προσέφερε η μεταπολεμική  ανοικοδόμηση της χώρας,  και το φτηνό εργατικό δυναμικό.

Σε απόσταση χρόνου σήμερα,  με αποφορτισμένα τα γεγονότα από τις ιδεοληψίες της εποχής, γίνεται κατανοητό ότι η Θεσσαλονίκη στάθηκε τυχερή, κάτι που δεν εκτιμήθηκε επαρκώς στην ώρα του και η εργατική τάξη της δεν ξεζουμίστηκε, κυρίως από τις μεγάλες βιομηχανίες. Το αντίθετο, σε αυτές τις μεγάλες βιομηχανίες, έχουμε μια πρόγευση ευρωπαϊκής εργασιακής  κουλτούρας,  στις συνθήκες εργασίας, στην εφαρμογή της νομοθεσίας, στις αμοιβές και στην ανάπτυξη του συνδικαλισμού, αλλά, και την δημιουργία της εργατικής …αριστοκρατίας.  

Την εποχή του ’70 έχουμε το δεύτερο αναπτυξιακό επενδυτικό κύμα  στην βιοτεχνία, κυρίως στον ιματισμό, με  τη δημιουργία 30.000  θέσεων εργασίας. Εντυπωσιακό νούμερο με  πυλώνα, Γερμανούς  και Ολλανδούς επενδυτές, αλλά και πολλούς Έλληνες μετανάστες από τη Γερμανία,  οι οποίοι  επέστρεψαν και έστησαν μικρές βιοτεχνίες που δούλευαν φασόν (για λογαριασμό τρίτων).

Το  δεύτερο κύμα της εργασιακής άνοιξης στο ένδυμα, το πυροδοτούσε κυρίως το χαμηλό εργασιακό  κόστος  και η βιοτεχνική παραγωγική  δομή , η οποία  ήταν κυρίως εντάσεως εργασίας και όχι κεφαλαίου.

Η χρυσή οικονομική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης κράτησε περίπου 30 χρόνια έως  το 1990. Η συνέχεια, γνωστή… Η αντίστροφη μέτρηση και η αποβιομηχάνιση, αποβιοτεχνοποίηση  της Θεσσαλονίκης συμπίπτει, με την κατάρρευση του Ανατολικού Μπλοκ (υπαρκτός σοσιαλισμός).

Η Θεσσαλονίκη πήγε πίσω, και η ανάγνωση των εξελίξεων στον περίγυρό μας, δεν ήταν σωστή…. Αντί η χώρα μας κεντρικά  και περιφερειακά   να επεξεργαστεί μια σοβαρή στρατηγική βάθους, με πυλώνα τη Θεσσαλονίκη,  ηγέτιδα στα Βαλκάνια, αντιμετωπίσαμε τους γείτονες ως Eldorando  επιχειρηματικών ευκαιριών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΕΣΟΑΒ (Ελληνικό  Σχέδιο Οικονομικής Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων) το ελληνικό σχέδιο Μάρσαλ , ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ, που τόσο περίμεναν οι βαλκανικές χώρες, μετά το 2004 έπαυσε να είναι ελληνική προτεραιότητα.

Το ίδιο και  η εγκατάλειψη του  στρατηγικού project   σύνδεση  του Λιμανιού της Θεσσαλονίκης  σιδηροδρομικά με το Παραδουνάβιο  λιμάνι του ΛΟΜ στη Βουλγαρία και  η παράκαμψη των στενών στο Βόσπορο. Είναι να μελαγχολεί κανείς όταν ακούει τον Ερντογάν αυτές τις μέρες, να επισπεύδει την διάνοιξη της νέας Διώρυγας, για να υπερβεί τις διεθνείς συμβατικές υποχρεώσεις, σε σχέση με την ελεύθερη ναυσιπλοΐα…

 …Αλήθεια  πως αφήσαμε τα δυο μεγάλα   ελληνικά εργοστάσια  παραγωγής ζάχαρης ( ΕΒΖ) στη Σερβία, να οδηγηθούν σε παρακμή; Ποια είναι η κατάσταση σήμερα του θυγατρικού Διυλιστηρίου μας, στη Βόρεια Μακεδονία (Σκόπια);

Δυστυχώς από τη δημόσια συζήτηση, τα τελευταία πολλά χρόνια, στη Θεσσαλονίκη, λείπει αυτή η παράμετρος. Τα διάφορα αναπτυξιακά σχέδια κυρίως είναι εσωστρεφή, χωρίς στρατηγικό ειρμό και στην ουσία απουσιάζει, μια νέα αρχιτεκτονική δομή ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης οργανικά δεμένη,  οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και πολιτισμικά, με τον ευρύτερο γεωοικονομικό χώρο, με το χώρο που την κράτησε όρθια και απαστράπτουσα επί 2.300 χρόνια.  Είναι λάθος να … μονοπατούμε σε  έναν πολιτικό, κοινωνικό  ευρωπαϊκό επαρχιωτισμό,  και την ιδία ώρα να απεμπολούμε, ιστορικά γεωπολιτικά κεκτημένα της Θεσσαλονίκης.

Πιστεύω ότι είναι ώριμες οι συνθήκες να ανοίξει η συζήτηση στην πόλη και με δεδομένο ότι στον επόμενο ενάμιση χρόνο  θα έχουμε εκλογές (Εθνικές, Περιφερειακές, Δημοτικές),  στην προγραμματική ατζέντα  πρέπει να κυριαρχήσει η Θεσσαλονίκη του μέλλοντος μας. Μια Θεσσαλονίκη που δεν θα βολεύεται στα  διάφορα διαχειριστικά αναπτυξιακά λίφτινγκ. Χρειάζεται οραματικό σχέδιο,  αφήγημα με αναπτυξιακό νεύρο, τομές και ανατροπές  στις ιδέες και στις δράσεις, ώστε να σπάσει ο κύκλος  της ήσσονος προσπάθειας και της ακινησίας.

Προηγούμενο άρθροΕΚ θέσεως και εκ φύσεως…
Επόμενο άρθρο“Η Θεσσαλονίκη των πολλών δυνατοτήτων και των χαμένων ευκαιριών»

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ