του Σπύρου Δημητρίου
«Αν είναι κανείς να σκεφτεί βαθειά επάνω στις ιστορικές ατυχίες του νεοελληνισμού δεν θα βρει πουθενά σημείο παρηγοριάς. Προπαντός επειδή για τις κρισιμότερες ατυχίες του υπεύθυνος είναι ο ίδιος. Αν υπάρχει μια παρηγοριά, δυνατόν να τη φέρει η ιδέα, ότι η σκέψη δεν μπορεί να συλλάβει το όλον. Και από το μέρος που παραμένει ασύλληπτο ίσως προκύψει η ανασχετική στον πνευματικό εξανδραποδισμό δύναμη.
Δεν είναι μόνον οι μάχες που χάθηκαν, η γεωγραφική σύμπτυξη του ελληνισμού, η διαφυγή μεγάλων ευκαιριών και η απώλεια ελληνικών εδαφών. Είναι και τούτη η συνεχής πνευματική διάβρωση του ελληνισμού μέσα στη συρρικνωμένη εστία του.
Μπροστά στην καθημερινή φθορά του ελληνισμού μένει κανείς άναυδος, από πολλή κατάπληξη. Ώστε ο λόγος για την «αποστολή» του ελληνισμού, ή έστω για το «μέλλον» του να παραμένει αιωρούμενος στο κενό. Ο σημερινός ελληνισμός όχι μόνο δεν έχει αποστολή, αλλά δεν έχει ούτε «ελληνισμό». Συνεπώς, αν διαγράφεται μια αποστολή, είναι οι Έλληνες να ξαναποκτήσουν τον ελληνισμό τους, δηλαδή την οικουμενική εκείνη εμβίωση των Ελλήνων, που τους διατήρησε δημιουργούς πολιτισμών μέσα στις χιλιετίες.
Στον τόπο αυτό θα μείνουν ελληνόφωνες. Αυτό είναι βέβαιο. Αλλά δεν υπάρχει μια οργανική κοινότητα ελληνικού πνεύματος, με τις αξίες τις δικές της και τον δικό της δημιουργικό πυρήνα. Θα καταντήσουμε μια εθνότητα πνευματικώς και ψυχικώς αλλοτριωμένη. Θα καταλήξουμε σε μια ελληνόφωνη επαρχία μιας κάποιας ξένης αυτοκρατορίας. Έτσι κάποτε μας κατάντησαν οι Ρωμαίοι. Έτσι άλλοτε μας διαφέντευαν οι Οθωμανοί. Τότε όμως με τη βία ενώ τώρα θα δεχθούμε τον σκλαβωμό μας με τη συναίσθηση ότι απελευθερωνόμαστε. Επειδή προηγουμένως μας σκλαβώνουν τις συνειδήσεις. Αυτή είναι η τέλεια αλλοτρίωση της εθνικής προσωπικότητάς μας. Επειδή οι ίδιοι απεμπολούμε τις ρίζες μας. Ότι είναι κληρονομιά μας εθνική, ακόμη και η γλώσσα μας που διασκέλισε τις χιλιετίες, τα χρεώνουμε στις «εκμεταλλεύτριες τάξεις» και τα αρνούμαστε αφρόνως. Κάποτε θα κλάψουμε επί ποταμών Βαβυλώνος. Όπως κλαίνε κι’ αυτοί που μεταφέρθηκαν στις εντεύθεν ακτές του Αιγαίου, χωρίς όμως να φταίνε οι ίδιοι.
Βέβαια, οι ιστορικές διαδικασίες έχουν το λόγο τους, ενίοτε και την αναγκαιότητα φυσικού φαινομένου. Μήπως ήρθε ο καιρός να τερματισθεί η μακρά πορεία του ελληνισμού ανά μέσου των χιλιετιών; Μήπως πρόκειται για μοιραία ιστορική κόπωση; Μήπως επιστρέφουμε στο απλό «εθνολογικό υλικό». Όπως εξέπεσε ο μακρόβιος Αιγυπτιακός πολιτισμός στους φελλάχους; Απλά ερωτήματα. Πάντως, το μόνο για το οποίο είμαστε βέβαιοι είναι το σημερινό καθημερινό ρημαδιό.
Αλλά τι είναι ελληνισμός; Απλούστατα, είναι το πρόσωπο, υπογραμμίζω το πρόσωπο, των Ελλήνων, μέσα στην ιστορική κοινότητά τους, υπογραμμίζω κοινότητά τους, και όχι κοινωνία τους. Είναι αυτό που ιδιάζει στο δικό μας έθνος. Χωρίς τον ελληνισμό μας είμαστε σαν τον άνθρωπο που δεν έχει ταυτότητα, δεν έχει όνομα, που λησμόνησε το παρελθόν του και ζει σε ένα λευκό παρόν. Και την ταυτότητά μας τη χάνουμε μέρα με την ημέρα. Είμαστε μια κοινωνία με «εκμεταλλευτές» και «εκμεταλλευόμενους», με «αστική τάξη» και «προλεταριακή τάξη» (και όλη η ενδιάμεση πλειοψηφία τι είναι;) με «πολυεθνικές εταιρείες» και με απεργίες των γιατρών και όλων των υψηλόμισθων – και τίποτε άλλο.
Πρόκειται για την πλέον επονείδιστη αλλοτρίωση.
Ο τόπος είναι πλήρης ελληνοφώνων και κινδυνεύει να καταντήσει έρημος από Έλληνες. Θα έλεγα έρημος από ανθρώπους. Διότι ο άνθρωπος δεν εξαντλείται από τις πεπερασμένες κοινωνιολογικές κατηγορίες που προαναφέραμε, και μάλιστα μιας κοινωνιολογίας συνθηματολογικής και ύποπτης.
Ο άνθρωπος εξαντλείται από αυτό που τον υπερβαίνει. Και δεν τον υπερβαίνει η κοινωνία, αλλά η κοινότητα. Μόνο μέσα στην κοινότητα βρίσκουμε τον ελληνισμό μας και το πρόσωπό μας. Μέσα στην κοινωνία είμαστε αλλοτριωμένοι και εξαγριωμένοι και ακόρεστοι. Καταναλωτές. Έλληνες παραμένουν ακόμη οι αλώβητοι από τις προπαγένδες, από τις ιδεολογίες ξενικής προελεύσεως, από τις δημοσιογραφικές παραπλανήσεις, από τον διανοουμενίστικο τυχοδιωκτισμό – είναι ο εδραίος λαός της υπαίθριας χώρας. Ο οποίος, όμως, με τη γενική αστικοποίηση εξαφανίζεται ραγδαίως. Και τούτο είναι το πλέον δυσοίωνο. Ο εδραίος λαός αστικοποιούμενος αιφνίδια, μετατρέπεται σε ψυχικό και πνευματικό προλεταριάτο των κοσμοπολιτικών άστεων, παρά την ευπραγία του».
Aπόσπασμα απ’ το προφητικό κείμενο του σπουδαίου λόγιου και δοκιμιογράφου Χρήστου Μαλεβίτση, το μακρινό 1978, για την πνευματική παρακμή του ελληνισμού. Δημοσιεύθηκε στο τεύχος 84 της «ΕΥΘΥΝΗΣ» τον Δεκέμβριο 1978, και φαντάζει τόσο κοντινό, με όλα αυτά που βιώνουμε σήμερα.
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
