Γράφει ο Θανάσης Γκαβός
«Αν ήταν απλή υπόθεση, ο γρίφος των Γλυπτών θα είχε λυθεί προ πολλού», απάντησε αφοπλιστικά στο ερώτημα αν τα αριστοτεχνήματα του Φειδία θα επιστρέψουν σύντομα από το Λονδίνο στην Αθήνα Έλληνας νομικός που παρακολουθεί τις εξελίξεις και τα δημοσιεύματα.
Ο δικηγόρος Γιώργος Δημαράς, με παρουσία σε Ελλάδα και Βρετανία, πρόσθεσε πως «τα ελληνικά επιχειρήματα περί κυριότητας είναι ισχυρά», αλλά από την άλλη πλευρά επισήμανε πως οι Βρετανοί δεν ψεύδονται όταν λένε πως ο νόμος δεν τους επιτρέπει διάλυση συλλογών του Βρετανικού Μουσείου.
Τα δημοσιεύματα στη Βρετανία περί μιας ιστορικής συμφωνίας για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα το τελευταίο διάστημα είναι σχεδόν καθημερινά, με ορισμένες (βρετανικές) πηγές να παρουσιάζουν τη συμφωνία σχεδόν κλεισμένη.
Πού βρισκόμαστε πραγματικά;
Από τη στιγμή που όπως τόνισε το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει νομή, κατοχή και κυριότητα του Βρετανικού Μουσείου η λύση δεν μπορεί να είναι δανεισμός.
Από την άλλη πλευρά σε όλους τους τόνους η βρετανική κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει πως δεν είναι διατεθειμένη να αλλάξει τον απαγορευτικό για τη μόνιμη επανένωση στην Αθήνα νόμο του 1963. Και όπως τόνισε ο Αντιπρόεδρος του Διεθνούς Συνδέσμου αλλά και της Βρετανικής Επιτροπής για την Επανένωση των Γλυπτών καθηγητής Πολ Κάρτλετζ, «δε συζητάμε κάτι άλλο από τη μόνιμη επανένωση των Γλυπτών».
Άρα, αν υποθέσει κανείς ότι το Βρετανικό Μουσείο εξετάζει όντως σοβαρά τη μόνιμη επιστροφή των Γλυπτών (και είναι ακόμα μια υπόθεση), τα δεδομένα ως προς τη λύση είναι συγκεκριμένα και δείχνουν προς μια λύση που δεν θα έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν.
Στο Λονδίνο και στην Αθήνα νομικές πηγές και άνθρωποι που ασχολούνται επισταμένως με το θέμα υποδεικνύουν ότι θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν έννοιες και όροι, περισσότερο ή λιγότερο δόκιμοι, όπως «πολιτιστική συνεργασία», «ανανεώσιμη πολιτιστική ανταλλαγή», «αορίστου χρόνου κατάθεση» ή κάποια άλλη διατύπωση που δεν έχουν σκεφτεί οι πολλοί.
Η ουσία μιας τέτοιας λύσης θα ήταν η μάλλον υπονοούμενη και όχι ρητώς διατυπωμένη μόνιμη επιστροφή των Γλυπτών με αντάλλαγμα περιοδικές εκθέσεις άλλων σπουδαίων αρχαιοελληνικών θησαυρών στο Βρετανικό Μουσείο. Για να λειτουργήσει μια τέτοια «υβριδική» λύση θα πρέπει να παρακάμπτεται, δηλαδή στην ουσία να αγνοείται, το ζήτημα της κυριότητας.
Αν και μια τέτοια διευθέτηση θα ήταν πράγματι μοναδική, κάποιοι θα έλεγαν πως δίχως να απεμπολεί τον ισχυρισμό κυριότητας το Βρετανικό Μουσείο θα μπορούσε στο μέλλον να αξιώσει πίσω τα Γλυπτά. Η άλλη άποψη λέει πως ένα «μόνιμο δάνειο» δεν είναι δάνειο, οπότε δεν θα υπήρχε σκιά στην επίτευξη ενός μεγάλου στόχου με μια συμφωνία κυρίων.
Οι περισσότερες από τις πηγές που έχουν εικόνα των συνομιλιών συμφωνούν ότι η κινητικότητα που αποτυπώνεται στα συνεχή δημοσιεύματα έχει φέρει τη λύση πιο κοντά – αλλά για το πόσο κοντά, οι απόψεις διίστανται.
Αν μιλήσει κανείς με Βρετανούς θα ακούσει πολύ πιο αισιόδοξα σχόλια από αυτά των ελληνικών πηγών. Για τους πιο καχύποπτους όμως αυτή η αισιοδοξία είναι μια προσπάθεια του Μουσείου να δείξει, υπό την πίεση της κοινής γνώμης, πως δεν είναι αδιάλλακτο.
Ανεξάρτητα από το πόσο κοντά είμαστε σε μια συμφωνία θα πρέπει να επισημανθούν οι παράγοντες που έχουν επιφέρει αυτή την πολλά υποσχόμενη κινητικότητα.
Ο πρώτος έχει να κάνει με τη βρετανική κοινή γνώμη. Οι περισσότεροι στη Βρετανία σήμερα θα έλεγαν ότι η πλειοψηφία των πολιτών τάσσεται υπέρ της επανένωσης. Η πιο πρόσφατη δημοσκόπηση, για λογαριασμό της σχετικά νέας οργάνωσης Parthenon Project, τον Οκτώβριο έδειξε πως το 54% των Βρετανών θεωρούν πως η θέση των Γλυπτών είναι στην Αθήνα. Παράλληλα μεγάλες εφημερίδες έχουν ταχθεί υπέρ της επανένωσης, με την αλλαγή στάσης των Times να θεωρείται ορόσημο. Αλλά όλο και περισσότερες προσωπικότητες του βρετανικού δημοσίου βίου παίρνουν θέση δημοσίως υπέρ του ελληνικού αιτήματος.
Δεύτερος παράγοντας είναι η πιο προβεβλημένη και πιο συστηματική πίεση από την ελληνική πλευρά, τόσο με την ανάμιξη της ηγεσίας της κυβέρνησης όσο και με την πολύτιμη παρουσία των εν Λονδίνω οργανώσεων υπέρ της επανένωσης.
Σημασία έχει επίσης να τονιστεί πως η συζήτηση λαμβάνει πλέον χώρα σε ένα περιβάλλον πιο κριτικής αποτίμησης του αποικιοκρατικού παρελθόντος της Βρετανίας. Η συνθήκη αυτή αγγίζει και τη συζήτηση για το ρόλο των μουσείων στον 21ο αιώνα, όχι μόνο στη Βρετανία αλλά σε όλο το δυτικό κόσμο. Η απόφαση της Γαλλίας για επαναπατρισμό λεηλατημένων πολιτιστικών θησαυρών θεωρείται από πολλούς γνώμονας για τις μελλοντικές κινήσεις ιδρυμάτων όπως το Βρετανικό Μουσείο.
Μαζί με όλα αυτά, δυνητικά σημαντική παράμετρος θεωρείται από πολλούς η παρουσία στο τιμόνι του Βρετανικού Μουσείου του Τζορτζ Όσμπορν, ενός έμπειρου πολιτικού με προσωπικές φιλοδοξίες που μοιάζει πρόθυμος να αξιοποιήσει το ρόλο του για να αφήσει το στίγμα του.
Ανεξαρτήτως του πότε θα σταθεί δυνατό να επανενωθούν τα Γλυπτά, το γεγονός πλέον πως όχι μόνο γίνονται συνομιλίες αλλά αυτές αφορούν πέρα από το εάν και το πώς θα επιτευχθεί ο στόχος, δείχνει ότι δε μιλάμε για κάτι ακατόρθωτο – και αυτό από μόνο του μπορεί να ανανεώνει την πίεση επί του Βρετανικού Μουσείου.
Τα άρθρα και τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε τις ειδήσεις του speaknews.gr στο Google News πατώντας εδώ
