Συνέντευξη στον Τάσο Ρέτζιο
Τα βιβλία, οι γραφές, τα θεατρικά έργα του Θανάση Τριαρίδη είναι απλώς αφορμές για να ανοίξουν συζητήσεις γύρω από θέματα που κανονικά θα έπρεπε να μας απασχολούν κεντρικά. Το «Lebensraum», αυτή η εφιαλτική μαύρη κωμωδία, είναι ένα τέτοιο έργο που εκκινεί από την ναζιστική, επεκτατική θεωρία του Ζωτικού Χώρου και τη μεταγράφει εφιαλτικά στο σήμερα. Το γεγονός ότι έρχεται στο θέατρο «Φαργκάνη» για τέσσερις παραστάσεις, 24, 25, 31 Μαΐου και 1 Ιουνίου, μας δίνει την αφορμή για μια ουσιαστική και βαθιά ουμανιστική συζήτηση…
Δύο άνθρωποι συναντιούνται στη σκηνή, δύο γυναίκες. Η Χειρίστρια του Πειράματος – το οποίο πραγματοποιείται παρουσία κοινού – οδηγεί τη συμμετέχουσα – η οποία βρίσκεται εδώ με τη θέλησή της έναντι αμοιβής – από την Κούβα και το Σινσινάτι μέχρι την Κουάλα Λουμπούρ συνοδεία μουσικής μέχρι να συναντήσει στα σκοτεινά δάση της Πολωνίας τους Εβραίους παρτιζάνους και να έρθει αντιμέτωπη μ’ αυτό που γεννά τον φασισμό. Είναι το Πείραμα μια απλή καταγραφή στατιστικών στοιχείων; Πόσο αλλοιώνεται η ανθρώπινη φύση μέσα από την ψυχική δοκιμασία του Πειράματος; Πώς μετατρέπεται η συμμετέχουσα σε πειραματόζωο και πόσο μακριά της επιτρέπει η ηθική της να προχωρήσει; Πόσο αμέτοχο είναι το κοινό; Πόσο πρόθυμοι είναι οι άνθρωποι να ακολουθήσουν εντολές γνωρίζοντας ότι θα βλάψουν άλλους;
Βλέποντας το έργο, το οποίο κι αυτό μπορεί κανείς να το διαβάσει ελεύθερο στο διαδίκτυο, αναρωτιέμαι τι έψαχνες γράφοντας το;
Έψαχνα πόσο φταίμε εμείς, οι σιωπηλοί θεατές, για όσα γίνονται στη σκηνή. Το έργο καταλήγει με το γεγονός ότι δολοφόνοι είναι οι θεατές! Είναι πάγια θέση μου ότι το κακό δεν το φέρνουν μόνο όσοι το διαπράττουν, αλλά εξίσου οι καλοί θεατές που τους βλέπουν και σιωπηλά τους παρακολουθούν να το διαπράττουν…
Αυτή η κοινοτοπία του κακού κατά Χάνα Άρεντ, στις μέρες μας αναθεωρείται ως σχήμα…
Είναι η μόνιμη κατηγορία εναντίον μου! Ότι σχετικοποιώ τις ευθύνες των αληθινών θυτών και τους βάζω στο ίδιο καζάνι. Απαντάω ότι όντως είμαστε στο ίδιο καζάνι! Ο Χίτλερ βγήκε από εκλογές, επτά φορές έθεσε το πρόγραμμά του πολύ καθαρά στους Γερμανούς κι αυτό υλοποιήθηκε. Όταν ήμασταν φοιτητές ποιος να μας το έλεγε πως θα γίνονται καθημερινά pushbacks και δεν θα κουνιέται φύλλο και μάλιστα θα διαφημίζεται αυτό!
Συζητάμε πραγματικά μεν προβλήματα, όπως είναι η μετανάστευση και ξεχνάμε το βασικό, την προστασία της ανθρώπινης ζωής;
Έχει αποηθικοποιηθεί η σκέψη μας, αλλά η ζωή είναι το υπέρτατο αγαθό. Ο άνθρωπος έφτιαξε τον πολιτισμό για να εγκαταστήσει ηθικές βάσεις στον επιβιωτικό αγώνα. Αυτό το έχουμε ξεχάσει…
Βλέποντας και όλα αυτά που βιώνουμε σήμερα καταλήγουμε ξανά στο ότι η ανθρώπινη φύση συνηθίζει στα πάντα και τείνουμε να μοιάσουμε στο τέρας που έλεγε κι ο Χατζιδάκις;
Δεν λέει κάτι καινούργιο το έργο, αλλά το λέει με ιδιαίτερο τρόπο και λέει ότι η σιωπή είναι συνενοχή. Αυτό!
Το Lebensraum, ο ναζιστικός όρος για τον ζωτικό χώρο, είναι ένας όρος που επανέρχεται συνεχώς απ΄ όλους, από χώρες μέχρι τον εαυτό μας. Θέλουμε τον δικό μας χώρο κι εμείς…
Το χρησιμοποιεί η ανθρωπότητα από την Ιλιάδα και το έπος του Γκιλγκαμές μέχρι το αυριανό πρωινό και όλα τα πρωινά του κόσμου! Είναι η βασική στρατηγική εξουσίας των άλλων δια ενός επιχειρήματος που λέει ότι ο αέρας που αναπνέεις είναι κλεμμένος από μένα. Άρα έχω το δικαίωμα να μπω σ’ αυτό που αναπνέεις, σ΄αυτό που ζεις, εφόσον έχω τη δύναμη, και να το εξουσιάσω. Εφόσον μπορώ κάτι να το κάνω, πρέπει να το κάνω, αλλιώς η φύση δεν θα μου έδινε αυτό το δικαίωμα. Αυτό που καταλήγει; Στο εφόσον μπορώ να βιάσω ένα παιδί θα το βιάσω, εφόσον μπορώ να πετάξω έναν ανάπηρο από τον γκρεμό θα τον πετάξω κοκ. Θα μπω σε μια άλλη λογική ύπαρξης, πολύ μακριά από τα διδάγματα του Διαφωτισμού, η οποία είναι η απόλυτη κτηνωδία! Κινδυνεύουμε να βρεθούμε σ’ ένα χώρο όπου λέει ότι, ξέρετε, η ηθική είναι πια ξεπερασμένη και πρέπει να βρούμε κάτι στη θέση της.
Η απάντηση σε όλα αυτά είναι περισσότερα όρια, περισσότεροι κανόνες;
Κατά τη δική μου γνώμη η απάντηση είναι μια εκ νέου νοηματοδοσία. Οι κανόνες και τα όρια δεν θα μας βγάλουν πουθενά. Η επίγνωση της ματαιότητας μας και η αγωνία του πώς θέλουμε να περάσουμε αυτήν τη ματαιότητα, αυτό νομίζω ότι μπορεί να φέρει μια νέα συζήτηση. Θέλουμε να την περάσουμε με τους άλλους να πεινάνε έξω από την πόρτα μας ή θέλουμε να υπάρξουμε μαζί μ’ αυτούς και να τους συμπεριλάβουμε στη ζωή μας; Αυτό είναι το κρίσιμο ερώτημα: η αγωνία της συνύπαρξης που είναι δύσκολη. Θέλει πολλή παιδεία και μια άλλου τύπου πολιτισμική εκπαίδευση απέναντι στα πράγματα.
Αυτή η συνύπαρξη είναι ο στόχος σου σε όλα όσα κάνεις; Στα έργα σου, στα γραψίματά σου, στα σεμινάρια που κάνεις;
Ποιος άλλος στόχος να υπάρξει; Να είμαστε όλοι μαζί και να προσπαθήσουμε να ψηλαφίσουμε την ευτυχία ως κοινό όραμα και όχι ως ατομική διαφυγή. Λένε κάποιοι ότι είναι ευτυχία να είναι μόνοι σ’ ένα νησί και να δουν την ανατολή. Για μένα αυτό είναι πολύ μεγάλη δυστυχία, γιατί αφήνω την ανθρωπότητα σε μια άκρη κι εγώ κάθομαι και ηδονίζομαι.
Έχουμε φτάσει να λέμε ευτυχία τη μοναξιά…
Ακριβώς! Οι πιο σημαντικές ώρες της όχι και τόσο πολυτάραχης ζωής μου είναι αυτές που βρέθηκα στα ορφανοτροφεία της Αφρικής! Αυτό ήταν το σημαντικό της ζωής μου, ούτε τα βιβλία, ούτε τα θεατρικά, ούτε τα ωραία ηλιοβασιλέματα! Αλλά, ξέρεις, είμαι κι εγώ κομμάτι της παθογένειας που περιγράφω. Δεν έχω γίνει διαφορετικός. Δυστυχώς κι εγώ δεν μπορώ να τα υλοποιήσω όσα λέω, είμαι μια κινούμενη αντίφαση. Αλλά, τουλάχιστον να ανοίξουμε μια συζήτηση για μερικά πράγματα με ειλικρίνεια μεταξύ μας.
Αυτό είναι ένας σπουδαίος στόχος, ειδικά σε εποχές που θυμίζουν την ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ «SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα». Διότι μάλλον εκεί είμαστε…
Εκεί είμαστε, αλλά πάντοτε θα ελπίζουμε σε μια συνάντης, όπως τότε που ήμασταν νέοι και βλέπαμε τέτοιες ταινίες και συχνά ερχόταν κάτι που δεν το περιμέναμε και μας άλλαζε τη ζωή…
Info
Lebensraum
Κείμενο: Θανάσης Τριαρίδης
Σκηνοθετική επιμέλεια: Γιώτα Σερεμέτη
Σχεδιασμός Φωτισμού: Κώστας Φιλίππογλου
Μουσική Επιμέλεια: Θανάσης Τριαρίδης
Ερμηνεία: Δέσποινα Αποστολίδου, Κατερίνα Σταθοπούλου
Θέατρο Φαργκάνη
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Τρίτη 24 Μαΐου στις 21:00, Τετάρτη 25 Μαΐου στις 20:00
Τρίτη 31 Μαΐου στις 21:00, Τετάρτη 1 Ιουνίου στις 20:00
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
